วิชา ศาสนาและหน้าที่พลเมือง ม.ปลาย ส ค 31002

หนังสือเรียนรายวิชาศาสนาและหน้าที่พลเมือง (สค31002) มัธยมศึกษาตอนปลายหนังสือเรียนรายวิชาศาสนาและหน้าที่พลเมือง (สค31002) มัธยมศึกษาตอนปลายTextbook for Courses on Religion and Citizenship (สค 31002) Upper Secondary

DescriptionคำบรรยายDescription

Textbook for compulsory religion and civil duties (สค 31002) Upper Secondaryหนังสือเรียนรายวิชาบังคับศาสนาและหน้าที่พลเมือง (สค31002) มัธยมศึกษาตอนปลายTextbook for compulsory religion and civil duties (สค 31002) Upper Secondary

Conditions of Useเงื่อนไขในการใช้งานConditions of Use

This book is authorized for use for educational purpose only. Modification of contents and illustrations prior to granted permission is not allowed.หนังสือเล่มนี้ได้รับอนุญาตให้ใช้เพื่อการศึกษาเท่านั้น ห้ามคัดลอกเนื้อหา, ภาพประกอบรวมทั้งดัดแปลงเป็นแถบบันทึกเสียง, ตลับวีดิทัศน์หรือเผยแพร่ด้วยรูปแบบและวิธีการอื่นใดก่อนได้รับอนุญาต This book is authorized for use for educational purpose only. Modification of contents and illustrations prior to granted permission is not allowed.

2 เอกสารสรปุ เนอ้ื หาท่ตี อ งรู รายวิชาศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมือง ระดับมัธยมศกึ ษาตอนปลาย รหสั สค31002 หลกั สตู รการศึกษานอกระบบระดบั การศกึ ษาข้ันพ้นื ฐาน พุทธศกั ราช 2551 สาํ นกั งานสง เสริมการศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศัย สาํ นกั งานปลดั กระทรวงศกึ ษาธกิ าร กระทรวงศกึ ษาธกิ าร หามจําหนา ย หนังสือเรยี นนี้จัดพมิ พด ว ยเงินงบประมาณแผน ดินเพอ่ื การศกึ ษาตลอดชีวติ สําหรับประชาชน ลิขสิทธิ์เปน ของสาํ นกั งาน กศน.สาํ นักงานปลัดกระทรวงศกึ ษาธิการ

4 สารบญั หนา คํานํา 1 สารบญั 3 คาํ แนะนําการใชเอกสารสรปุ เน้ือหาทตี่ องรู 9 โครงสรางรายวชิ า 17 บทท่ี 1 ศาสนา วัฒนธรรม ประเพณี ………………………….………………………….. 18 เรื่องที่ 1 ศาสนาตา งๆ ……………………………………………………………… 19 เร่ืองที่ 2 หลกั ธรรมสําคญั ของศาสนาตา งๆ ………………………………… 22 เร่ืองที่ 3 การปฏบิ ัติตนใหอ ยรู วมกันอยางสันตสิ ุข ……………………….. 27 เรื่องท่ี 4 วธิ ีฝกปฏบิ ัติพฒั นาจติ ใจในแตละศาสนา ……………………….. เร่ืองท่ี 5 การพฒั นาสตปิ ญญาในการแกป ญหาตา งๆ และการพัฒนา 29 ตนเอง ครอบครัว ชมุ ชน สงั คม ……………………………………. 33 เรอ่ื งที่ 6 วัฒนธรรมประเพณีในประเทศไทยและประเทศตางๆ ในโลก 34 เรอ่ื งท่ี 7 การอนุรักษแ ละสืบทอดวฒั นธรรมประเพณี …………………… 35 เรื่องท่ี 8 ขอปฏบิ ัติในการมสี วนรวม สืบทอดประพฤติ ปฏิบัติตน 37 เปนแบบอยา งการอนุรักษวฒั นธรรมประเพณีอันดงี าม 38 ของสังคมไทย …………………………………………………………….. เรอ่ื งที่ 9 แนวในการเลอื กรบั ปรบั ใชวฒั นธรรมตา งชาติ อยาง เหมาะสมกับตนเองและสังคมไทย ………………………………… เรอ่ื งท่ี 10 คานยิ มที่พึงประสงคของสงั คมไทย ……………………………... เรือ่ งที่ 11 คานยิ มท่ีพงึ ประสงคของประเทศตางๆในโลก ………………. เร่ืองท่ี 12 วธิ ีปฏิบตั ิในการประพฤติตนเปน ผูนํารว มในการปองกนั และแกปญ หาพฤตกิ รรมที่ไมพ งึ ประสงคใ นสังคมไทย ……. กจิ กรรมทายบท ……………………………………………………………………

สารบญั (ตอ) 5 หนา บทท่ี 2 หนาทพ่ี ลเมือง ………………………………………………………..…………………. 45 เร่อื งท่ี 1 บทบัญญตั ขิ องรฐั ธรรมนูญทมี่ ผี ลตอการเปลี่ยนแปลง ทางสังคมและมผี ลตอฐานะของประเทศในสงั คมโลก ………. 47 เรอ่ื งท่ี 2 บทบาทหนาท่อี งคกรกลางและการตรวจสอบการ ใชอํานาจรัฐ ……………………………………………………………….. 49 เรื่องท่ี 3 ความเปนมาและการเปลยี่ นแปลงรฐั ธรรมนูญ ……………….. 57 เรอ่ื งที่ 4 รัฐธรรมนญู และกฎหมายอื่นๆ ……………………………………… 67 เรื่องท่ี 5 การปฏบิ ัตติ นใหส อดคลอ งตามบทบญั ญตั ิของรัฐธรรมนญู และการสนับสนนุ สง เสรมิ ใหผูอื่นปฏิบตั ิ ……………………….. 97 เรื่องที่ 6 หลกั สทิ ธมิ นุษยชนและบทบาทคณะกรรมการสิทธ์ิ …………. 104 เรอ่ื งท่ี 7 กฎหมายระหวา งประเทศท่วี า ดวยการคุมครองสทิ ธิ ดา นบุคคล …………………………………………………………………. 105 เรื่องที่ 8 การปฏบิ ัติตามหลักสทิ ธมิ นุษยชน ………………………………… 109 เรื่องท่ี 9 หลักการสาํ คัญของประชาธิปไตย หลกั ความเสมอภาค หลกั นิติรฐั และนติ ิธรรม หลักเหตุผล หลักการประนีประนอม และหลกั การยอมรับความคิดเห็นตาง เพือ่ การอยูรวมกนั อยางสันติ สามัคคี ปรองดอง สมานฉันท ……………………….. 111 เร่ืองที่ 10 การมสี วนรว มของประชาชนในการปองกนั และ ปราบปรามการทุจริต ……………………………………………….. 116 กจิ กรรมทา ยบท …………………………………………………………………… 119 เฉลยกจิ กรรม ………………………………………………………………………………………... 125 บรรณานกุ รม ……………………………………………………………………………………….... 132 คณะผูจดั ทํา …………………………………………………………………………………………. 135

6 คําแนะนาํ ในการใชเอกสารสรุปเนอ้ื หาที่ตอ งรู รายวิชาศาสนาและหนาทพี่ ลเมอื ง ระดบั มัธยมศึกษาตอนปลาย หนังสอื เรยี นสรุปเนือ้ หา สาระการพัฒนาสังคม รายวิชาศาสนาและหนาที่พลเมือง ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย หลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน พุทธศักราช 2551 จัดทําข้ึนเพื่อสรุปเน้ือหาใหกับผูเรียน กศน. จึงควรทําความเขาในและ ปฏิบัตดิ ังนี้ 1. ศกึ ษาโครงสรางของรายวิชาศาสนาและหนาทพี่ ลเมือง ระดับมธั ยมศกึ ษา ตอนปลาย โดยสามารถศกึ ษาไดจ ากมาตรฐานการเรียนรู สาระตามหลกั สูตรและผลการเรียนรู ทีค่ าดหวัง 2. หนังสอื สรุปเน้อื หาเลม นี้ เปนเพียงการสรุปเนื้อหา มีสาระสําคัญท่ีคณะผูจัดทําได สรุปเนื้อหา เพ่ือใหงาย สะดวกและอํานวยใหเกิดกระบวนการเรียนรู ท่ีใชเวลาในการศึกษา นอ ยลง หากไมเ ขา ใจในเร่ืองใด ใหก ลับไปศึกษาจากหนงั สอื เรียนของสํานักงาน กศน. หรอื หนงั สอื เสริมอนื่ ๆ เพ่ิมเติมเพ่อื ความเขา ใจทีเ่ พม่ิ ข้ึน 2. หนังสอื เลมน้ี ไดส รุปและแบง เนอื้ หาออกเปน 2 บท แตล ะบทมสี าระการเรยี นรู ครบถว นตามตารางวเิ คราะหห ลักสูตร 4. หนังสือเลมน้ี แบง ออกเปน 2 ตอน คือ ตอนที่ 1 เปน เนอื้ หาสาระการเรยี นรู แบงเปน 2 บท คอื บทที่ 1 ศาสนา วฒั นธรรม ประเพณี บทท่ี 2 หนา ที่พลเมอื ง ตอนท่ี 2 เปนกิจกรรม ซึง่ มีทั้งแบบอัตนัยและปรนัย อยทู ายบทท้งั 2 บท สวนเฉลยและแนวเฉลยจะอยทู า ยเลม 5. ในการทํากิจกรรม ผเู รยี นควรทํากจิ กรรมทา ยบทและตรวจสอบกับเฉลยและ แนวคาํ ตอบท่ีอยทู า ยเลม

7 โครงสรา ง รายวิชา ศาสนาและหนาที่พลเมือง (สค31002) ระดับมธั ยมศึกษาตอนปลาย สาระสําคญั เปนสาระที่เกี่ยวกับศาสนาตางๆ ท่ีเกี่ยวขอ งกับกําเนิดศาสนา และศาสดาของ ศาสนาตางๆ หลักธรรมสําคัญของศาสนาตางๆ การเผยแพรศาสนา ความขัดแยงในศาสนา การปฏิบัติตนใหอยูรวมกันอยา งสันติสุข การฝกจิตในแตละศาสนา การพัฒนาปญญา ในการแกไขปญหาตนเอง ครอบครัว ชุมชนและสังคม วัฒนธรรมประเพณี ดานภาษา การแตงกาย อาหาร ประเพณีสําคัญๆของประเทศตางๆ ในโลก การอนุรักษและสืบทอด วัฒนธรรมประเพณี การมีสวนรว มในการสืบทอดและปฏิบัติตนเปน แบบอยางในการอนุรักษ วฒั นธรรมตามประเพณีของชาติและการเลือกปรับใชวัฒนธรรมตางชาติไดอยางเหมาะสมกับ ตนเองและสงั คมไทย คา นิยม ทีพ่ งึ ประสงคข องสังคมไทยและประเทศตางๆ ในโลก การปฏิบัติ ตนเปนผูน าํ ในการปองกนั และแกไ ขพฤติกรรมไมเ ปนท่ีไมพ งึ ประสงคในสังคมไทย ผลการเรียนรทู ่ีคาดหวงั 1. อธบิ ายประวัตหิ ลักคําสอนและการปฏบิ ตั ติ นตามหลักศาสนาที่ตนนับถอื 2. เห็นความสําคัญของวัฒนธรรมประเพณีและมีสวนในการปฏิบัติตน ตามวฒั นธรรมประเพณที องถิ่น 3. ปฏิบัตติ นตามหลักธรรมทางศาสนาวัฒนธรรมประเพณี 4. ยอมรับและปฏิบัติตนเพื่อการอยูรวมกันอยางสันติสุขในสังคมที่มีความ หลากหลายทางศาสนาวฒั นธรรมประเพณี

8 ขอบขายเนื้อหา บทท่ี 1 ศาสนาตางๆ ในโลก เรื่องท่ี 1 ศาสนาตา งๆ เรอ่ื งที่ 2 หลกั ธรรมสําคัญของศาสนาตางๆ เรื่องท่ี 3 การปฏบิ ัติตนใหอ ยูรว มกันอยางสันติสุข เรอ่ื งท่ี 4 วิธีฝกปฏบิ ัติพัฒนาจติ ใจในแตล ะศาสนา เรื่องท่ี 5 การพฒั นาสตปิ ญญาในการแกป ญ หาตา งๆ และการพัฒนา ตนเอง ครอบครัว ชมุ ชน สงั คม เรอ่ื งท่ี 6 วัฒนธรรมประเพณใี นประเทศไทยและประเทศตา งๆ ในโลก เรอ่ื งท่ี 7 การอนุรักษและสบื ทอดวฒั นธรรมประเพณี เรื่องท่ี 8 ขอปฏบิ ัติในการมีสวนรวม สบื ทอดประพฤติ ปฏบิ ตั ติ น เปน แบบอยา งการอนรุ กั ษวฒั นธรรมประเพณอี ันดีงามของ สังคมไทย เรื่องท่ี 9 แนวในการเลอื กรับ ปรับใชวฒั นธรรมตางชาติไดอ ยาง เหมาะสมกับตนเองและสังคมไทย เรอ่ื งท่ี 10 คา นยิ มทีพ่ งึ ประสงคของสงั คมไทย เรอ่ื งท่ี 11 คา นยิ มที่พงึ ประสงคของประเทศตา งๆในโลก เรอ่ื งที่ 12 วธิ ปี ฏบิ ัตใิ นการประพฤติตนเปนผูนํารว มในการปองกนั และ แกป ญหาพฤตกิ รรมท่ไี มพึงประสงคใ นสังคมไทย บทที่ 2 หนา ท่ีพลเมือง เรื่องที่ 1 บทบัญญัตขิ องรฐั ธรรมนญู ทม่ี ีผลตอ การเปลีย่ นแปลงทาง สังคมและมผี ลตอ ฐานะของประเทศในสังคมโลก เรอ่ื งท่ี 2 บทบาทหนา ทีอ่ งคกรกลางและการตรวจสอบการใชอาํ นาจรฐั เรือ่ งที่ 3 ความเปน มาและการเปลย่ี นแปลงรัฐธรรมนูญ เรื่องที่ 4 รฐั ธรรมนญู และกฎหมายอืน่ ๆ เรื่องท่ี 5 การปฏบิ ัตติ นใหสอดคลอ งตามบทบญั ญตั ิของรฐั ธรรมนญู และการสนับสนนุ สง เสรมิ ใหผ อู นื่ ปฏบิ ตั ิ เรอ่ื งที่ 6 หลักสิทธิมนษุ ยชนและบทบาทคณะกรรมการสทิ ธ์ิ

9 เร่อื งท่ี 7 กฎหมายระหวา งประเทศท่ีวา ดว ยการคุมครองสทิ ธดิ านบุคคล เรอื่ งท่ี 8 การปฏบิ ตั ิตามหลกั สิทธิมนษุ ยชน เรอ่ื งท่ี 9 หลกั การสาํ คญั ของประชาธิปไตย หลกั ความเสมอภาค หลกั นติ ิรฐั และนิตธิ รรม หลกั เหตุผล หลักการประนีประนอม และหลักการยอมรับความคดิ เหน็ ตางเพือ่ การอยูรว มกันอยาง สนั ติ สามัคคี ปรองดอง สมานฉนั ท เรอ่ื งท่ี 10 การมีสว นรว มของประชาชนในการปอ งกนั และปราบปราม การทจุ รติ

1 บทที่ 1 ศาสนา วัฒนธรรม ประเพณี สาระสาํ คัญ ศาสนา วฒั นธรรม ประเพณี คานิยมที่ดีงามมีความสําคัญตอประเทศเพราะแสดง ถึงเอกลักษณความเปนชาติ เปนส่ิงที่นาภาคภูมิใจ ทุกคนในชาติตองชวยกันอนุรักษสืบทอด วัฒนธรรมประเพณคี า นยิ มทดี่ ีงานใหคงอยูคูกับชาติ แตสังคมในปจจุบันชาติที่มีวัฒนธรรมทาง วัตถุเจริญกาวหนา จะมอี ทิ ธิพลสง ผลใหช าติที่ดอยความเจริญดานวัตถุรับวัฒนธรรมเหลานั้นได โดยงาย ซึ่งอาจสงผลใหวัฒนธรรมประเพณีของชาติตนเองเส่ือมถอยไป ดังน้ันชาติตาง ๆ ควรเลือกรับปรับใชวัฒนธรรมตา งชาตไิ ดอ ยางเหมาะสมกับตนเองและสังคมไทย ผลการเรยี นท่ีคาดหวงั 1. มีความรูความเขา ใจในวฒั นธรรมประเพณขี องไทยและตา ง ๆ ในโลก 2. ตระหนักถึงความสําคัญในวัฒนธรรมประเพณีของไทยและชนชาติตาง ๆ ในโลก 3. มีสว นรว มสืบทอดวฒั นธรรมประเพณีไทย 4. ประพฤติตนเปนแบบอยางของผูมีวัฒนธรรมประเพณีอันดีงามของไทยและ เลือกรบั หรอื ปรบั ใชว ัฒนธรรมจากตางชาติไดอ ยา งเหมาะสมกับตนเองและสงั คมไทย 5. ประพฤติปฏบิ ตั ติ ามคา นิยมท่พี ง่ึ ประสงคของสงั คมโลก 6. เปนผูนําในการปองกันและแกไขปญหาพฤติกรรมตามคานิยมท่ีไมพึ่งประสงค ของสงั คมไทย ขอบขา ยเน้ือหา บทท่ี 1 ศาสนา วัฒนธรรม ประเพณี เรื่องท่ี 1 ศาสนาตางๆ เร่อื งท่ี 2 หลักธรรมสําคัญของศาสนาตา งๆ เรื่องท่ี 3 การปฏิบตั ิตนใหอ ยูรว มกนั อยางสันตสิ ขุ เร่อื งท่ี 4 วิธีฝก ปฏิบตั ิพฒั นาจติ ใจในแตละศาสนา

2 เรอ่ื งท่ี 5 การพฒั นาสติปญญาในการแกป ญหาตางๆ และการพฒั นา ตนเอง ครอบครัว ชุมชน สงั คม เรื่องที่ 6 วฒั นธรรมประเพณใี นประเทศไทยและประเทศตางๆ ในโลก เรอ่ื งท่ี 7 การอนุรกั ษแ ละสืบทอดวฒั นธรรมประเพณี เรื่องที่ 8 ขอปฏบิ ตั ใิ นการมสี วนรวม สบื ทอดประพฤติ ปฏิบตั ติ นเปน แบบอยา ง การอนุรักษวัฒนธรรมประเพณอี ันดีงามของ สงั คมไทย เรอ่ื งท่ี 9 แนวในการเลอื กรบั ปรับใชวฒั นธรรมตา งชาติไดอ ยางเหมาะสม กบั ตนเองและสงั คมไทย เรื่องที่ 10 คา นยิ มทพี่ ึงประสงคข องสงั คมไทย เรอื่ งท่ี 11 คา นยิ มทพ่ี งึ ประสงคของประเทศตา งๆในโลก เรือ่ งที่ 12 วธิ ีปฏบิ ตั ิในการประพฤตติ นเปน ผูน าํ รวมในการปองกันและ แกป ญหาพฤตกิ รรมทไ่ี มพึงประสงคในสงั คมไทย

3 เร่ืองที่ 1 ศาสนาตางๆ ความหมายของศาสนา ศาสนาคอื คําสอนที่ศาสดานํามาเผยแผ ส่ังสอน แจกแจง แสดงใหมนุษยละเวนจาก ความชั่ว กระทําแตความดี ซ่ึงมนุษยยึดถือปฏิบัติตามคําสอนนั้นดวยความเคารพเล่ือมใสและ ศรัทธา คาํ สอนดงั กลา วจะมีลักษณะเปน สจั ธรรม ศาสนามีความสําคัญตอบุคคลและสังคม ทําให มนุษยทุกคนเปนคนดีและอยูรวมกันอยางสันติสุข ศาสนาในโลกนี้มีอยูมากมายหลายศาสนา ดวยกนั แตว ตั ถุประสงคอ นั สําคัญยิ่งของทกุ ๆศาสนาเปนไปในทางเดียวกนั กลา วคอื จงู ใจใหค นละ ความชั่ว ประพฤตคิ วามดีเหมือนกนั หมด หากแตการปฏิบัติพิธีกรรมยอมแตกตางกันไปตามความ เช่อื ของแตละศาสนา ศาสดาของศาสนาพุทธ พระพุทธศาสนาเชือ่ เร่อื งการเวยี นวาย ตาย เกิด ในวัฏสงสาร ถาสตั วโลกยังมีกิเลสคือ รัก โลภ โกรธหลง จะตองเกิดในไตรภูมิ คือ 3 โลก ไดแก นรกภูมิ โลกมนุษย และเทวโลก พระพทุ ธเจาไดบ าํ เพญ็ บารมมี าทุกภพทกุ ชาตแิ ละบําเพ็ญบารมอี ยา งย่ิงยวดใน 10 พระชาติสดุ ทาย เรยี กวา ทศชาติ ดังนี้ 1. เตมียชาดก (พระเตมียใบ) เปนชาดกท่ีแสดงถึงการบําเพ็ญเนกขัมมบารมี คือ การออกบวชหรือออกจากกาม 2. มหาชนกชาดก (พระมหาชนก) เปนชาดกที่แสดงถึงการบําเพ็ญวิริยบารมี คือ ความเพียร 3. สวุ รรณสามชาดก (สุวรรณสาม) เปนชาดกท่ีแสดงถึงการบําเพ็ญเมตตาบารมี คือ การแผไ มตรีจติ เพอ่ื ใหสตั วท ั้งปวงเปน สขุ ถวนหนา 4. เนมิราชชาดก (พระเนมิราช) เปนชาดกท่ีแสดงถึงการบําเพ็ญอธิษฐานบารมี คือ ความตั้งใจมัน่ คง 5. มโหสถชาดก (พระมโหสถ) เปนชาดกแสดงถึงการบําเพ็ญอธิษฐานบารมี คือ ความตัง้ ใจม่นั คง

4 6. ภูรทิ ตั ชาดก (พระภูรทิ ัต) เปนชาดกทแี่ สดงถงึ การบําเพญ็ ศีลบารมี คอื การรักษาศลี 7. จนั ทกมุ ารชาดก (พระจนั ทราช) เปน ชาดกท่แี สดงถึงการบําเพ็ญขนั ตบิ ารมี คือ ความอดทน 8. นารทชาดก (พระพรหมนารท) เปนชาดกที่แสดงถึงการบําเพ็ญอุเบกขาบารมี คอื การวางเฉย 9. วิทูรชาดก (พระวิทูร) เปนชาดกที่แสดงถึงการบําเพ็ญสัจจบารมีคือความ ซ่ือสตั ย 10. เวสสันดรชาดก (พระเวสสันดร) เปนพระชาติสุดทายของพระพุทธเจาชาติ กอนจึง จะเกิดเปน พระพทุ ธเจา ในพระชาติตอ ไป เปนชาดกที่แสดงถึงการบําเพ็ญทานบารมีคือ การบรจิ าคทาน ประวตั ิพระพุทธเจา พระพุทธเจาทรงมีพระนามเดิมวา “สิทธัตถะ”ทรงเปนพระราชโอรสของ “พระเจา สทุ โธทนะ” กษตั รยิ ผูครองกรงุ กบิลพัสดุ แควนสักกะ และ “พระนางสิริมหามายา” พระราชธดิ าของกษตั ริยราชสกุล โกลยิ วงศแ หงกรงุ เทวทหะ แควนโกลิยะ ในคืนที่พระพุทธเจาเสด็จปฏิสนธิในครรภพระนางสิริมหามายา พระนางสิริมหา มายา ทรงพระสุบินนิมิตวามีชางเผือกมีงาสามคูไดเขามาสูพระครรภ ณ ท่ีบรรทมกอน ท่ีพระนางจะมีพระประสูติกาลที่ใตตนสาละ ณ สวนลุมพินีวัน เม่ือวันศุกรข้ึนสิบหาคํ่า เดือนวสิ าขะ ปจ อ 80 ป กอ นพุทธศักราช (ปจจบุ นั สวนลมุ พินวี นั อยูใ นประเทศเนปาล) ทันทีที่ประสูติเจาชายสิทธัตถะทรงดําเนินดวยพระบาท 7 กาวและมีดอกบัวผุด ข้ึนมารองรับพระบาทพรอมเปลงวาจาวา “เราเปนเลิศที่สุดในโลก ประเสริฐที่สุดในโลก การเกิดคร้ังนี้เปนครั้งสุดทายของเรา”แตหลังจากเจาชายสิทธัตถะประสูติกาลไดแลว 7 วัน พระนางสิรมิ หามายาก็เสด็จสวรรคต เจา ชายสิทธตั ถะจงึ อยูใ นความดูแลของพระนางประชาบดี โคตมี ซงึ่ เปน พระขนิษฐาของพระนางสริ ิมหามายา ตอ มา พราหมณท ั้ง 8 ไดท าํ นายวา เจาชายสทิ ธตั ถะมีลกั ษณะเปนมหาบุรุษ คือหาก ดาํ รงตนในฆราวาสจะไดเ ปนจักรพรรดิ ถา ออกบวชจะไดเปนศาสดาเอกของโลก แตโกณฑัญญะ

5 พราหมณ ผอู ายุนอ ยทส่ี ุดในจาํ นวนนัน้ ยืนยนั หนกั แนน วาพระราชกุมาร สิทธัตถะจะเสด็จออกบวช และจะไดตรัสรเู ปน พระพทุ ธเจา เจา ชายสิทธตั ถะทรงศกึ ษาเลา เรียนจนจบศิลปศาสตรท ้งั 18 ศาสตร ในสํานักครูวิศวา มิตรและเน่ืองจากพระบดิ าไมป ระสงคใหเจาชายสิทธัตถะเปนศาสดาเอกของโลก ตามคําทํานาย จึงพยายามทําใหเจาชายสิทธัตถะ พบเห็นแตความสุขโดยการสรางปราสาท 3 ฤดูใหอยูประทับ เมอื่ มพี ระชนมายุ 16 พรรษา ทรงอภิเษกสมรสกบั พระนางพิมพาหรือยโสธราพระธิดาของพระเจา กรงุ เทวทหะซึ่งเปนพระญาติฝา ยมารดา จนเม่ือมพี ระชนมายุ 29 พรรษา พระนางพิมพาไดประสูติ พระราชโอรสมพี ระนามวา “ราหลุ ” ซ่ึงหมายถึง “บวง” วันหน่งึ เจา ชายสทิ ธัตถะ ชวนสารถีทรงรถมาประพาสอุทยานคร้ังน้ันไดทอดพระเนตร เห็นคนแก คนเจ็บ คนตาย และนักบวช ซ่งึ แตกตา งจากสถานท่ีท่ีพระองคประทับอยูในปราสาท 3 ฤดู ทีม่ แี ตค วามสุข ทา มกลางหนุมสาวและเสียงดนตรี จึงทาํ ใหพ ระองคห าทางพนทุกขจากเทวทูต ทั้งส่ี และเสด็จออกบรรพชาในเวลาตอมาในขณะทีม่ พี ระชนมายุ 29 พรรษา หลังจากทรงผนวชแลว พระองคมุงไปท่ีแมน า้ํ คยา แควน มคธ ไดพยายามเสาะแสวงทาง พน ทุกขด ว ยการศึกษาในสํานักอาฬารดาบสกาลามโคตรและอทุ กดาบสรามบุตร และทรงเห็นวานี่ ยงั ไมใ ชท างพน ทุกข จากนั้นพระองคไดเสด็จไปท่ีแมนา้ํ เนรญั ชราในตําบลอุรเุ วลาเสนานคิ มและทรงบาํ เพ็ญ ทุกขกิริยาดวยการขบฟนดวยฟน กลั้นหายใจและอดอาหารจนรางกายซูบผอม ทรงเห็นวานี่ยัง ไมใ ชท างพน ทกุ ข จึงทรงเลิกบาํ เพ็ญทุกขกิริยา ตอมา ทาวสักกะเทวราช ไดทรง ดีดพิณ เพ่ือเปน กุศลโลบายใหพระองคเปนแนวทางในการบําเพ็ญเพียร คือ เม่ือทรงดีดพิณสายแรก ท่ีขึงไวตึง เกินไป เสียงก็จะแหลมเล็ก เมือ่ ดดี พิณสายท่ีสอง ทข่ี งึ ไวหยอนเกนิ ไป เสยี งกจ็ ะทุม ไมไ พเราะ และ เมอื่ ดดี พณิ สายทสี่ าม ทข่ี งึ ไวพ อดี เสยี งจะดงั กงั วาลไพเราะ เมือ่ พระองคไ ดฟง เสียงพิณท้ังสามสาย ของทา วสักกะเทวราชแลว พระองคก ็ทรงคิดไดว าการปฏบิ ัติท่ีเขมงวดเกินไป รางกายก็จะซูบผอม ไมม ีเร่ยี วแรง แตหากทรงปฏบิ ตั ิทีห่ ยอนยานเกนิ ไป การปฏบิ ัติก็จะไมป ระสบความสําเร็จ พระองค จึงใชท างสายกลางมาเปนแนวทางในการปฏบิ ตั ิ มีนางสุชาดา อาศัยอยูในหมูบานละแวกนั้น ไดเดินผานมาพบพระองค คิดวาเปน เทวดา จึงไดถ วายขาวมธุปายาสแดพระองค หลังจากพระองคไดเสวยขาวมธุปายาสแลว ก็ไดนํา ถาดไปเสยี่ งอธิษฐานวา หากพระองคบําเพ็ญเพียรสําเร็จ ก็ขอใหถาดลอยทวนนํ้า ปรากฏวาถาด ลอยทวนนาํ้ ไดอ ยางนาอัศจรรย โดยพระองคไดป ระทบั นั่งใตตนโพธิ์และไดตรัสรู สัมมาโพธิญาณ

6 ใตตนโพธ์ิ เมื่อยามสาม ริมฝงแมน้ําเนรัญชรา ตรงกับวันเพ็ญเดือนหก ขณะท่ีมีพระชนมายุ 35 พรรษา หลังจากตรัสรูแลว พระองคทรงเสวยวิมุตติสุขอยูเปนเวลา 7 สัปดาห แลวเสด็จไป โปรดปญ วัคคีย ทีป่ า อิสิปตนมฤคทายวนั โดยไดแสดงธรรม “ธมั มจักกปั ปวัตนสูตร” ซง่ึ ถือเปนการ แสดงพระธรรมเทศนาครัง้ แรกในวันเพ็ญ 15 ค่ํา เดือน 8 ตรงกับวันอาสาฬหบูชา ศาสดาของศาสนาอสิ ลาม ศาสดาของศาสนาอิสลาม คือ นบีมูฮัมหมัด ศาสนาอิสลามเกิดขึ้นในดินแดน ทะเลทรายอาหรับเมอื งเมกกะประเทศซาอดุ ีอาระเบีย ในยุคนั้นชาวอาหรับแตกออก เปน หลายกลมุ ขาดความสามัคคี ยากแกการปกครอง มีการรบมุงฆาฟนกันตลอดเวลาไมมีศาสนาเปนแกนสาร คนสวนใหญนบั ถอื เทพเจาและรูปเคารพตา งๆ ประชาชนไมมีศีลธรรม สตรีจะถูกขมเหงรังแกมาก ทสี่ ดุ นบมี ฮู มั หมัดเกิดขนึ้ ทา มกลางสภาพสงั คมท่ีเสอื่ มทรามเชน น้ี จึงคดิ หาวิธที ี่จะชวยปรบั ปรุงแก ไขสถานการณน ใ้ี หด ีขึน้ นบีมฮู ัมหมัดเปนผทู ่ฝี กใฝใ นศาสนาหาความสงบและบําเพ็ญสมาธทิ ่ีถา้ํ ฮีรอ บนภูเขานูร ในคืนหน่ึงของเดือนรอมฎอน กาเบรียลทูตของพระเจาไดนําโองการของอัลลอฮมา ประทาน นบมี ูฮมั หมดั ไดนาํ คําสอน เหลา น้มี าเผยแผจนเกิดเปนศาสนาอิสลามข้ึน ในระยะแรก ของการเผยแผศ าสนาไดร บั การ ตอ ตานเปนอยา งมากถึงกบั ถกู ทํารายจนตอ งหลบหนไี ปอยูเมืองมะ ดีนะฮ จนเปนที่ยอมรับและมีคนนับถือมากมาย ก็กลับมายึดเมืองเมกกะทําการเผยแผศาสนา อิสลามอยางเต็มที่ การเผยแผศาสนาของอิสลามออกไปยังประเทศตางๆ ในยุคหลังเปนไปโดย ไรสงครามเขายดึ เมอื ง เพ่ือเผยแผศ าสนา โดยมคี มั ภรี ในศาสนาอสิ ลามคอื คมั ภีรอลั กุรอาน ศาสดาของศาสนาคริสต ศาสนาคริสตเปนศาสนาประเภทเอกเทวนิยมคือเช่ือวามีพระเจาสูงสุดเพียงองคเดียว เปนผูสรางโลกและสรรพส่ิง พระเจาองคนั้นคือ พระยะโฮวาห ศาสนาคริสตเชื่อวามนุษยมีบาป มาแตก ําเนิดพระเจาจงึ สงพระเยซู มาไถบาป เชือ่ วา วิญญาณเปน อมตะ เมื่อถึงวันตัดสินโลกมนุษย จะไปอยูในสวรรค หรือในนรกชั่วนิรันดร เช่ือวามีเทวดาอยูมากมายทั้งฝายดีและฝายช่ัว ซาตาน เปน หัวหนาฝา ยช่วั ในทสี่ ดุ กจ็ ะถกู พระเจาทาํ ลาย

7 ศาสนาคริสตเปนศาสนาท่ีมีผูนับถือมากที่สุดในโลก คําวา Christ มาจากภาษาโรมัน วา Christus และคําน้ีมาจากภาษากรีก อีกตอหน่ึงคือ คําวา Christos ซ่ึงแปลมาจากคําวา Messiah ในภาษาฮบิ รู คําวาmessiah แปลวา พระผูป ลดเปลอ้ื งทุกขภ ยั ศาสนาคริสต เกิดในปาเลสไตนเม่ือ พ.ศ. 543 โดยคํานวณจากปเกิดของพระเยซู ซึ่งเปนศาสดาของศาสนานี้ ศาสนาคริสตเปนศาสนาท่ีพัฒนามาจากศาสนายูดายหรือยิว เพราะศาสนาคริสตน ับถือพระเจา องคเ ดียวกันกบั ศาสนายูดายคอื พระยะโฮวาห พระเยซเู ปนชาวยวิ มไิ ดปรารถนาท่จี ะตง้ั ศาสนาใหมแ ตท รงตอ งการปฏิรปู ศาสนายิวใหบรสิ ุทธข์ิ ้ึนทรง กลาววา “อยา คดิ วาเรามาทําลายพระบัญญัติและคําของศาสดาพยากรณเสีย เรามไิ ดม าทําลายแตม า เพือ่ ทาํ ใหส าํ เรจ็ ” กอนหนา ที่พระเยซูประสตู ิ ประเทศปาเลสไตนไดตกเปนเมอื งข้ึนของจกั รวรรดิ ใกลเคยี งตดิ ตอ กนั เปนระยะเวลากวา 100 ป เร่ิมตงั้ แตศตวรรษท่ี 1 กอนคริสตกาล ตกเปนเมืองข้ึน ของอสั ซีเรีย บาบิโลเนียจักรวรรดิเปอรเซีย จักรวรรดิกรีกในสมัยพระเจาอเล็กซานเดอรมหาราช และในที่สุดตกเปนของอาณานิคมจักรวรรดิโรมัน ตลอดเวลา ที่ตกเปนเมืองข้ึนนี้ ผูพยากรณ หลายทานไดพ ยากรณถงึ พระเมสสิอา (Messiah) พระผูชวย ใหรอด ซึ่งเปน พระบุตรของพระเจา ที่จะเสดจ็ มาปลดแอกชาวยวิ ใหไดร บั เสรภี าพและจะทรงไถบาปใหชาวยิวพนจากความหายนะและ ไดร ับความรอดช่ัวนิรันดร ในสมัยนั้นชาวยิวเชื่อใน คําพยากรณนี้มากและพระเยซูประสูติในชวง เวลาน้นั พอดี พระเยซเู กิดทีห่ มบู านเบธเลเฮม แขวงยดู าย กรุงเยรูซาเลม็ มารดาช่ือมาเรีย บิดาชอื่ โยเซฟ ตามประวัติมาเรียนน้ั ตง้ั ครรภ มากอนขณะที่ยังเปนคูหมั้นกับโยเซฟ เทวทูตจึงมาเขาฝน บอกโยเซฟวาบตุ รในครรภมาเรีย เปนบุตรของพระเจาใหตงั้ ช่ือวา เยซู ตอ มาจะเปน ผูไถบ าปใหกับ ชาวยวิ โยเซฟจงึ ปฏบิ ัตติ ามและรับมาเรียมาอยูดวยโดยไมสมสูเย่ียงภริยา พระเยซูไดรับการเล้ียง ดอู ยางดเี ปน ศิษยของโยฮัน ศกึ ษาพระคมั ภีรเกาจนแตกฉาน ทานมีนิสัยใฝสงบชอบวิเวก เมื่ออายุ 30 ป ไดรับศลี ลา งบาปที่แมน ้าํ จอรแ ดน ตั้งแตนัน้ มาถือ วา ทา นสาํ เรจ็ ภมู ธิ รรมสูงสุดในศาสนาพระ องค มีสาวก 12 คน เปนหลักในศาสนาทําหนาที่สืบศาสนามีนักบุญเปโตร (SaintPeter) เปนหวั หนาผสู บื ตําแหนงนักบญุ เปโตรตอ ๆ มาจนถงึ ปจ จุบันเรียกวาสมเด็จพระสันตะปาปา พระ เยซูเผยแผศาสนาท่ัวดินแดนปาเลสไตนเปนเวลา 3 ป มีพวกปุโรหิตธรรมาจารยและพวกซีซาร เกลยี ดชัง ขณะทีพ่ ระองครบั ประทานอาหารมื้อคํ่ากับสาวก 12 คนเปนม้ือสุดทาย ทหารโรมันจับ ตวั ทานในขอ หาเปนกบฎและถูกตัดสินใหลงโทษประหารชีวิตโดยตรึงกับไมกางเขนไว จนสิ้นพระ ชนม

8 ศาสดาของศาสนาพราหมณห รอื ฮินดู ศาสนาพราหมณหรอื ฮนิ ดู เกิดในเอเชียใต คือ ประเทศอินเดียเมื่อประมาณ 1,400 ป กอนคริสตศักราช เกิดจากพวกอารยันที่อพยพเขามาในประเทศอินเดีย ถือกันวาเปนศาสนา ท่เี กา แกท ี่สุดในโลก พระเวทเปน คัมภีรศ าสนาพราหมณไ ดรับการยกยอ งวา เปน คัมภีรทเี่ กาแกที่สุด ในโลก และเปน วรรณคดีท่ีเกาแกท่ีสดุ ในโลก ชื่อของศาสนาเปลี่ยนไปตามกาลเวลา ในตอนแรกเรม่ิ เรียกตัวเองวา “พราหมณ” ตอมาศาสนาเส่ือมลงระยะหนึ่งและไดมา ฟน ฟูปรับปรุงใหเปนศาสนาฮินดูโดยเพิ่มบางสิ่งบางอยางเขาไป มีการปรับปรุงเน้ือหาหลักธรรม คําสอนใหด ีข้นึ คาํ วา “ฮินดู” เปนคําทใี่ ชเรียกชาวอารยันทอ่ี พยพเขาไปตั้งถิ่นฐาน ในลุมแมนํ้าสินธุ และเปน คําท่ีใชเ รียกลกู ผสมของชาวอารยันกบั ชาวพืน้ เมืองในชมพทู วปี และชนพื้นเมืองน้ีไดพัฒนา ศาสนาพราหมณโดยการเพ่ิมเติมอะไรใหมๆ ลงไปแลวเรียกศาสนาของพวกนี้วา “ศาสนาฮินดู” เพราะฉะนน้ั ศาสนาพราหมณจ งึ มีอีกชอื่ ในศาสนาใหมวา “ฮินด”ู จนถงึ ปจ จุบนั ในอดีตศาสนาพราหมณหรือฮินดูจะมีการจัดคัมภีรออกเปน 3 พวก ตามการยกยอง นับถอื เทวะทง้ั 3 โดยแยกเปน 3 นิกายใหญๆ นิกายใดนบั ถือเทวะองคใ ดก็ยกยองวา เทวะองคน ้นั สูงสดุ ตอมานักปราชญชาวฮินดูไดกําหนดใหเทวะท้ัง 3 องคเปนใหญสูงสุดเสมอกัน เทวะทั้ง 3 องคนี้รับการ นาํ มารวมกันเรยี กวา “ตรมี รู ติ” ใชคําวาสวดวา “โอม” ซ่ึงยอมาจาก “อะอุมะ” แตละพยางคแทนเทวะ 3 องค คือ 1. “อะ”แทนพระวิษณุหรือพระนารายณ 2. “อ”ุ แทนพระศวิ ะหรอื อิศวร 3. “มะ”แทนพระพรหม ศาสดาของศาสนาซกิ ข ศาสนาซกิ ข เปนศาสนาประเภทเอกเทวนิยม มีทานคุรุนานักเทพเปนศาสดาองคที่ 1 สืบตอมาถึงทานคุรุโควินทสิงหเปนศาสดาองคท่ี 10 มีสุวรรณวิหารตั้งอยูท่ีเมืองอัมริสสา แควน ปญ จาป ประเทศอนิ เดียเปน ศูนยชาวซิกขท วั่ โลก พระคัมภีรเปนสิ่งสําคัญที่ตองเคารพสูงสุดจัดวางในท่ีสูงบนแทนบูชา จะตองมี ผูปรนนบิ ัติพระคมั ภรี อยเู สมอคอื การศึกษาและปฏิบัติตามอยางเครงครัด ชาวซิกขทุกคน จะตอง ถอดรองเทาและโพกศีรษะกอนเขาไปในโบสถจะตองเขาไปกราบพระคัมภีรดวยความเคารพเสีย กอน

9 คมั ภรี ข องศาสนาซกิ ขเ รียกวา ครันถ-ซาหิปหรือคันถะ (ในภาษาบาลี) หมายความวา คัมภีรหรือหนังสือ สวนใหญเปนคํารอยกรองสั้นๆ รวม 1,430 หนามีคําไมนอยกวาลานคํา มี 5,894 โศลก โศลกเหลานี้เขากบั ทาํ นองสังคตไี ดถงึ 30 แขนง จัดเปนเลม ได 37 เลม ภาษาทใี่ ชใ น คัมภีรมีอยู 6 ภาษาหลักคือ ปญจาบี (ภาษาประจําแควนปญจาปอันเปนถิ่นเกิด ของศาสนา) มลุ ตานี เปอรเ ซยี น ปรากรติ ฮนิ ดแี ละมารถี ศาสนาซกิ ขโ บราณประมาณรอยละ 90 เชนเดียวกับศาสนิกชนในศาสนาอ่ืนที่ไมเคย รอบรคู มั ภีรของศาสนาของตน ดังนั้น คัมภีรจึงกลายเปนวัตถุศักด์ิสิทธิ์ ผูไมเกี่ยวของไมสามารถ แตะตอ งไดทีห่ ริมณเฑยี รหรือสวุ รรณวหิ าร ในเมอื งอมฤตสรา แควนปญจาป มีสถานท่ีประดิษฐาน คมั ภีรถ ือเปน ศูนยก ลางศาสนาซิกข ในวิหารของศาสนาซิกขไมบังคับใหรูปมีเคารพนอกจากคัมภีร ใหถือวาคัมภีรนั้นคือ ตัวแทนของพระเจา ทุกเวลาเชาผูรักษาวิหารจะนําผาปกดิ้นราคาแพงมาหุมหอคัมภีรเปนการ เปลยี่ นผา คลุมทําความสะอาด วางคมั ภีรล งบนแทนภายในมาน ซงึ่ ปก ดวยเกล็ดเพชร กอนพิธีสวด ในเวลาเชา ครน้ั ตกเย็นกน็ ําคัมภรี ไปประดษิ ฐานไวบนต่งั ทองในหอ งพิเศษไมใ หฝุนละอองจบั ตองได เรอ่ื งท่ี 2 หลกั ธรรมสาํ คญั ของศาสนาตา งๆ หลักธรรมสาํ คัญของศาสนาตางๆ หลักธรรมของพระพทุ ธศาสนา 1. หลักธรรมเพอื่ ความหลดุ พน เฉพาะตวั อริยสัจ 4 แปลวา ความจริง อนั ประเสรฐิ มอี ยสู ่ปี ระการคือ 1. ทุกข คือสภาพที่ทนไดยากภาวะที่ทนอยูในสภาพเดิมไมไดสภาพท่ีบีบคั้น ไดแก ชาติ (การเกิด) ชรา (การแก การเกา) มรณะ (การตาย การสลายไป การสูญส้ิน) การประสบกบั ส่งิ อนั ไมเปน ที่รักพลดั พรากจากส่ิงอันเปนที่รักการปรารถนาสิ่งใดแลวไมสมหวัง ในสิง่ นัน้ 2. สมุทัย คือสาเหตุที่ทําใหเกิดทุกข ไดแก ตัณหา 3 คือ กามตัณหา- ความทะยานอยากในกามความอยากไดทางกามารมณ, ภวตัณหา–ความทะยานอยากในภพ ความอยากเปนโนนเปนน่ี และวิภวตัณหา–ความทะยานอยากในความปรารถนาจากภพ ความอยาก ไมเ ปนโนนไมเ ปนนี่

10 3. นิโรธ คือความดับทุกข ไดแก ดับสาเหตุที่ทําใหเกิดทุกขกลาว คือ ดบั ตณั หาทั้ง 3 ไดอยา งสิน้ เชิง 4. มรรค คือแนวปฏิบัติที่นําไปสูหรือนําไปถึงความดับทุกข มีองคประกอบอยู แปดประการคือ (1) สัมมาทฏิ ฐิ – ความเห็นชอบ (2) สัมมาสังกัปปะ-ความดําหริชอบ (3) สัมมาวาจา-เจรจาชอบ (4) สัมมากัมมันตะ-ทําการงานชอบ (5) สัมมาอาชีวะ-เล้ียงชีพชอบ (6) สัมมาวายามะ-พยายามชอบ (7) สัมมาสติ-ระลึกชอบและ (8) สัมมาสมาธ-ิ ต้ังใจชอบซง่ึ รว มเรยี ก อกี ชือ่ หน่งึ ไดว า “มชั ฌิมาปฏิปทา” หรอื ทางสายกลาง 2. หลักธรรมเพ่ือการอยูร ว มกันในสงั คม 1. สัปปุริสธรรม 7 คือหลักธรรมของคนดีหรือหลักธรรมของสัตตบุรุษ 7 ประการ ไดแ ก 1) รูจักเหตุหรือธัมมัุตา หมายถึง ความเปนผูรูจักเหตุ รูจักวิเคราะหหา สาเหตุของสิง่ ตางๆ 2) รูจักผลหรืออัตถัญุตา หมายถึง ความเปนผูรูจักผลท่ีเกิดข้ึนจากการ กระทํา 3) รูจักตนหรืออัตตัญุตา หมายถึง ความเปนผูรูจักตนท้ังในดานความรู คณุ ธรรมและความสามารถ 4) รูจักประมาณหรือมัตตัญุตา หมายถึง ความเปนผูรูจักประมาณรูจัก หลักของความพอดีการดําเนนิ ชีวิตพอเหมาะพอควร 5) รูจักกาลเวลาหรือกาลัญุตา หมายถึง ความเปนผูรูจักกาลเวลารูจัก เวลาไหนควรทําอะไรแลว ปฏบิ ตั ใิ หเหมาะสมกบั เวลานั้นๆ 6) รจู กั บคุ คลหรอื ปริสัญตุ า หมายถึง ความเปนผูรูจักปฏิบัติการปรับตน และแกไขตนใหเ หมาะสมกับสภาพของกลมุ และชุมชน 7) รูจักบุคคลหรือปุคคลัญุตา หมายถึง ความเปนผูรูจักปฏิบัติตนให เหมาะสมกบั บุคคลซง่ึ มีความแตกตางกนั 2. อทิ ธบิ าท 4 คือหลักธรรมท่ีนําไปสูความสําเร็จแหงกิจการมี 4 ประการ คือ 1) ฉันทะคือ ความพอใจใฝร ักใฝห าความรูและความสรางสรรค 2) วิรยิ ะคือ ความเพยี รพยายาม มคี วามอดทนไมทอถอย

11 3) จติ ตะคือ ความเอาใจใสแ ละตัง้ ใจแนว แนในการทํางาน 4) วิมงั สาคอื ความหม่ันใชปญญาและสติในการตรวจตราและคดิ ไตรตรอง 3. กุศลธรรมบถ 10 เปนหนทางแหงการทําความดีงามทางแหงกุศลซ่ึงเปน หนทางนําไปสคู วามสขุ ความเจรญิ แบงออกเปน 3 ทางคือ 1) กายกรรม หมายถึง ความประพฤติดีท่ีแสดงออกทางกาย 3 ประการ ไดแก (1) เวนจากการฆาสัตวคือ การละเวนจากการฆาสัตวการเบียดเบียนกันเปนผูเมตตา กรุณา (2) เวนจากการลักทรัพยคือ เวนจากการลักขโมย เคารพในสิทธิของผูอื่น ไมหยิบฉวย เอาของคนอื่นมาเปนของตน (3) เวนจากการประพฤติในกามคือ การไมลวงละเมิดสามีหรือ ภรรยาผูอน่ื ไมลวงละเมดิ ผิดประเวณี 2) วจีกรรม หมายถึง การเปนผูม คี วามประพฤติดซี งึ่ แสดงออกทางวาจา 4 ประการ ไดแก (1) เวนจากการพูดเทจ็ คอื การพูดแตความจรงิ ไมพูดโกหกหลอกลวง (2) เวนจากการพดู สอเสยี ดคือ พูดแตใ นสิง่ ท่ีทําใหเ กิดความสามคั คกี ลมเกลยี วไมพ ูดจาในสิ่งท่ี กอใหเกิดความแตกแยกแตกราว (3) เวนจากการพูดคาํ หยาบคือ พดู แตคําสุภาพออนหวาน ออนโยนกับบุคคลอ่นื ทง้ั ตอ หนาและลบั หลงั (4) เวนจากการพูดเพอเจอคือ พูดแตค วามจรงิ มเี หตุผลเนนเนอ้ื หาสาระทเ่ี ปนประโยชน พดู แตส ง่ิ ท่ีจาํ เปน และพดู ถกู กาลเทศะ 3)dมโนกรรม หมายถงึ ความประพฤติทเ่ี กิดขน้ึ ในใจ 3 ประการ ไดแก (1) ไมอยากไดของของเขาคือ ไมคิดโลภอยากไดของผูอื่นมาเปนของตน (2) ไมพยาบาทปอง รายผูอน่ื คอื มจี ติ ใจปรารถนาดอี ยากใหผ ูอน่ื มีความสุขความเจริญ (3) มีความเห็นท่ีถูกตอง คือ ความเชือ่ ท่ีถูกตองคือความเชื่อในเรื่องการทําความดีไดดี ทําช่ัวไดชั่ว และมีความเช่ือวาความ พยายามเปนหนทางแหงความสําเร็จ 4. สังคหวัตถุ 4 เปนหลักธรรมคําสอนทางพระพุทธศาสนาท่ีเปนวิธีปฏิบัติ เพ่ือยึดเหน่ียวจิตใจของคนที่ยังไมเคยรักใครนับถือใหมีความรักความนับถือ สังคหวัตถุ เปน หลักธรรมท่ชี ว ยผูกไมตรซี ่งึ กันและกันใหแ นนแฟนยงิ่ ขึน้ ประกอบดว ย 1) ทาน คือ การใหเปนสิ่งของตนใหแกผูอ่ืนดวยความเต็มใจ เพื่อเปน ประโยชนแกผ รู ับ การใหเ ปนการยดึ เหนย่ี วน้ําใจกนั อยา งดีย่งิ เปน การสงเคราะหสมานน้ําใจกัน ผูกมติ รไมตรีกันใหยงั่ ยนื 2) ปย วาจา คอื การเจรจาดวยถอยคาํ ไพเราะออนหวานพดู ชวนใหคนอ่ืน เกิดความรักและนบั ถือ คําพดู ที่ดีน้ันยอมผกู ใจคนใหแนนแฟนตลอดไป หรือแสดงความเห็นอก

12 เห็นใจใหกําลงั ใจรจู กั พดู ใหเกิดความเขา ใจดีสมานสามัคคยี อมทาํ ใหเ กิดไมตรีทําใหร กั ใครนับถอื และชว ยเหลือเกอ้ื กลู กัน 3) อัตถจรยิ า คือ การประพฤติสิ่งท่ีเปนประโยชนแกกัน คือชวยเหลือดวย แรงกายและขวนขวายชว ยเหลือกิจกรรมตางๆ ใหล ลุ วงไป เปนคนไมดูดายชวยใหความผิดชอบ ชว่ั ดีหรือชวยแนะนําใหเ กดิ ความรคู วามสามารถในการประกอบอาชีพ 4) สมานัตตตา คอื การวางตนเปนปกติเสมอตนเสมอปลาย ไมถือตัว และ การวางตนใหเหมาะสมกับฐานะของตนตามสภาพ ไดแก ผูใหญ ผูนอย หรือผูเสมอกัน ปฏิบัติ ตามฐานะผนู อ ยคาราวะนอบนอม ยําเกรงผูใหญ 5. ศลี 5 เปนการรกั ษาหรือควบคุมกาย ศีลแปลวาปกติ ไมทําบาป โดยการละ เวน 5 ประการคือ 1) ละเวนจากการฆา สตั วและการเบียดเบียนสตั ว 2) ละเวน จากการลักขโมย ปลน จี้ ฉก ชิง วง่ิ ราว 3) ละเวน การประพฤติผิดในกาม ลวงละเมิดลกู เมยี ผูอ นื่ 4) ละเวนจากการพกู ปด พูดคาํ หยาบ พดู เพอเจอ พูดสอเสียด 5) ละเวน จากการเสพสรุ า อานิสงคของการรักษาศลี 1. ทาํ ใหมีความสุขกายสุขใจ ทาํ ใหไมเ ปนคนลมื สติ 2. ทาํ ใหเกิดทรพั ยส มบตั ขิ ึ้นได 3. ทาํ ใหส ามารถใชสอยทรพั ยนัน้ ไดเต็มที่ 4. ทําใหไ มต องระแวงวาจะมีศตั รมู าทวงทรพั ยคนื 5. ทําใหเ กยี รติคณุ ฟุงกระจายไป ทําใหเ กิดความเคารพเชอื่ ถอื 6. ตายแลวยอ มไปเกดิ ในสุคตภิ มู ิ 6. โลกบาลธรรมหรือธรรมคุมครองโลก เปนหลักธรรมท่ีชวยใหมนุษยทุกคน ในโลกอยกู นั อยางมคี วามสุขมีนํ้าใจเอื้อเฟอมีคุณธรรมและทําแตส่ิงที่เปนประโยชนประกอบดวย หลกั ธรรม 2 ประการ ไดแก 1) หิริ คอื ความละอายท่จี ะไมท ําความช่วั 2) โอตตัปปะ คือ ความเกรงกลัวตอ บาป

13 การเผยแผพระพทุ ธศาสนา พระพุทธเจาไดเทศนพระธรรมเทศนาโปรดแกสกุลบุตรรวมทั้งเพ่ือนของสกุลบุตร จนไดสําเร็จเปนพระอรหนั ตทงั้ หมดรวม 60 รปู พระพุทธเจา ทรงมพี ระราชประสงคจะประกาศศาสนาทีพ่ ระองคไ ดตรัสรู จึงตรัสเรียก สาวกทั้ง 60 รปู มาประชุมกนั และใหจารกิ แยกยายกนั เดินทางไปประกาศศาสนาในเสนทางที่ไมซํ้า กนั เพอ่ื ใหส ามารถ เผยแผพ ระพทุ ธศาสนาในหลายพ้ืนที่ หลังจากสาวกไดเดินทางไปเผยแผพระพุทธศาสนาในพื้นท่ีตางๆทําใหมีผูเลื่อมใส พระพทุ ธศาสนาเปน จาํ นวนมากพระองคจึงทรงอนุญาตใหสาวกสามารถดําเนินการบวชไดโดยใช วิธีการปฏิญาณตนเปนผูถึงพระรัตนตรัย พระพุทธศาสนาจึงหย่ังรากฝงลึกและแพรหลาย ในดนิ แดนแหง นน้ั เปน ตนมา พระสมั มาสมั พุทธเจาไดทรงโปรดสัตวแ ละแสดงพระธรรมเทศนาตลอดระยะเวลา 45 พรรษา ณ เวฬุคามใกลเมืองเวสาลี แควนวัชชี โดยกอนเสด็จดับขันธปรินิพพานพระองคทรงมี ปจ ฉิมโอวาทวา “ดกู อ นภกิ ษทุ ้ังหลายเราขอบอกเธอทั้งหลาย สังขารท้ังปวงมีความเส่ือมสลายไป เปน ธรรมดา พวกเธอจงทาํ ประโยชนต นเองและประโยชนของผูอ นื่ ใหสมบูรณด วยความไมป ระมาท เถดิ ” จากน้ันไดเสด็จดับขนั ธป รินิพพานใตตน สาละ ณ สาลวโนทยานของเหลา มลั ลกษัตริย เมอื งกุสนิ าราแควนมัลละ ในวันข้ึน 15 ค่ําเดือน 6 รวมพระชนมายุ 80 พรรษา และวันนี้ถือเปน การเริม่ ตนของพุทธศกั ราช หลกั ธรรมของศาสนาอสิ ลาม แนวประพฤติปฏิบัติและหลักคําสอนของศาสนาอิสลามประกอบดวยรายละเอียด ท่สี าํ คัญๆ ดงั ตอ ไปนี้ คอื 1. ศรทั ธาตอ อลั เลาะห ใหศ รทั ธาโดยปราศจากขอ สงสัยใดๆ วา พระอลั เลาะหท รงมอี ยู จริงทรงดาํ รงอยูดวยพระองค ทรงมีมาแตดั้งเดิม โดยไมมีสิ่งใดมากอนพระองคทรงดํารงอยูตลอด กาล ไมมีสิ่งใดอยูหลังจากพระองคทรงสรางทุกอยางในทองฟาเพียบพรอม ดวยคุณลักษณะอัน ประเสรฐิ

14 2. ศรทั ธาตอ มลาอิกะฮซุ งึ่ เปนบา วอลั เลาะหประเภทหนึ่งที่ไมอาจมองเห็นตัวตนหรือ ทราบรปู รา งทแ่ี ทจ ริง บรรดามลาอกิ ะฮนุ ีป้ ราศจากความผิดพลาดบริสุทธจิ์ ากความมวั หมองทง้ั ปวง มคี ุณสมบตั ิไมเ หมอื นมนษุ ยค อื ไมก นิ ไมนอน ไมม ีเพศ สามารถจําแลงรา งได 3. ศรทั ธาในพระคมั ภีรของพระเจา คือศรัทธาวาอัลเลาะหทรงประทานคัมภีรใหกับ บรรดาศาสนทูตเพื่อนาํ ไปประกาศใหป ระชาชนไดท ราบหลกั คาํ สอน หลกั ธรรมของศาสนาคริสต ศาสนาคริสตจารึกหลักธรรมไวในคัมภีรไบเบ้ิล หลักธรรมของพระเยซูบางขอตรง ขามกบั ศาสนายวิ บางขอใหการปฏริ ูปและประยกุ ตเ สียใหม เชน 1. พระเจาทรงเปนบิดาที่ดีพรอมที่จะประทานอภัยใหแกบุตรท่ีกลับใจ แตข ณะเดียวกนั ก็ทรงเปน ผูทรงไวซ ึ่งความเดด็ เดย่ี วลงโทษผทู ีไ่ มเชื่อฟง 2. พระเยซทู รงเปน ผูประกาศขาวดีโดยแจงใหทราบวาอาณาจักรของพระเจา มาถึง แลว ผูทศี่ รทั ธาจะไดรับมหากรณุ าธิคุณจากพระเจา 3. หลกั การสํานึกผิด ใหพ จิ ารณาตนเองวาใหทําผิดอะไรและต้ังใจที่จะเลิก ทําความ ช่วั นัน้ เสีย 4. หลกั ความเสมอภาค คอื ความรักความเมตตาของพระเจา ทีม่ ีตอ มนุษยทั้งมวล โดยไมเ ลอื กชั้นวรรณะ ผทู ี่ทาํ ความดีแลวตอ งไดร บั รางวลั จากพระเจา โดยเสมอภาคกัน 5. ใหล ะความเคียดแคนพยาบาท การจองเวรซึ่งกันและกัน ใครรักก็รกั ตอบ ใครอาฆาตมุงราย ก็ตองใหอ ภยั หลักธรรมของศาสนาพราหมณห รือฮินดู 1. ธฤติ ไดแ ก ความมัน่ คง ความเพียร ความพอใจในสิ่งทต่ี นมี 2. กษมา ไดแก ความอดทนอดกลน้ั และมีเมตตากรุณา 3. ทมะ ไดแ ก การขมจิตมใิ หห ว่ันไหวไปตามอารมณ มสี ตอิ ยเู สมอ 4. อสั เตยะ ไดแก การไมลกั ขโมย ไมก ระทาํ โจรกรรม 5. เศาจะ ไดแก การทําตนใหส ะอาดท้ังกายและใจ 6. อินทรยี นิครหะ ไดแก การขม การระงบั อินทรีย 10 คือ ตา หู จมูก ลิ้น ผิวหนัง มือ เทา ทวารหนัก ทวารเบา และลําคอ ใหเปนไปในทางทถ่ี ูกตองอยใู นขอบเขต

15 7. ธี ไดแก การมสี ติ ปญ ญา รูจักการดําเนินชวี ิตในสงั คม 8. วทิ ยา ไดแ ก ความรทู างปรชั ญา 9. สตั ยา ไดแก ความจริง คอื ความซ่ือสตั ยส ุจริตตอกัน 10. อโกธะ ความไมโกรธ หลักอาศรม 4 1. พรหมจารี ศกึ ษาเลาเรียนและประพฤติพรหมจรรยจนถึงอายุ 25 ป ศึกษาจบจึง กลบั บาน 2. คฤหสั ถ ครองเรอื น จบจากการศกึ ษา กลับบา น ชว ยบิดามารดาทาํ งานแตงงาน เพ่ือรกั ษาวงศต ระกูล ประกอบอาชีพโดยยึดหลักธรรมเปน เครื่องดําเนนิ ชีวิต 3. วานปรสั ถ สงั คมกาล มอบทรัพยสมบัติใหบุตรธิดา ออกอยูปาแสวงหาความสงบ บาํ เพ็ญประโยชนต อสังคมการออกอยูปาอาจจะทําเปน ครั้งคราวกไ็ ด 4. สนั ยาสี ปริพาชก เปนระยะสุดทา ยแหง ชวี ติ สละความสขุ ทางโลกออกบวช เปนปรพิ าชกเพอื่ หลุดพน จากสงั สารวัฎ หลักธรรมของศาสนาซกิ ข คําสอนตามคัมภีรครันถ-ซาหิป ซึ่งบรรดาทานคุรุทั้งหลายไดประกาศไวเกี่ยวกับ จริยธรรมอนั เปนเครอื่ งยงั สงั คมและประเทศชาติใหม ่นั คงอยไู ด และยังจิตใจของผูปฎิบัติ ใหบรรลุ ถึงความผาสุกขน้ั สดุ ทา ยไดม นี ัยโดยสังเขปคอื เก่ียวกับพระเจา “รูปทง้ั หลายปรากฏขึ้นตามคําสัง่ ของพระเจา (อกาลปุรุษ) สิ่งมีชีวิต ทง้ั หลายอบุ ัติมาตามคําสง่ั ของพระเจา บุตรธดิ าจะไดรูถึงกําเนดิ บดิ ามารดาไดอยา งไร โลกท้ังหมด รอยไวด วยเสน ดายคอื คาํ สั่งของพระเจา ” “มนุษยทัง้ หลายมพี ระบดิ าผูเ ดียว เราท้งั หลายเปนบตุ รของทา นเราจงึ เปน พน่ี องกัน” “พระเจาผูสรางโลก (อกาลปุรุษ) สิงสถิตอยูในสิ่งท้ังหลายท่ีพระเจาสรางและส่ิง ท้งั หลายกอ็ ยูในพระเจา ” “อาหลา (อลั ลอห) ไดสรา งแสงสวา งเปน ครง้ั แรก สตั วทัง้ หลายอบุ ตั มิ าเพราะศกั ดิ์

16 ของอา หลาสิง่ ทอี่ าหลาสรา งขน้ึ เกิดมาแตแ สงสวา งนัน้ เองจึงไมม ใี ครสงู ไมมีใครต่ํา ใครจะไมถามถึง วรรณะ และกําเนดิ ของทา น ทานจงแสวงหาความจริงซึ่งพระเจาแสดงแกทาน วรรณะและกําเนิด ของทา นเปน ไปตามจารีตของทานเอง” “อยาใหใครถือตัวเพราะวรรณะของตน ผซู ่งึ รจู ักพรหมนัน่ แหละเปน พราหมณ อยาถือ ตัวเพราะวรรณะความถอื ตวั เชน นเ้ี ปนบอ เกดิ แหง ความชัว่ ฯลฯ “คนทั้งหลาย บางก็เปนอุทาสี สันยาสี โยคี พรหมจารี ยติ ฮินธุ ฯลฯ บางคน เปนอิมานซาฟจึงถือวาคนท้ังหลายเปนวรรณะเดียวกันหมด กรุตา (ผูสรางโลกตามสํานวนฮินดู) และกรมี (อาหลาตามสาํ นวนมสุ ลมิ ) เปน ผูเ ดียวกัน เปน ผูเ ผอ่ื แผประทานอภัยอยาเขาใจผิดเพราะ ความสงสยั และเชือ่ ไปวา มพี ระเจาองคทสี่ อง คนท้งั หลายจงปฏิบัติแตพระเจาองคเดียว คนทง้ั หลายยอ มมพี ระเจา เดียว ทา นจงรไู วซึ่งรปู เดียว และวิญญาณเดียว” หลักธรรมคาํ สอนของศาสนาชว ยสรา งคนใหเปนคนดี คนดีเปนท่ีปรารถนาของทุกคน โลกนี้ยังขาดคนดีอยูมาก ยิ่งกวาขาดแคลนผูทรง ความรแู ขนงตางๆ เสยี อีก ความจริงโลกไมไดข าดแคลนผมู ีความรหู รือผเู ชี่ยวชาญในสาขาตางๆ มากนกั แตท ขี่ าดแคลนมากก็คือคนดี โลกจงึ วุนวายดงั ปจจุบนั คนจะเปน คนดไี ดก็ตองมีหลักยึด ม่ันประจําใจคือมีศาสนา ยิ่งมีจิตใจยึดม่ันมากเทาไรก็ชวยใหเปนคนดีมากขึ้น เทาน้ัน ตรงกัน ขา มถา ใจไมดีการกระทําตางๆ ก็พลอยรายไปดวย คนมีศาสนาหรือมีหลักธรรม มีคุณธรรมใน ใจเปน คนดแี ตถา ไมม กี ็อาจเปนคนดีได แตเปนคนดีท่ีทําความดีก็ตอเมื่อมีผูอื่นรู จะไมทําความ ช่ัวก็ตอเมื่อมีคนเห็น ถาไมมีใครรูใครเห็นก็อาจจะทําความชั่วไดงาย แตขณะเดียวกันคนดีไม อาจทําท้ังความดีและความชัว่ ทงั้ ตอหนาและลับหลัง ทงั้ นีเ้ นื่องจากหลักธรรมคําสอนของทุก ศาสนามงุ ใหมนษุ ยม ีหิริโอตัปปะ มคี วามละอายละเกรงกลัวตอ บาป ผูท่ีไดชื่อวา เปน คนดที ี่สงั คมตอ งการมกั จะเปนคนมเี หตมุ ผี ล กลาหาญ อดทน อดกล้นั มคี วามซอื่ สัตย สจุ ริต มกี ิริยามารยาทดี มเี สนห มีจติ ใจงาม เมตตาตอสตั วท้ังหลาย รูจักชวยเหลือสงเคราะหผูอื่นเคารพในความคิดและความเปนเจาของของผูอ่ืน พูดจาในสิ่งที่ ถกู ตอ งเปน ความจริง พดู จาไพเราะ ออ นหวาน กอใหเกิดความสามัคคีกลมเกลยี วในหมคู ณะ เปน ตน

17 ศาสนาทุกศาสนามีหลักธรรมคําสอนเปนเคร่ืองยึดเหน่ียวจิตใจของศาสนิกชน โดยทุกศาสนามีเปาหมายเดียวกันคือ “มุงใหทุกคนมีธรรมะมีคุณธรรมและสอนใหคน เปนคน ดี” ดังน้ันศาสนาแตละศาสนาจึงมีหลักธรรมคําสอนของตนเองเปนแนวทางในการประพฤติ ปฏบิ ัติ เร่ืองท่ี 3 การปฏิบตั ิตนใหอยรู วมกนั อยา งสันติสุข วิธปี องกนั และแกไขความขัดแยงทางศาสนาตอการอยรู ว มกันในสงั คม วิธีปอ งกันแกไขความขัดแยง ทางศาสนาตอการอยูร ว มกันมหี ลายวิธี เชน 1. วธิ ยี อมกัน คือ ทกุ คนลดทิฏฐมิ านะ หนั หนา เขาหากัน ใหเกียรติซึ่งกันและกันไมดู ถูกไมติฉินนินทาไมกลาววารายปายสีศาสนาของกนั และกัน พบกนั ครึง่ ทาง รจู กั ยอมแพ รจู ักยอม กนั หวังพ่ึงพาอาศัยซ่ึงกันและกันถือวาทุกคนเปนเพื่อนรวมโลกเดียวกันโดยมีผูประสานสัมพันธ ท่ที ุกฝา ยยอมรบั นบั ถอื 2. วิธีผสมผสาน คือ ทุกฝายทุกศาสนาเปดเผยความจริง มีการแลกเปล่ียนทัศนคติ ความคิดเห็นแลกเปล่ียนขอมูลซึ่งกันและกัน รวมกันคิด รวมกันทํา และรวมกันแกปญหา ทํากจิ กรรมในสังคมรวมกัน เชน สรา งสะพาน ถนน ฯลฯ 3. วิธีหลีกเล่ียง คือ การแกปญหาลดความขัดแยงโดยวิธี ขอถอนตัว ขอถอยหนี ไมเ อาเรื่อง ไมเ อาความ ไมไ ปกา วกา ยความคิดความเชือ่ ของผูนบั ถือศาสนาที่ไมตรงกับศาสนาท่ีตน นบั ถือ 4. วธิ ีการประนปี ระนอม คือ การแกปญ หาโดยวิธที าํ ใหท ัง้ สองฝายยอมเสยี สละบางสิง่ บางอยางลงมีทั้งการใหและการรับ ทุกฝายยอมเสียบางอยางและไดบางอยางมีอํานาจพอๆ กัน ตา งคนตางก็ไมเสยี เปรยี บ

18 เร่อื งท่ี 4 วธิ ฝี ก ปฏิบัติพฒั นาจติ ใจในแตล ะศาสนา การพัฒนาคุณธรรมและจริยธรรมในศาสนาพทุ ธ หลักธรรมในทางพระพุทธศาสนา พระพุทธเจาทรงแสดงวิธีการปฏิบัติท่ีเรียกวา “สมาธิ” คําวาสมาธิแปลวา จิตที่สงบตั้งม่ันอยูในเรื่องใดเร่ืองหน่ึงไมฟุงซาน หรือการจัด ระเบยี บความคดิ ได เชน ในขณะอานหนังสือจติ สงบอยูก ับหนงั สอื ทเี่ ราอาน เรียกวา จิตมีสมาธิ หรอื ในขณะทท่ี ํางานจิตสงบอยกู ับงานท่ที าํ กเ็ รยี กวา ทาํ งานอยางมีสมาธิ สติ สมาธิ และปญญา มีลกั ษณะเก้ือกูลกันและมีความสมั พนั ธอ ยางใกลช ดิ สติคอื ความต้ังมั่นเปนจุดเรม่ิ แลวมสี มาธิคือ จติ ใจแนวแน และปญญาคือการไตรต รองใหรอบคอบ ประโยชนข องสมาธิ 1. ประโยชนของสมาธิในชีวิตประจําวัน เชนทําใหจิตใจสบาย มีความสดชื่น ผองใส และสงบกระฉบั กระเฉง วอ งไว มีความเพียรพยายาม แนวแนใ นสิง่ ที่กระทํา มีประสิทธิภาพในการ ทํางาน 2. ประโยชนของสมาธิในการพัฒนาบุคลิกภาพ เชน ทําใหมีความแข็งแรง หนักแนนทงั้ ทางรา งกายและจติ ใจ มสี ุขภาพจติ ดี สูสขุ ภาพท่ดี ีและรกั ษาโรคบางอยา งได 3. ประโยชนของสมาธิที่เปนจุดมงุ หมายของศาสนา เม่อื ไดสมาธิขั้นสูงแลว จะเกิด ปญญาและบรรลจุ ุดมุง หมายของศาสนาได 4. จะมีเหตุผลในการตดั สินปญหาตา งๆ ไดถ ูกตองมากยง่ิ ขึ้น วธิ กี ารฝก สมาธิ ในคนื วนั เพญ็ เดือน 6 พระพทุ ธเจา ตรสั รโู ดยการนงั่ สมาธิดวยวิธีการอานาปานสติ คือ ตั้งสติจดจอท่ลี มหายใจเขา-ออก เปน อารมณเดยี วจนจติ แนว แนเขาสสู มาธิซงึ่ เปน สงบสุข สงัด มีสติ รูตัวบริบูรณ จากนั้นพระพุทธองคเกิดมหาปญญาคนพบทางดับทุกขแกชาวโลกคือ อริยสัจ 4 ดังน้ันการฝกสมาธิเปนหนทางที่พุทธศาสนิกชนพึงปฏิบัติเพ่ือใหเกิดปญญา แกปญหาชีวิต และ พัฒนาตนเองใหเกิดกาํ ลงั ใจเสยี สละยิง่ ขน้ึ เมตตายิง่ ขึน้ มปี ญญาประกอบการงานตนเอง มคี วามสขุ สังคมโดยรวมมีความสุข แตอยางไรก็ตามพื้นฐานของผูปฏิบัติสมาธิหรือฝกสมาธิไดผลรวดเร็ว

19 ตองเปนผทู ม่ี ศี ลี 5 เปนพน้ื ฐานและศรทั ธายึดมั่นตอ พระรตั นตรยั เปนพทุ ธศาสนิกชนที่ดีคือการให ทาน รกั ษาศลี และเจริญภาวนาคอื การทาํ สมาธิและทาํ ใหตนเองดขี ึ้น สงั คมเจรญิ ข้ึน การพัฒนาคณุ ธรรมจริยธรรมในศาสนาอนื่ ๆ ศาสนาคริสต ศาสนาอสิ ลาม และศาสนาพราหมณ-ฮินดู ศาสนาซิกข ศาสนิกชนของ แตละศาสนาท่ีฝกพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมใหเจริญย่ิงๆ ขึ้นนั้น ลวนมีพ้ืนฐานเชนเดียวกับ พทุ ธศาสนิกชน คือ การศรทั ธาในศาสดา คาํ สอนและแนวปฏบิ ัติของศาสนาของตน ความมีศรัทธา ต้งั ม่นั มีจิตจดจอ ในศาสนาทีน่ บั ถือทําใหเกิดอารมณ ม่ันคงที่จะทําความดี ท่ีจะอดทน อดกล้ัน ตอความทุกขต า งๆ ศาสนาครสิ ตม กี ารอธษิ ฐานกบั พระเจา การสารภาพบาป เปนการชําระมลทิน ทางจิต ศาสนาอสิ ลามมกี ารสงบจิตม่นั ทําละหมาดเปน ประจําทกุ วันๆ วนั ละหลายครั้ง เปนกิจวัตร สาํ คัญ และศาสนาพราหมณ-ฮินดู นั้น มีการปฏิบัติสมาธิหลากหลายแนวทางมีการวางเปาหมาย ชวี ิตเพ่ือละกเิ ลสตา งๆ ศาสนาซิกขสอนวามนุษยมีฐานะสูงสุดเพราะมีโอกาสบําเพ็ญธรรมเปนกา รฟอกวิญญาณใหส ะอาด เร่ืองที่ 5 การพฒั นาสตปิ ญ ญาในการแกปญหาตางๆและการพัฒนาตนเอง ครอบครวั ชุมชน สังคม การเจรญิ สติปญญาท่ถี กู ตอ งทาํ อยางไร ตลอดเวลาที่ผานมาหลายรอยป พวกเราชาวพุทธเขาใจพระธรรมคําสอนของ พระพุทธเจา คลาดเคลื่อนมาตลอด คําวา สติปญญา ในพระธรรมคําสอนของพระพุทธเจา ในพระ ไตรปฏ กก็เชน กนั จะเหน็ วาการปฏบิ ตั ิธรรมของชาวพทุ ธในประเทศไทยไดม ีการอบรมสง่ั สอนกนั มา นมนาน ใหช าวพทุ ธเจรญิ สตแิ ละปญญาตามคําสอนของพระพุทธเจา ทพ่ี ระองคต รสั ไว คือ เอาคําวา สติไปเจริญ คือเราไปฝกใหเกิดสติรูเทาทันอิริยาบถตลอดเวลาท่ีมีการเคลื่อนไหวหรืออ่ืน ๆ เชน เดินหนอ ยกหนอ น่ังหนอ ฯลฯ เปนตน การเอาสติไปฝกอยางน้ี เปนการปฏิบัติธรรม ท่ีผิดธรรม มีผล ออกมาเปนสมาธิเทานนั้ ไมม ีปญญาเกดิ ขึน้ เพราะไมเ ขาใจ พระธรรมคาํ สอนของพระพุทธเจาและไม รคู วามหมายของคาํ วา สติ หรือไมร ูธรรมชาตขิ อง คําวา สติ สติ หมายถงึ การระลึกได สตเิ ปน ธรรมชาตอิ ันหน่งึ มีเฉพาะในตัวคนเทานั้นท่ีมีมากไม ตองเจริญหรือไมตองสรางมันข้ึนมาอีกใด ๆ ทั้งส้ิน คนทุกคนมีสติอยูแลวมันทําหนาท่ีของมัน ตลอดเวลา ต้ังแตเราต่ืนขึ้นมาไปจนถึงหลับไป คือทําหนาท่ีระลึก หรือลาก หรือดึงความจําท่ีเปน สัญญาที่เก็บอยูในใจแลวแตวาในใจของผูใดจะเก็บบวก เก็บลบ หรือเก็บกุศลหรืออกุศลไวในใจ

20 มากกวา กนั อันไหนมมี ากกวา สตจิ ะดึง หรือระลึก หรือลากเอาอันนัน้ ออกมารับการกระทบสัมผัส จากภายนอก ถา มีลบมากก็ดงึ เอาลบออกมารับ ถา มบี วกมากมันก็ดึงเอาบวกออกมารับแลวก็จะมี การคิดปรุงแตงตอไป จากนั้นก็จะไปสูการกระทําผลจะออกมาตามเหตุที่ทําไว เชน มีเสียงดา กระทบหู ถา ใจเราเกบ็ เอาอกศุ ลไวมาก สติก็จะระลึก หรือลากเอาอกุศลออกมารับเสียงดา ทําให เกดิ ความไมพอใจแสดงออกมาอาจจะไปทํารายคนดาได แตถาในใจเก็บขอมูลท่ีเปนกุศล (บวก) ไวมาก สติก็จะระลึกหรอื ลากเอากศุ ลน้นั ออกมารบั กระทบเสียงดา แลว มองเห็นเสียงดาน้ันเปนคํา ตักเตอื นทันที มองเหน็ คณุ คา ของเสียงดาน้ันได น่ีคือหนาที่ของสติ มันทําหนาท่ีอยางน้ี การเจริญ สติท่ปี ฏิบตั กิ ันมานั้นไมถูกตอง ทถ่ี กู ตอ งจะตอ งเจริญความรูท่ีดับทุกขได หรือปญญา ใหสติระลึก ไดหรือลากมาตอนรับการกระทบสัมผัส เพื่อแกไขปญหาหรือทุกขตั้งแตที่ถูกกระทบสัมผัสหรือ ที่มันเกดิ ซึง่ ตรงกับคาํ สอนของพระพทุ ธเจา ทีต่ รสั ไวว า ทกุ ขเกิดที่ไหนดบั ท่ีน่นั ปญ ญา หมายถงึ ความรทู ด่ี ับทกุ ขไ ด ความรูท่ีดับทุกขไมไดไมใชปญญาทางธรรมเปน เพยี งความรูหรือรอบรเู ทานั้น ปญญา ในพระธรรมคําสอนของพระพุทธเจา หมายถงึ พระธรรมในสวนทีเ่ ปนผล ไมใ ช สวนท่ีเปนเหตุ เอาคําวาปญญาไปใชดับทุกขไมได จะตองรูและเขาใจตอไปอีกวาปญญาที่เปน ความรทู ่ดี ับทุกขไ ดน ั้น มตี นตอแหลงกําเนดิ หรือเหตปุ จ จยั ของการเกิดของปญญาอยทู ี่ไหน ปญญาเกดิ ขึ้นไดอยางไร ปญญาท่ีเปนความรูท่ีดับทุกขไดนั้นเกิดจากความจริงที่เปน ความจรงิ ของโลกและชวี ติ เทา นั้น ความจรงิ เปนตน ตอของปญ ญา ความจรงิ ของโลกและชีวิตก็คือ กฎธรรมชาติ 2 กฎ ที่พระพุทธเจาตรัสรู คือ กฎไตร ลักษณ หรือ อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา หรือเกิดข้ึน ต้ังอยู ดับไป และกฎของเหตุและปจจัยหรือ อิทัปปจ จยตาปฏิจจสมปุ บาท กฎนแี้ หละคอื ตน ตอหรอื แมหรือเปน เหตปุ จจัยของปญ ญา ปญ ญาจะ เกิดกบั ความจรงิ เทานัน้ อวิชชาเกดิ จากความพอใจหรือไมพอใจ หรือความเช่ือ ความเช่ือเปนเหตุ เปนปจจยั หรอื ตน ตอของอวิชชา เม่ือเรารูจักท่ีมาท่ีไปของสติปญญาแลวจะเห็นวา การปฏิบัติธรรมโดยการเจริญ สติปญญาโดยตรงอยางที่มีการสอนการปฏิบัติกันในปจจุบันนี้ไมถูกตองตามธรรม ไมถูกเหตุถูก ปจจยั เม่ือรูเหตปุ จจยั ของสตปิ ญ ญาแลว การปฏิบัติกเ็ ร่มิ เจริญปญญา ไมตองเจริญสติเพราะมีอยู แลว แตค นเราขาดปญญาจงึ จําเปนตอ งเจรญิ ปญ ญามาดับทุกขหรือแกป ญ หา การเจรญิ ปญญาทถี่ ูกตอง ตองเจริญท่ีเหตุของการเกิดปญญา เหตุปจจัยของการเกิด ปญญาหรือสัมมาทิฏฐิ น้นั คอื พระธรรมคําสอนของพระพทุ ธเจา ทพี่ ระองคตรัสไวเปนทางสายเอก

21 คอื การวิปส สนาภาวนา พจิ ารณาขันธ 5 และอินทรยี  5 ใหร เู ห็นสงิ่ ทั้งปวงทม่ี ากระทบสัมผสั ตัวเรา ตามความเปนจริงของโลก และชีวิตวาส่ิงทั้งปวงไมเที่ยง เปนทุกข เปนอนัตตา ไมมีตัวตนเปนของ ตนเองเกิดจากเหตุปจ จยั วา งจากตนหรือของตน พจิ ารณาใหร ูใหเ ห็นความจรงิ อยางน้ี จนเปนปกตินสิ ยั ใน ชีวติ ประจําวนั แลวจะมปี ญญาหรือสัมมาทฏิ ฐิเกิดขน้ึ รเู ทา ทันความจรงิ ของโลกและชีวิต ดับความพอใจ (โลภ) ไมพ อใจ (โกรธ) ทันที อยา งนีเ้ รียกวาสมั มาทิฎฐิ ปญญาเกดิ ขึ้น มรรคมีองค 8 เกิดขึ้น องคธรรม อื่น ๆ จะเกิดตามมาจนครบโพธิปกขิยธรรม 37 ประการ แลวมีปญญาดับทุกขหรือแกไขปญหาใหกับ ตัวเองไดถ าวร เมื่อมีปญญา (รูจริง รูแจง) เกดิ ขนึ้ ในใจตลอดเวลาแลว ปญญากจ็ ะเขามาแทนทอี่ วชิ ชา เมอ่ื มีอะไรมากระทบสมั ผสั ตวั เรา สติก็จะระลกึ หรือดึงหรอื ลากเอาความจริงที่เปนปญญาที่เก็บอยู ในใจเปน สัญญา (ความจาํ ) ออกมารบั การกระทบสมั ผสั ปญ หาหรอื ทุกขก็จะถูกแกไขหรือดับที่มัน เกดิ ทันที ยกตัวอยา งเชน มเี สยี งดา มากระทบหู สตกิ ็จะลากเอาหรือระลึกเอาปญ ญาหรือความจริง ออกมารบั วาเสียงดาไมเที่ยง ปญ ญาจะทําหนา ทพ่ี จิ ารณาวาเสียงดาเกิดดับ คนดาก็เกิดดับ คนถูก ดา กเ็ กิดดบั พดู งา ย ๆ วา คนดากต็ าย คนถกู ดาก็ตาย เชนกัน แลวปญญาจะสั่งใหย้ิมใหกับคนดา ทันทีและก็ย้ิมไดดวย เพราะหนามืดหนาแดงท่ีเกิดจากความพอใจ ไมพอใจถูกดับไปกอนแลว ปญญาก็ถูกแกไขในทางถกู ตองคือ ดบั ปญ หา ณ ทีเ่ กดิ น้นั ทนั ที ปญหาท่ีเกิดตอเนื่องตอไปอีกไมมี ถาเราไมฝ กเจรญิ ความจริงไวในใจแลว กจ็ ะไมม ปี ญ ญาออกมารับเสียงดา สตกิ จ็ ะลากเอาความเช่อื ที่เปนความพอใจ ไมพอใจที่เก็บเปนอวิชชาอยูในใจออกมารับการกระทบเสียงดา ความพอใจ ไมพอใจก็เกิดขึ้นทําใหเราควบคุมตนเองไมได อาจจะไปทํารายรางกายคนดา ในที่สุดก็ตองไป แกป ญ หาทสี่ ถานีตํารวจ หรือท่ีศาล หรือทีค่ ุก ซ่งึ ไมใชเ ปา หมายหรอื สง่ิ ทีค่ นเราตองการ ความจริงแลว คําวาสติปญญาในพระธรรมคําสอนของพระพุทธเจานั้นเปนคําตรัส ยอ ๆ ของพระพุทธเจาใชตรัสกับพระอริยบุคคล ตรัสอยางนี้ อริยบุคคลเขาใจได จะเอาคําวา สติปญ ญาไปปฏิบัตหิ รือไปเจริญโดยตรงไมไดไ มถกู ธรรม วธิ ีปฏิบัตหิ รอื เจรญิ สตปิ ญ ญาท่ถี ูกตอ งนั้น ตองเอาพระธรรมที่เปนเหตุของการไดปญญามาปฏิบัติกอน จึงจะมีปญญาเกิดข้ึนเก็บไวในใจตน เปนปกตินิสยั ประจาํ วันแลว ปญ ญาก็จะเขาไปแทนอวิชชา (ความหลง) อยใู นใจของเรา ใจของเราก็ เต็มไปดวยปญญา รูจริง รูแจง เม่ือมีอะไรมากระทบ สัมผัส สติก็จะลากหรือระลึกเอาปญญา ออกมารบั การกระทบแลวแกป ญ หาหรือดับทกุ ขไ ด สรุป การเจริญสติปญญา ก็คือ พิจารณาขันธ 5 และอินทรีย 6 ตามทางสายเอก ทีพ่ ระพุทธเจา ตรัสรไู วน่ันเอง

เรื่องท่ี 6 วฒั นธรรมประเพณีในประเทศไทยและประเทศ วฒั นธรรมประเพณเี ปน เอกลกั ษณของแตล ะประเทศซ่ึงมีความคล ประเพณี ท่ีสําคัญๆ ดังนั้น ความแตกตางที่เกิดขึ้นในโลกน้ี ทําใหเกิดคว ดงั น้ี ท่ี ประเทศ ภาษา การแตงกา 1 บรูไน ดา ภาษามาเลย ชุดประจําชาติของบรูไนคลายกับ เปน ภาษา ประเทศมาเลเซีย เรียกวา บาจู รุสซาลาม ราชการ สวนชุดของผูหญิงเรียกวา บาจ รองลงมาเปน แตผหู ญิงบรไู นจะแตงกายดวยเสื้อผ อังกฤษและจีน มั ก จ ะ เ ป น เ สื้ อ ผ า ที่ ค ลุ ม ร า ง ก า สว นผชู ายจะแตง กายดวยเสือ้ แขนย นุงกางเกงขายาวแลวนุงโสรง เป สังคมแบบอนุรักษนิยม เพราะบ จงึ ตองแตงกายมิดชิดและสุภาพเรยี

22 ศตา งๆ ในโลก ลายคลงึ และแตกตางกัน ไมวาจะเปนเรื่องภาษา การแตงกาย อาหาร และ วามงาม ความเชื่อ ความศรัทธา และกลายเปนอัตลักษณในแตละประเทศ าย อาหาร วฒั นธรรม/ประเพณี บชุดประจําชาติของผูชาย อัมบูยตั -สตรีจะไม ย่ืนมือให มลายู (Baju Melayu) (Ambuyat) บุรษุ จูกุรุง (Baju Kurung) -ก า ร ช้ี นิ้ ว ไ ป ท่ี ค น ห รื อ ผาท่ีมีสีสันสดใส โดยมาก ส่ิ ง ข อ ง ถื อ ว า ไ ม สุ ภ า พ า ย ตั้ ง แ ต ศี ร ษ ะ จ ร ด เ ท า แตจ ะใชหวั แมม อื ชี้แทน ยาว ตวั เส้อื ยาวถงึ เขา ปนการสะทอนวัฒนธรรม บรูไนเปนประเทศมุสสิม ยบรอ ย

ที่ ประเทศ ภาษา การแตงกา 2 กัมพูชา ภาษาเขมร เปน ชุดประจาํ ชาตขิ องกัมพูชาคือ ซัมป ภาษาราชการ กัมพูชา ทอดวยมือ มีทั้งแบบหลว รองลงมาเปน เส้ือบริเวณเอว ผาที่ใชมักทําจากไ องั กฤษ, อยางรวมกนั ซมั ปอตสําหรับผูหญงิ ฝรั่งเศส, ของประเทศลาวและไทย ทั้งนี้ ซ เวยี ดนามและ แตกตางกันไปตามชนชั้นทางสังคม จนี ชีวิตประจําวันจะใชวัสดุราคาไมสูง ญี่ปุน นิยมทําลวดลายตามขวาง ถ ดา ยเงินและดายทอง 3 อนิ โดนเี ซยี ภาษา เกบายา (Kebaya) เปน ชดุ ประจําช อินโดนเี ซยี เปน อนิ โดนีเซยี สําหรบั ผูห ญิง มีลักษณะ ภาษาราชการ กลัดกระดมุ ตวั เสื้อจะมีสีสนั สดใส ป สว นผาถงุ ท่ใี ชจ ะเปน ผาถุงแบบบาต ผูช ายมักจะสวมใสเ ส้ือแบบบาตกิ แล เตลกุ เบสคาพ (Teluk Beskap) ซ ผสมผสานระหวา งเสื้อคลมุ สั้นแบบช นุงโสรง เมื่ออยูบา นหรือประกอบพธิ

าย อาหาร 23 ปอต (Sampot) หรือผานุง อามอ็ ก วมและแบบพอดี คาดทับ (Amok) วัฒนธรรม/ประเพณี ไหมหรือฝาย หรือทั้งสอง -ระบําอัปสรา งมคี วามคลายคลึงกบั ผานงุ (Apsara Dance) ซัมปอดมีหลายแบบซ่ึงจะ มของชาวกัมพูชา ถาใชใน ง ซ่ึงจะสงมาจากประเทศ ถาเปนชนิดหรูหราจะทอ ชาติของประเทศ กาโด กาโด -ระบําบารอง (Barong Dance) ะเปนเสอื้ แขนยาว ผา หนา (Gado Gado) -ผาบาติก (Batik) ปก ฉลุเปนลายลูกไม ตกิ สวนการแตง กายของ ละนุง กางเกงขายาวหรือ ซง่ึ เปน การแตง กายแบบ ชวาและโสรง และ ธลี ะหมาดท่ีมสั ยดิ

ท่ี ประเทศ ภาษา การแตง กา 4 ลาว ภาษาลาว เปน ผูห ญงิ ลาวนุงผาซ่ิน และใสเสอ้ื แขน ภาษาราชการ ผูชายมักแตงกายแบบสากล หรือ ชั้นนอกกระดุมเจด็ เม็ด คลายเส้ือพ 5 มาเลเซีย ภาษามาเลย ชุดประจาํ ชาติมาเลเซยี ของผชู าย เร เปนภาษา Melayu) ประกอบดวยเสื้อแขนยา ราชการ จากผา ไหม ผาฝา ย หรือโพลีเอสเตอ รองลงมาเปน สวนชุดของผูหญิงเรียกวา บ อังกฤษ และจีน ประกอบดว ยเสื้อคลมุ แขนยาว และ 6 เมียนมาร ภาษาพมา เปน ชุดประจําชาติของชาวพมาเรียกวา หรอื พมา ภาษาราชการ โสรงท่ีนุงทั้งผูชายและผูหญิง ในวา ใสเส้ือเช้ิตคอปกจีนแมนดารินและ จะใสผ าโพกศรี ษะทเ่ี รียกวา กอง บ สวนผหู ญงิ พมา จะใสเ สือ้ ติดกระดุม หรือเสื้อติดกระดุมขางเรียกวา ยินบ คลุมไหลทบั

24 าย อาหาร วัฒนธรรม/ประเพณี นยาวทรงกระบอก สําหรับ สลดั หลวงพระ -รําวงบาสโลบ อนุงโจงกระเบน สวมเส้ือ บาง (Luang (Budsiob) ระราชทานของไทย Prabang -การตักบาตรขา ว เหนียว Salad) -การรําซาบิน (Zabin) รียกวา บาจู มลายู (Baju นาซิ เลอมกั -เทศกาลทาเดา คาอา าวและกางเกงขายาวที่ทํา (Nasi Lemak) มาตัน (Tadau อรทม่ี สี ว นผสมของผาฝาย Kaamatan) าจูกุรุง (Baju Kurung) ะกระโปรงยาว -ประเพณีปอยสา งลอง า ลองยี (Longyi) เปนผา หลาเพ็ด (Poy Sang Long) าระพิเศษตาง ๆ ผูชายจะ (Lahpet) -งานไหวพทุ ธเจดยี  ะเส้ือคลุมไมมีปก บางครั้ง ประจําป บอง (Guang Baung) ดวย หนาเรียกวา ยินซี (Yinzi) บอน (Yinbon) และใสผา

ท่ี ประเทศ ภาษา การแตง กา 7 ฟล ิปปนส ภาษาอังกฤษ เปน ผูชายจะนุงกางเกงขายาวและสว 8 สิงคโปร ภาษาราชการ ตากาล็อก (barong Tagalog) ซึ่งต รองลงมาเปน มีบา คอตงั้ แขนยาว ท่ีปลายแขนเส สเปน, จนี สวนผูหญิงนุงกระโปรงยาว ใสเ ฮกเก้ยี น, จีน ยกตั้งข้ึนเหนือไหลคลายปกผีเส แตจ ิ๋ว ฟล ิปปน ส (balintawak) มภี าษาประจํา ชาติคอื ภาษาตา กาลอ็ ก ภาษามาเลย เปน สงิ คโปรไ มม ชี ุดประจําชาติเปนของ ภ า ษ า ร า ช ก า ร สิงคโปรแบงออกเปน 4 เช้ือชาติห รองลงมาคือจีน อินเดีย และชาวยุโรป ซ่ึงแตล ะเชือ้ ช กลาง สงเสริมให พูดได 2 ภาษาคือ ของตนเอง เชน ผูหญิงมลายูในส จีนกลาง และให (Kebaya) ตัวเส้ือจะมีสีสันสดใส ป ใชอัง กฤษ เพื่อ เปนชาวจีน ก็จะสวมเส้ือแขนยาว ติดต อง า นแล ะ กระดุม สวมกางเกงขายาว โดยเส ชีวติ ประจําวนั แพรจีนกไ็ ด

าย อาหาร 25 วมเสื้อที่เรียกวา บารอง อโดโบ ตัดเย็บดวยผาใยสัปปะรด (Adobo) วฒั นธรรม/ประเพณี สื้อท่ีขอมือจะปกลวดลาย - เทศกาลอาตหิ าน เส้ือสีครีมแขนสั้นจับจีบ (Ati - Atihan) สื้อ เรียกวา บาลินตาวัก -เทศกาลซนิ ูล็อก (Sinulog) ตนเอง เน่ืองจากประเทศ ลกั ซา (Laksa) -เทศกาลตรษุ จีน หลัก ๆ ไดแก จีน มาเลย -เทศกาล Hari Raya ชาติก็มชี ดุ ประจําชาติเปน Puasa สิงคโปร จะใสชุดเกบายา ปกฉลุเปนลายลูกไม หาก ว คอจีน เสื้อผาหนาซอน สื้อจะใชผาสีเรียบหรือผา

ท่ี ประเทศ ภาษา การแตง กา 9 เวยี ดนาม ภาษาเวียดนาม อาวหญาย (Ao dai) เปนชุดป 10 ไทย เปน ภาษา เวียดนามที่ประกอบไปดวยชุดผ ราชการ กางเกงขายาวซึ่งเปนชุดที่มักสวมใ การสําคัญของประเทศ มีลักษณ ในปจจุบนั เปนชดุ ท่ไี ดร ับความนยิ มจ สวนผูชายเวียดนามจะสวมใสชุดอ หรือ พิธีศพ ภาษาไทย เปน สําหรับชุดประจําชาติอยางเปนทา ภาษาราชการ นามวา \"ชุดไทยพระราชนิยม\" โด สภุ าพบรุ ุษ จะเรยี กวา \"เสือ้ พระราช สาํ หรับสภุ าพสตรจี ะเปนชดุ ไทยทป่ี ใชผายกมีเชิงหรือยกทั้งตัว ซ่ินมีจีบ เขม็ ขัดไทยคาด สว นทอ นบนเปน สไ ทอนเดียวกันหรือ จะมีผาสไบห ขางหนึ่ง ชายสไบคลุมไหล ทิ้งช เหน็ สมควร ความสวยงามอยูท่เี นอ้ื ผ ผทู ส่ี วม ใชเคร่ืองประดับไดงดงามส

26 าย อาหาร วัฒนธรรม/ประเพณี ประจําชาติของประเทศ เปาะเปยะ -เต็ดเหวียนดาน (Tet ผาไหมท่ีพอดีตัวสวมทับ เวียดนาม Nguyen Dan) ใสในงานแตงงานและพิธี (Vietnamese -เทศกาลกลางฤดูใบไม ณะคลายชุดก่ีเพาของจีน Spring Rolls) รวง จากผูห ญิงเวยี ดนาม อาวหญายในพิธีแตงงาน างการของไทย รูจักกันใน ตมยํากุง (Tom -การไหว ดยชุดประจําชาติสําหรับ Yam Goong) -โขน ชทาน\" -สงกรานต ประกอบดว ยสไบเฉียง บยกขางหนา มีชายพกใช ไบ จะเย็บใหติดกับซ่ินเปน หมตางหากก็ได เปดบา ช า ย ด า น ห ลั ง ย า ว ต า ม ท่ี ผา การเยบ็ และรูปทรงของ สมโอกาสในเวลาคํา่ คืน

27 เร่ืองท่ี 7 การอนรุ ักษและสบื ทอดวฒั นธรรมประเพณี ความหมายของวัฒนธรรม วฒั นธรรมเปน เคร่ืองวดั และเครอื่ งกําหนดความเจริญหรือความเสือ่ มของสังคมและ ขณะเดียวกันวัฒนธรรมยังกําหนดชีวิตตามความเปนอยูของคนในสังคมดังน้ันวัฒนธรรมจึงมี อทิ ธิพลตอความเปนอยูข องบุคคลและตอความเจริญกา วหนาของประเทศชาติมาก วัฒนธรรม หมายถึง ทุกสิ่งทุกอยางท่ีมนุษยสรางขึ้นมา นับต้ังแตภาษา ขนบธรรมเนียม ประเพณี ศาสนา กฎหมาย ศิลปะ จริยธรรม ตลอดจนวิทยาการและ เทคโนโลยีตา ง ๆ อาจกลา วไดวา วฒั นธรรมเปน เครอื่ งมอื ทม่ี นษุ ย คิดคนขึ้นมาเพ่ือชวยใหมนุษย สามารถดํารงอยูตอไปได เพราะการจะมีชีวิตอยูในโลกนี้ไดมนุษยจะตองรูจักใชประโยชนจาก ธรรมชาติและจะตองรูจักควบคุมความประพฤติของมนุษยดวยกัน วัฒนธรรม คือคําตอบที่ มนษุ ยใ นสงั คมคดิ ขึน้ มาเพอ่ื แกป ญหาเหลาน้ี ความหมายของประเพณี ประเพณี เปนกิจกรรมท่ีมีการปฎิบัติสืบเน่ืองกันมา เปนเอกลักษณและ มีความสําคัญตอสังคม เชนการแตงกาย ภาษา วัฒนธรรม ศาสนา ศิลปกรรม กฎหมาย คุณธรรม ความเช่ือ ฯลฯ อันเปนบอเกิดของวัฒนธรรมของสังคมเช้ือชาติตางๆ กลายเปน ประเพณีประจําชาติตางๆกลายเปนประเพณีประจําชาติและถายทอดกันมาโดยลําดับ หาก ประเพณีน้ันดีอยูแลวรักษาไวเปนวัฒนธรรมประจําชาติ หากไมดีก็แกไขเปล่ียนแปลงไปตาม กาลเทศะ ประเพณีลวนไดรับอิทธิพลมาจากสิ่งแวดลอมภายนอกที่เขามาสูสังคมรับเอาแบบ ปฎิบัตทิ ี่หลากหลายเขามาผสมผสานในการดําเนินชีวิต ประเพณีจึงเรียกไดวาเปนวิถีแหงการ ดําเนินชีวิตของสังคม โดยเฉพาะศาสนาซึ่งมีอิทธิพลตอประเพณีไทยมากท่ีสุด วัดวาอาราม ตา งๆในประเทศไทยสะทอ นใหเห็นถึงอิทธิพลของพุทธศาสนาท่ีมีตอสังคมไทย และช้ีใหเห็นวา ชาวไทยใหค วามสําคญั ในการบํารงุ พทุ ธศาสนาดว ยศิลปกรรม ท่ีงดงามเพ่ือใชในพิธีกรรมทาง ศาสนาต้งั แตโ บราณกาล เปนตน

28 แนวทางการอนุรักษวฒั นธรรมไทย การอนุรกั ษวฒั นธรรมไทยน้ัน ตองอาศัยความรวมมือกันของคนไทยทุกคน มีวิธีการ ดงั นี้ 1. ศึกษา คนควา และการวิจัยวัฒนธรรมไทยและวัฒนธรรมทองถ่ิน ท้ังท่ีมีการ รวบรวมไวแ ลว และยังไมไ ดศ ึกษา เพ่อื ทราบความหมาย และความสําคญั ของวัฒนธรรม ในฐานะ ท่เี ปนมรดกของไทยอยา งถองแท ซ่งึ ความรูด งั กลาว ถือเปน รากฐานของการดําเนินชวี ิต เพ่ือใหเห็น คุณคา ทําใหเ กิดการยอมรบั และนาํ ไปใชประโยชนอยางเหมาะสม ตอ ไป 2. สงเสริมใหทุกคนเห็นคุณคา รวมกันรักษาเอกลักษณทางวัฒนธรรมของชาติและ ของทอ งถิ่น เพ่อื สรา งความเขาใจและมน่ั ใจแกประชาชนในการปรับเปลี่ยนและตอบสนองกระแส วัฒนธรรมอน่ื ๆ อยา งเหมาะสม 3. รณรงคใหประชาชนและภาคเอกชน ตระหนักในความสําคัญ ของวัฒนธรรม วา เปนเรื่องท่ีทกุ คนตองใหก ารรบั ผิดชอบรวมกันในการสงเสริมสนับสนุน ประสานงานการบริการ ความรู วชิ าการ และทนุ ทรัพยสําหรบั จดั กิจกรรมทางวฒั นธรรม 4. สง เสริมและแลกเปลีย่ นวฒั นธรรมภายในประเทศและระหวา งประเทศ โดยการใช ศลิ ปวัฒนธรรมทีเ่ ปนสอ่ื สรางความสมั พันธระหวางกนั 5. สรา งทัศนคติ ความรู และความเขาใจวาทุกคนมีหนาท่ีเสริมสราง ฟนฟู และการ ดแู ลรักษา สภาพแวดลอมทางธรรมชาติและทางวัฒนธรรมท่ีเปนสมบัติของชาติ และมีผลโดยตรง ของความเปน อยขู องทกุ คน 6. จัดทําระบบเครือขายสารสนเทศทางดานวัฒนธรรมเพื่อเปนศูนยกลางเผยแพร ประชาสัมพันธผลงาน เพ่ือใหประชาชนเขาใจ สามารถเลือกสรร ตัดสินใจ และปรับเปลี่ยน ใหเหมาะสมกบั การดําเนนิ ชวี ติ ทง้ั นีส้ ือ่ มวลชนควรมบี ทบาทในการสงเสริม และสนับสนุนงานดาน วฒั นธรรมมากยิ่งขึ้นดวย

29 เรอื่ งท่ี 8 ขอปฏิบตั ใิ นการมสี ว นรว ม สืบทอดประพฤติ ปฏบิ ตั ิตนเปนแบบอยาง การอนรุ ักษวฒั นธรรมประเพณี อันดีงามของสังคมไทย วฒั นธรรมไทยเปน ตวั กําหนดวิถขี องคนในสังคมไทย ทัง้ ยังเปนเครื่องวัดความเจริญ หรือเสื่อมของสังคมไทย ซ่ึงมีผลตอความเจริญกาวหนาของประเทศ เพราะประเทศจะเจริญ หรือไมชึ้นอยูกับการพัฒนาของคนในสังคม จากแผนการพัฒนาเศรษฐกิจแหงชาติ ท่ีกลาวถึง การพัฒนาประเทศใหเจริญกาวหนานั้น สังคมตองมีคุณภาพ จากการพัฒนาคน ปรากฏผล ไดด งั นี้ 1. เปนสังคมคุณภาพ หมายถึง สังคมไทยตองพัฒนาคนในสังคมทุกดาน ทั้งดาน ความรู ทักษะ มีการดําเนินชีวิตท่ีดี โดยยึดหลักความพอเพียง ความพอดี และสามารถ พ่ึงตัวเองได 2. เปนสังคมแหงภูมิปญญาและการเรียนรูและการเรียนรู โดยคนไทยสามารถ เรียนรูไดตลอดชีวิตใหเปนคนคิดเปน ทําเปน และแกปญหาเปน เปนผูมีเหตุผล รวมใจกัน พฒั นาภูมิปญญาไทย ควบคูกบั การอนุรักษสืบสานประเพณใี นทอ งถ่ิน 3. เปน สังคมที่มีความเอื้ออาทรตอกัน โดยตองปลูกฝงใหคนไทยเปนผูมีคุณธรรม จริยธรรม และมีคานิยมท่ีถูกตอง พ่ึงพาอาศัย มีความรูรัก รูสามัคคี ภูมิใจในความเปนไทย รกั ษาสถาบนั ทีส่ ําคญั ของสังคมไทยสืบตอ ไป ดวยเหตุดังกลาวเบ้ืองตน การสืบทอดวัฒนธรรมไทย จึงเปนสิ่งจําเปนและ มคี วามสําคญั ตอการพัฒนาคนและสงั คมไทยอยหู ลายประการดงั น้ี 1. ทําใหมองเห็นวิถีความเปนไทย ความคิดสรางสรรค ทั้งทางดานศาสนา สังคม วฒั นธรรม การปกครองท่ีสงั คมสืบทอดกันมา 2. ทําใหส ังคมไทยเปนผมู ีความรับผิดชอบ รูจักรักษาระเบียบวินัย มีความรักชาติ ศาสนา พระมหากษัตริยรูจักพัฒนาตนเอง ซึ่งเปนการเสริมสรางในการปลูกจิตสํานึกท่ีดีงาม เหมาะสมกับสภาพของสงั คมไทยสบื ไป 3. ทาํ ใหค นไทยทง้ั ชมุ ชนเมือง ชุมชนเมืองและชุมชนชนบท เกิดความรวมมือรวม ใจ สงเสริมขนบธรรมเนียมที่ดี นําภูมิปญญาทองถ่ินมาใชใหเกิดประโยชนแกคนในชาติเปนที่ รจู ักของชาวโลก 4. ทําใหเกิดการถายทอดจากคนรุนหนึ่งไปสูอีกรุนหนึ่งซ่ึงเนนวาเปนสืบทอด เอกลักษณไทย เพอื่ ใหคงอยูในสังคมสืบตอ ไป

30 การธาํ รงรกั ษาวัฒนธรรมไทย วัฒนธรรม เปนสงิ่ มคี าทคี่ วรธาํ รงรักษาไวเปนมรดกสืบไป จึงเปนหนาที่ขององคกร หลกั ของประเทศและคนไทยทุกคนท่ตี อ งสง เสรมิ และธํารงรักษาไว ซึ่งมีแนวทางดงั น้ี 1. การสั่งสมวัฒนธรรม เพือ่ การอนุรกั ษโ ดยประพฤติปฎิบัติวัฒนธรรมประเพณีที่ดีงาม ทงั้ ศิลปวรรณกรรม ประเพณตี างๆ คุณธรรม จริยธรรม ตามหลกั ศาสนา มารยาทไทย ศลี ธรรม จรรยา ตา งๆ เพอ่ื ธาํ รงรักษาเอกลักษณของชาติและมกี ารถายทอด สูคนรุนตอ ไปใหเ ปนมรดกทางวัฒนธรรม 2. การถา ยทอดสบื สานวัฒนธรรม โดยการเรียนรูจากบรรพบุรษครอบครัว ผูใหญ หรอื บุคคลอืน่ ซง่ึ เปน งานทางวัฒนธรรมประเพณีที่สังคมไว และเห็นวาเปนสิ่งท่ีดีงามมาปฏิบัติ ถา ยทอด อาจออกมาเปนรูปแบบกิจกรรมตา งๆ เชน การตัง้ ชมรมวฒั นธรรมไทยซึ่งเปนงานทาง วัฒนธรรมประเพณี ที่ส่ังสมไวและเห็นวาเปนสิ่งท่ีดีงามนํามาปฎิบัติ ถายทอด อาจออกมาใน รูปแบบกิจกรรมตางๆ เชน ปายโฆษณา แผนผับ วิทยุและ โทรทัศน เปนตน เพ่ือธํารงรักษา วฒั นธรรมสบื ไป 3. การปรับปรุงและเผยแพรทางวัฒนธรรมไทย โดยสรางความรูความเขาใจ โดยอาศยั สอ่ื ตา งๆ โดยเนนการสงเสริมการทํากิจกรรมรวมกัน หรืออาจจขอความรวมมือจาก ศิลปนเพลงสรา งสรรคเ นอื้ เพลงและรวมรองเพลงเก่ยี วกับวฒั นธรรมไทยสอดแทรกปรัชญาและ วธิ กี ารดาํ เนนิ ชวี ติ แบบไทย ช้ีนําใหคนไทยเลือกสรร วัฒนธรรมท่ีดีงาม และ ปฎิเสธวัฒนธรรม อีน่ ที่ไมเ หมาะสมกับวิถีชีวิตแบบไทย เพ่ือบอกเอกลกั ษณป ระจําชาติ ใหชาวตางชาติไดเขาใจ ในวัฒนธรรมไทย 4. รัฐบาลตองสนับสนุนและสงเสริมองคกรท่ีเกี่ยวของ ในการรณรงคเพ่ือการ อนุรักษอบรมใหความรูเสนอขาว ประชาสัมพันธ ฟนฟู เผยแพร วัฒนธรรมไทยเพ่ือให ชาวตางชาติรูจัก การท่ีประเทศชาติกาวหนาน้ัน ข้ึนอยูกับทรัพยากรบุคคลเปนส่ิงสําคัญ และการ ดํารงไวซึ่งความเปนชาติ การรักษาวัฒธรรม ประเพณี ขนบธรรมเนียมตางๆเพราะส่ิงเหลานี้ นับเปนส่ิงสําคัญท่ีเสริมใหคนในชาติเปนอันหน่ึงอันเดียวกัน ความเปนชาติที่จะดํารงอยูไดน้ัน ตองมีเอกลกั ษณและสิง่ สาํ คญั คือเอกลักษณข องความเปนชาติน่นั เอง

31 การสบื ทอดวฒั นธรรม การพัฒนาและสบื ทอดวัฒนธรรมไทย เปนกระบวนการท่สี ําคญั ยิง่ ทจ่ี ะดํารงไว ซ่ึงส่ิงท่ดี ีงามสืบไป การเรยี นรู และฝกตนเองใหเ ห็นคุณคาจึงเปนวิธกี ารที่ดี และควรทําต้ังแตวัย เด็ก ดวยการปลูกจิตสํานึก โดยสถาบันท่ีสําคัญของชาติตองใหความสําคัญ ไมวาจะเปนการ อบรมสัง่ สอน หรือการปฎบิ ัติตนเปนแบบอยางทด่ี กี ต็ าม การสบื ทอดวัฒนธรรมไทยท่สี าํ คญั 1. การปลกู ฝงคา นิยมที่ดี ซง่ึ ตองเริ่มทีพ่ อ – แม ควรเปน ตัวอยา งท่ดี ี อบรมสั่งสอน ลูกใหเปน คนดขี องสังคม 2. การจัดวิชาที่เกย่ี วกับวฒั นธรรมประเพณไี วใ นหลักสตู รทุกระดับช้ันเพื่อเปนการ ปลูกฝงและสั่งสมความรู ประสบการณต้ังแตเด็ก ซึ่งตองอาศัยความรวมมือจาก สถาบันการศึกษา ท้ังภาครัฐและเอกชน ไดแก กระทรวงศึกษา และภาคเอกชน ไดแก สถาบันการศึกษาตาง ๆ 3. การสนับสนุนสงเสริมวัฒนธรรม ประเพณี อยางจริงจัง โดยประสานงานกับ หนว ยงานของจังหวดั หรือทองถนิ่ ท้ังภาครฐั และเอกชน ชวยจัดงานฟนฟูวัฒนธรรมประเพณีให เปน ที่รจู ัก 4. การจัดกิจกรรมสงเสริมวัฒนธรรมและประเพณีไทย โดยใชการทองเท่ียวเชน โครงการ unseen Thailand เทีย่ วเมืองไทยไมไ ปไมร ู เปน ตน 5. การจัดงานเก่ียวกับผลิตภัณฑสินคาไทย เชนงาน OTOP (OneTambol One Product) หนึ่งตําบลหนึ่งผลิตภัณฑ มีการสาธิตเก่ียวกับวัฒนธรรม ประเพณีไทย เร่ืองของ อาชพี การแสดงพนื้ บา นตา งๆ อาจจดั งานท่หี นวยงานตางๆ ของรฐั และเอกชน 6. การเสนอขาวประกาศเกียรติคุณท่ีประพฤติตนเปนประโยชนตอสังคม โดยไม หวงั ผลตอบแทน เปนตัวอยา งทีด่ ีแกค นทัว่ ไป เชน แมดีเดน ลูกกตญั ู หรือผูที่มีผลงานหรืออนุรักษ ผลงานเกยี่ วกับวฒั นธรรมไทยผูอนรุ ักษห ุนละครโรงเลก็ ผูประดษิ ฐด นตรีไทย ทใ่ี ชวสั ดสุ มยั ใหม 7. การสงเสรมิ ใหสถาบนั ทางศาสนาเปน ศนู ยร วมแหลงความรูแขนงตางๆ เชน วัด หรือพระสงฆ เปน ตนมีสว นในการชวยปลูกฝงสงเสริมประเพณี วัฒนธรรมในรูปแบบตางๆเชน การเทศน การอบรม การเรยี นการสอนในโรงเรียนพระพุทธศาสนาวันอาทติ ย เปน ตน

32 ตารางเปรยี บเทยี บความแตกตางระหวา งวัฒนธรรมสากลและไทย วฒั นธรรมสากล(ตะวนั ตก) วัฒนธรรมไทย 1. ดา นครอบครัว - ครอบครัวเดี่ยวสมบูรณ - ครอบครัวขยายท่ีกําลังเปล่ียนแปลง - สอนลูกใหพงึ่ พาตนเองสูง ขนาดเปนครอบครัวเด่ียว - สอนลกู ใหพง่ึ พอ แม 2. ดา นความเชื่อและคานิยม - เชื่อวิทยาศาสตร เหตผุ ล - เช่ือเร่อื งกฎแหง กรรม พรหมลขิ ิต - ความเทาเทยี มกนั ของมนษุ ย - มนษุ ยเ กิดมาไมเทา เทียมกนั - เคารพสิทธสิ วนบคุ คล สทิ ธิมนษุ ยชน - เคารพระบบอาวโุ ส - เช่ือความถูกตอ ง ยุติธรรม กฎหมาย - การมีอภสิ ิทธ์ชิ น ถอมตน ลืมงาย - วัตถนุ ยิ ม - จิตนยิ ม 3. ดานภาษา - มภี าษาอังกฤษเปน ภาษากลาง - มีภาษาไทยเปน ภาษาประจาํ ชาติ - สวนใหญแตละคนจะมีภาษาเปนของตนเอง 4. ดา นอาหาร - เปนอาหารจดื ไมเผด็ - สวนมากมีทั้งอาหารจืด และอาหาร เผด็ รอ น 5. ดา นเครอ่ื งแตงกาย - ใชเสือ้ ผาคอนขา งหนาเพราะอากาศเย็น - เสื้อผาบาง สอดคลองกับสภาพอากาศ ซง่ึ คอ นขางรอน 6. ดานเศรษฐกิจ - มคี วามรพู ื้นฐานจากการปฏิวัติ วิทยาศาสตร - การขาดความรทู างวทิ ยาศาสตรแ ละ และอุตสาหกรรม ในคริสตศตวรรษที่ 17-20 อตุ สาหกรรม ทําใหพ ้นื ฐานสงั คม ทาํ ใหเ ปลย่ี นจากเศรษฐกิจจากเกษตรไปเปน เกษตรกรรม ยังคงอยหู นาแนน อุตสาหกรรม ทนุ นิยม แตเ ปลี่ยนเปนอุตสาหกรรมใหม โดยการ เรยี นแบบเทคโนโลยีภายนอก

33 วฒั นธรรมสากล(ตะวันตก) วัฒนธรรมไทย 7. ดา นการเมอื งการปกครอง - มคี วามเชือ่ วาอํานาจเปนของประชาชนโดย - มีความเชื่อถือวาอํานาจเปนของผูมี ประชาชนและเพื่อประชาชนซงึ่ เปน อุดมการณ บารมี จึงมีแนวโนมเปนเผด็จการ อํานาจ ของประชาธปิ ไตย นยิ มหรือเบต็ เสร็จ เร่ืองท่ี 9 แนวในการเลอื กรับ ปรับใชวัฒนธรรมตา งชาติ อยา งเหมาะสม กบั ตนเองและสังคมไทย เน่ืองจากวัฒนธรรมเปนสิ่งที่มนุษยสรางข้ึนจากวิถีการดําเนินชีวิตซํ้าๆ ของคนใน สังคมน้ันๆ ในอดีตการเปล่ยี นแปลงทางวฒั นธรรมเกดิ ขึน้ นอยมากเพราะเปนลักษณะของสังคม ปด ตอมาเม่ือแตละสังคมมีการติดตอระหวางกันมากขึ้นโดยเฉพาะการติดตอกันในสังคมขาม ภูมิภาค เชน ชาติตะวันตกกับชาติตะวันออกซึ่งเกิดข้ึนมากในชวงยุคลาอาณานิคม เมื่อชาวตะวันตกออกลาอาณานิคมทางทวีปเอเชีย พรอมกับนําวัฒนธรรมของชาติตนเขามา ดว ยเชน ศาสนา ภาษา การแตง กาย ทีอ่ ยูอาศยั อาหาร ความบันเทิง ฯลฯ แนวโนมในการเปลี่ยนแปลงวัฒนธรรมของสังคมของชาติตางๆ ในภูมิภาคเอเชีย ซง่ึ มคี วามออ นแอกวาก็เรมิ่ มีการเปล่ียนแปลงทางวัฒนธรรมทําใหเกิดแรงผลักดันชักจูงทั้งสอง ทาง คือ ทั้งการกระตุนใหยอมรับส่ิงใหม และการอนุรักษวัฒนธรรมเดิมท่ีตอตานการ เปลย่ี นแปลงนน้ั การเลือกรบั ปรบั ใชว ฒั นธรรมตางชาติ อยางเหมาะสมกับตนเองและสังคม การเลอื กรบั วัฒนธรรมตางชาตกิ ารเลือกรับวัฒนธรรมน้ัน จะตองพิจารณา ไดตาม ปจ จยั ดังตอ ไปนี้ 1. วัฒนธรรมน้ันตองสามารถผสมผสานเขากับโครงสรางทางสังคมทาง คานิยม และขนบธรรมเนยี มไทยได 2. วัฒนธรรมตางชาตินั้นตองมีสวนเก้ือหนุนใหเกิดการพัฒนาวัฒนธรรมไทยให กา วหนา เชน การนําวทิ ยาศาสตร เทคโนโลยี และคอมพิวเตอรเขามาใชในการผลิต การศึกษา และการดําเนินชีวิตในสังคม หรือการนําคอมพิวเตอรมาใชในการเก็บและวิเคราะหขอมูล เก่ียวกับวัฒนธรรมภูมิปญญาทองถิ่น และแลกเปล่ียนขอมูลเหลานั้นไปยังศูนยวัฒนธรรม

34 สถานศึกษาและผูท่ีสนใจอยางกวางขวางและรวดเร็ว อีกท้ังสามารถนําขอมูลเหลานี้ไปใช ประโยชนใ นดา นธุรกจิ อตุ สาหกรรมพาณิชย 3. วฒั นธรรมตางชาติ ตอ งสามารถอยูรว ม หรอื เคียงคูไ ปกบั วฒั นธรรมไทยได เมื่อมี วัฒนธรรมจากภายนอกเขา มา จําเปนตองเลือกสรรวาจะสามารถผสมผสานกับวัฒนธรรมไทย เราไดห รือไม เรอ่ื งที่ 10 คานิยมทีพ่ ึงประสงคของสงั คมไทย ในแตละสังคมมีลักษณะภายในที่แตกตางกันออกไป ขึ้นอยูกับลักษณะนิสัย ความคิด ความเช่ือ แบบแผนในการดําเนินชีวิต คานิยมที่บุคคลภายในสังคมยึดถือ ในขณะเดียวกันเม่ือสภาพแวดลอม สังคมภายนอกมีการเปล่ียนแปลงไปก็มีผลใหคานิยมของ บุคคลในสังคมน้ันๆเปลี่ยนแปลงไมได ในขณะท่ีสังคมไทยดั้งเดิมเปนสังคมแบบเกษตรกรรม คนในสงั คมสว นใหญน บั ถอื ศาสนาพทุ ธ บรรทัดฐานทางสงั คม และคานิยมสวนใหญจะมีพ้ืนฐาน มาจากพทุ ธศาสนานอกจากนี้ยังมีท่ีมาจากพิธีกรรมของศาสนาพราหมณ ระบบศักดินา ระบบ เกษตรกรรม ความเชื่อในอํานาจของสิ่งศักด์ิสิทธ์ิและความกลัวโดยอาจสรุปไดวา คานิยมของ บุคคลเกิดข้ึนจากแรงผลักดันภายใตตัวบุคคลและสภาพแวดลอมสังคม วัฒนธรรม คานิยม สามารถเปลีย่ นแปลงไดถ า แรงผลักดันภายในหรือสภาพแวดลอมภายนอกอาจเปล่ียนแปลงไป และนอกจากนน้ั คา นิยมของบุคคลทีม่ สี ถานภาพและประสบการณด านตางๆในชีวิตแตกตางกัน อาจแตกตา งกันไปและคานิยมของบุคคลเปน สง่ิ ทีม่ อี ทิ ธิพลตอ พฤตกิ รรมของบุคคลโดยคานิยมที่ พงึ ประสงคข องคนไทยในอนาคตอาจสรปุ ไดดังน้ี 1. ความเอื้อเฟอเผื่อแผ คุณลักษณะเชนน้ีไดรับอิทธิพลมาจากคําสอนท่ีวามนุษย เราไมวายากดีมีจนอยางไร ตางเปนเพ่ือนรวมทุกข รวมสุข เวียนวายตายเกิดอยูในสังสารวัฎ ดวยกัน ความสํานึกวาตนเองตองตาย ยอมกอใหเกิดความเห็นใจกัน แสดงออกมาในรูป ความเอือ้ เฟอเผื่อแผชวยเหลอื กนั และกัน 2. การใหอภัย คือ การยกโทษใหคนท่ีทําผิด “การใหอภัย” มีความหมายวา “ปลอยไป” เหมือนกับท่ีเจา หน้ียอมยกหน้ีใหค นทเี่ ปนหนเ้ี ขา เราใหอ ภยั คนอืน่ เม่ือเราไมถ ือโทษและไมเรียกรอ งใหเ ขามาขอโทษหรอื ชดใช คัมภีร ไ บ เ บิ ล ส อ น ว า ค ว า ม รั ก แ บ บ ไ ม เ ห็ น แ ก ตั ว เ ป น หั ว ใ จ สํ า คั ญ ข อ ง ก า ร ใ ห อ ภั ย อ ย า ง แ ท จ ริ ง เพราะความรัก “ไมจดจาํ เรอื่ งท่ที าํ ใหเจ็บใจ”

35 3. การย้ิมแยม แจมใส คนไทยทุกคนคงทราบกันดีวาประเทศไทยของเรา มีความประทบั ใจในรอยยมิ้ มาเปน เวลาชา นานชาวตางชาติจงึ ไดใหประเทศไทยเปน สยามเมือง ย้ิม หรือ ยิ้มสยาม เพราะเห็นวาคนไทยเปนคนยิ้มเกงย้ิมงายหลายคร้ังที่ส่ือภาษากันไมคอย เขา ใจแตค นไทยกจ็ ะย้มิ ไวก อนเสมอทําใหอกี ฝา ยรูสึกอบอุนใจวาจะไดรับ ความชวยเหลือดวย นาํ้ ใจไมตรที ่ีดีอยา งแนนอน 4. การเคารพผูอาวุโส คานยิ มขอ นไ้ี ดแ สดงออกในพฤติกรรมของสมาชิกสังคมไทย เชน การมีกิริยา มารยาทสุภาพออนนอมตอผูอาวุโสหรือผูใหญ การเคารพใหเกียรติผูอาวุโส ผูใหญ ผูท ส่ี งั คมยกยอ งตามวาระตางๆ 5. ความมีระเบียบวนิ ยั หมายถึง ระเบยี บ กฎเกณฑขอบังคับสําหรับควบคุมความ ประพฤติทางกายของคนในสังคมใหเรียบรอยดีงาม เปนแบบแผนอันหนึ่งอันเดียวกัน จะไดอยู รวมกันดว ยความสุขสบาย ไมกระทบกระทง่ั ซง่ึ กันและกนั ใหหา งไกลจากความช่วั ทั้งหลาย การอยรู วมกนั เปนหมูเหลา ถาขาดระเบียบวินัย ตางคนตางทําตามอําเภอใจความขัดแยงและ ลักลั่นก็จะเกิดขึ้น ยิ่งมากคนก็มากเร่ือง ไมมีความสงบสุข การงานท่ีสําเร็จได ยอมตองอาศัย ความมีวินัยของผูปฎิบัติเปนหลัก ความมีวินัยจึงเปนสิ่งสําคัญของคานิยมท่ีพึงประสงคทั้งของ สังคมไทยและสงั คมโลก เรอ่ื งที่ 11 คานยิ มท่พี ึงประสงคของประเทศตา งๆ ในโลก คานิยมและจริยธรรม ในสังคมหนาเปนตัวกําหนดความเช่ือของบุคคลในสังคม กอใหเกิดประโยชนตอสังคม พัฒนาสังคม นําไปสูความตั้งม่ันอยูในความดี ความรับผิดชอบ ความเสียสละ ความกตัญูรูคุณ ความมีวินัย ความกลาหาญ และความเชื่อมั่นในคําสอน ของศาสนา ดังน้นั คา นิยมและจริยธรรมของสังคม จําตองมีจุดมุงหมายในการละเวนจากการ ทาํ ชัว่ เปน ส่ิงสาํ คญั คานยิ มและจริยธรรมท่ีท่ัวโลกพึงประสงคใหเกิดขึ้นในพลเมืองของชาติตน มดี ังนี้ 1. การตรงตอเวลา การพัฒนาตนเองใหเปนคนตรงตอเวลาน้ันสาระสําคัญอยูที่ รูจักแบงเวลาใหเหมาะสมกับกิจกรรมตางๆ และการจัดระบบระเบียบใหกับชีวิต ทุกๆ เรื่อง เชนการทํางานใหเสร็จกอนเวลาเพ่ือจะไดมีเวลาตรวจทานและสงงานใหตรงตามกําหนด นัดหมายกับผูใด ควรเผ่ือเวลาในการเดินทางเพื่อไปใหถึงจุดหมายกอนเวลาสักเล็กนอย เปนการเตรียมความพรอ มใหต นเอง การเปน คนตรงตอเวลาทําใหเราเปนคนกระตือรือรน รักที่

36 จะเรียนรูอยูเสมอ เปนคนมีวินัย สามารถจัดการกับงานหรือส่ิงท่ีผานมาไดอยางเปนระเบียบ จงึ ทําใหเ ปน คนทป่ี ระสบความสําเร็จ มีความกาวหนาในชีวิต รวมถึงเปนคนนาเช่ือถือไววางใจ แกค นทว่ั ไปและสงั คมรอบขา ง 2. การไมเบียดเบียนและกอความเดือนรอนใหแกผูอื่น ทั้งการเบียดเบียน ทางกาย วาจา ใจ เชน การใชคาํ พดู ทเี่ สียด เยาะเยย ถากถาง ดูหม่ินผูอื่น รวมทั้งการกลั่นแกลง ทําลายทรพั ยสินผูอน่ื 3. ความเสียสละ เปนผูเอื้อเฟอเผ่ือแผใหแกผูอื่นโดยไมหวังผลตอบแทน ลดละ ความเหน็ แกตัว ชวยเหลอื ผูอนื่ ในยามท่ีมคี วามจาํ เปนไดท้ังกําลงั กายและกําลังทรพั ย หรือกําลัง ทางสตปิ ญ ญา เพือ่ การอยรู ว มกนั อยา งสงบสุขในสงั คมโดยรวม 4. มีความกลาหาญทางคุณธรรม จริยธรรม หมายถึง การทําในส่ิงท่ีเห็นวาถูกตอง ตามทาํ นองคลองธรรมและละเลิกไมกระทําความผิดอันเปนเหตุใหเกิดความเสียหายแกตนเอง และสวนรวม หรอื ทําใหต นเองและสว นรวมเสียผลประโยชนกต็ าม 5. ความละอายและเกรงกลวั ตอ กระทาํ ความช่วั โดยไมเขาไปเก่ยี วของกับความชั่ว ทัง้ ปวง มจี ติ ใจที่ยบั ยง้ั ผลประโยชนท ี่ไดม าโดยมิชอบ 6. การรูจักเคารพในความคิดเห็นของตนเองและผูอื่น มีความสํานึกในสิทธิ เสรีภาพความเสมอภาคของแตละบุคคล ไมวาจะเปนของตนเองและผูอื่น เปนการยอมรับ สติปญญา ความคิดเห็นของผูอื่นเทากับของตนโดยไมหลอกตนเอง หรือมีความด้ือร้ันเอาแต ความคดิ ของตนเองเปนใหญ และเหยียดหยามผูอื่น เปนการฝกใหเปนคนมีเหตุผลรับฟงความ คิดเห็นรอบดา น แลวนาํ มาพิจารณาดว ยตนเองเพอ่ื ขจดั ปญ หาความขัดแยง 7. มคี วามซ่ือสตั ยส จุ ริตตอตนเองและผอู ื่น หมายถึงความซ่ือสัตยตอตนเองเพ่ืออยู ในความไมประมาทขยันขันแข็งในหนาที่การงาน มีความรับผิดชอบในส่ิงท่ีไดรับมอบหมาย รวมท้ังมีความซอื่ สัตยตอผูอื่น ประพฤติปฏิบตั ิตรงไปตรงมาอยา งสมํ่าเสมอ ไมคิดโกงหรือทรยศ หักหลงั หรือชักชวนไปในทางเส่อื มเสียเพ่ือหาผลประโยชนสว นตน 8. ความมีวิจารณญาณในการตัดสินปญหาตางๆ หรือความมีเหตุผลในการ พิจารณาไตรตรองไมห ลงเชื่อส่ิงใดงา ยๆ รูจักควบคุมกาย วาจา โดยใชสติอยางรอบคอบ ไมทํา ตามอารมณ มีจิตใจสงบเยือกเย็น ไมวูวาม สามารถรับฟงความคิดเห็นของคนอื่นท่ีขัดแยงกับ ตนอยา งใจกวาง ไมแสดงความโกรธ หรือไมพ อใจไมม ีทิฏฐมิ านะ