Advertisement การวิจัยในชั้นเรียน การจัดสภาพแวดล้อมและกิจกรรมห้องเรียนเพื่อการเรียนรู้สำหรับเด็กปฐมวัย สำหรับกลุ่มครูโรงเรียน จังหวัดปราจีนบุรี โรงเรียนเทศบาล ๔ (อุดมวิทย์สมใจ) ระดับชั้นปฐมวัยปีที่ 1 – 2 คำชี้แจง : ให้คุณครู และกรอกข้อมูลให้สมบูรณ์ 1. สภาพปัญหาที่พบในชั้นเรียน การจัดสภาพแวดล้อมสำหรับเด็กปฐมวัย มีจุมมุ่งหมายเพื่อกระตุ้นให้เด็กเกิดการเรียนรู้ และได้รับประสบการณ์ตรงจากการอยู่ร่วมกัน ส่งเสริมความเป็นอิสระ การตัดสินใจ ความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ รู้จักการควบคุมตนเอง รวมถึงการค้นพบโดยการเล่น นอกจากนั้นยังมุ่งเน้นให้เด็กมีสุขภาพกายและสุขภาพจิตที่ดี มีความสนุกสนาน และปลอดภัย การจัดสภาพแวดล้อมสำหรับเด็กปฐมวัยควรมีพื้นที่สำหรับศูนย์การเรียน หรือมุมต่างๆ ทั้งนี้เด็กเรียนรู้ได้ดีที่สุดผ่านการมีปฏิสัมพันธ์กับสิ่งแวดล้อมรอบตัว ศูนย์การเรียนรู้หรือมุมต่างๆจึงควรเกี่ยวพันกับประสบการณ์ตรง และวัสดุอุปกรณ์ที่หลากหลาย มีความสัมพันธ์กับหน่วยการเรียน และเปิดโอกาสให้เด็กทำงานเป็นรายบุคคลและรายกลุ่ม อย่างไรก็ตามจากการสังเกตชั้นเรียน พบว่ามีปัญหาบางประการที่ทำให้การจัดสภาพแวดล้อมไม่สอดคล้องกับจุดมุ่งหมายและหลักการเรียนรู้ของเด็กปฐมวัยที่พอสรุปได้ดังนี้ ด้านการจัดสภาพแวดล้อม 1. อาคารเรียนมีขนาดเล็กไม่เพียงพอกับจำนวนนักเรียนสถานที่คับแคบไม่สามารถจัดมุมประสบการณ์ในห้องเรียนได้ 2. อาคารเรียนภายนอกตรงกลางอาคารไม่มีหลังคาเวลาฝนตกทำให้น้ำสาดเข้ามาหน้าห้องไม่สามารถวางของหรือจัดเก็บอุปกรณ์ต่างๆได้ 3. พื้นที่ใช้สอยภายในห้องเรียนมีน้อย ไม่สามารถจัดมุมกิจกรรมหรือมุมประสบการณ์ต่างๆได้ 4. ห้องเรียนมีกระจกรอบด้านเมื่อจัดกิจกรรมการสอนทำให้เกิดเสียงสะท้อนภายในห้องเรียน 5. ขาดวัสดุอุปกรณ์เช่น ชั้นวางของ เครื่องเล่นตามมุมต่างๆ ด้านเด็ก 1. นักเรียนมีวุฒิภาวะต่างกัน มีความพร้อมแต่ละด้านช้า เร็วต่างกันในการจัดกิจกรรมจำเป็นต้องจัดให้เหมาะกับเด็กแต่ละคนทำให้การจัดกิจกรรมบางอย่างไม่บรรลุวัตถุประสงค์ที่ตั้งไว้ 2. นักเรียนมีพื้นฐานครอบครัวที่ต่างกัน บางคนมีนิสัยชอบหยิบของของผู้อื่น 3. นักเรียนสามารถทำกิจกรรมต่างๆได้แต่ขาดความคิดสร้างสรรค์และการใช้เหตุผลและการคิดอย่างมีวิจารณญาณ ด้านการจัดการเรียนการสอนของครู 1. ครูบางท่านไม่ได้จบสาขาการศึกษาปฐมวัยโดยตรง 2. ในการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนบางครั้งยังไม่หลากหลายกิจกรรมไม่เหมาะกับเด็ก 3. ครูไม่ได้จัดกิจกรรมหลัก 6 กิจกรรมเพื่อพัฒนาผู้เรียน 4. ขาดสื่อ อุปกรณ์การเรียนการสอน ด้านอื่น 1. นโยบายของโรงเรียนเน้นการจัดการเรียนการสอนให้เด็กอ่านออกเขียนได้ ซึ่งไม่ตรงกับหลักการสอนในระดับปฐมวัยที่เน้นการจัดกิจกรรมหลัก 6 กิจกรรม เพื่อพัฒนาผู้เรียนทั้ง 4 ด้าน 2. ขาดการนิเทศติดตามอย่างต่อเนื่อง 2. สาเหตุ เมื่อได้วิเคราะห์สภาพปัญหาที่พบในชั้นเรียน เห็นว่าสภาพปัญหาดังกล่าวมีสาเหตุมาจากหลายประการ ดังนี้ จากสภาพแวดล้อมใน/นอกห้องเรียน อาคารเรียนมีขนาดเล็กไม่เพียงพอกับจำนวนนักเรียนสถานที่คับแคบไม่สามารถจัดมุมประสบการณ์ทั้งในและนอกห้องเรียนได้ จากการจัดการเรียนการสอน/ตัวครู ขาดสื่อ อุปกรณ์การเรียนการสอนและการจัดกิจกรรมที่หลากหลาย จากตัวเด็ก นักเรียนสามารถทำกิจกรรมต่างๆได้แต่ขาดความคิดสร้างสรรค์และการใช้เหตุผลและการคิดอย่างมีวิจารณญาณ ขาดคุณธรรม จริยธรรม อื่นๆ นโยบายของโรงเรียนเน้นการจัดการเรียนการสอนให้เด็กอ่านออกเขียนได้ ซึ่งไม่ตรงกับหลักการสอนในระดับปฐมวัยที่เน้นการจัดกิจกรรมหลัก 6 กิจกรรม เพื่อพัฒนาผู้เรียนทั้ง 4 ด้าน 3. แนวทางการแก้ไข ด้านสภาพแวดล้อม 1. จัดทำโครงการเสนอผู้บริหารในการปรับปรุงอาคารเรียนโดยทำหลังคาและจัดมุมประสบการณ์พื้นฐาน 13 มุม ภายในอาคารปฐมวัย ด้านการจัดการเรียนการสอน/ตัวครู 1. จัดทำสื่อ อุปกรณ์ในการเรียนการสอนเพิ่มขึ้น 2. จัดกิจกรรมที่เน้นด้านคุณธรรม จริยธรรม 3. จัดกิจกรรมต่างๆส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์ การใช้เหตุผลและการคิดอย่างมีวิจารณญาณ โดยผ่านกิจกรรมหลัก 6 กิจกรรม ด้านอื่นๆ 1. ร่วมประชุมวางแผนงานกำหนดนโยบายของโรงเรียนเกี่ยวกับการจัดการเรียนการสอนในระดับปฐมวัยที่เน้นการจัดกิจกรรมหลัก 6 กิจกรรม เพื่อพัฒนาผู้เรียนทั้ง 4 ด้าน 4. ภาพความสำเร็จที่ครูอยากเห็นในตัวเด็ก (ตัวบ่งชี้ความสำเร็จ) พัฒนาการด้านร่างกาย นักเรียนสามารถพัฒนากล้ามเนื้อใหญ่ ให้มีความแข็งแรงสามารถเคลื่อนไหวคล่องแคล่วและการใช้อวัยวะต่างๆ ในการทำกิจกรรมได้ดี และพัฒนาความแข็งแรงของกล้ามเนื้อเล็ก การประสานสัมพันธ์ระหว่างมือและตา สามารถช่วยเหลือตนเองในการแต่งกาย หยิบจับช้อนส้อม ใช้อุปกรณ์ต่างๆได้ดี พัฒนาการทางสติปัญญา นักเรียนสามารถพัฒนาความคิดรวบยอด สังเกต จำแนก เปรียบเทียบ จัดหมวดหมู่ เรียงลำดับเหตุการณ์ รู้จักแก้ปัญหามีโอกาส สามารถใช้ภาษาสื่อสาร ถ่ายทอดความรู้สึก ความนึกคิด ความรู้ความเข้าใจในสิ่งต่างๆ สามารถพัฒนาความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ ได้ถ่ายทอดอารมณ์ความรู้สึกและเห็นความสวยงามของ สิ่งต่างๆ รอบตัว พัฒนาการทางอารมณ์/สังคม นักเรียนมีความรู้สึกที่ดีต่อตนเองและผู้อื่น มีความเชื่อมั่น กล้าแสดงออก มีวินัยในตนเอง รับผิดชอบ ซื่อสัตย์ ประหยัด เมตตากรุณา เอื้อเฟื้อ แบ่งปัน มีมารยาทและปฏิบัติตนตามวัฒนธรรมไทยและศาสนาที่นับถือ อีกทั้งมีลักษณะนิสัยที่ดี แสดงออกอย่างเหมาะสมและอยู่ร่วมกับผู้อื่นได้อย่างมีความสุข ช่วยเหลือตนเองในการทำกิจวัตรประจำวัน มีนิสัยรักการทำงาน รู้จักระมัดระวังความปลอดภัยของตนเองและผู้อื่น 5. เลือกแนวทางการแก้ไขและตัวบ่งชี้ความสำเร็จที่ครูสนใจมากที่สุด คือ การจัดกิจกรรมต่างๆส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์ การใช้เหตุผลและการคิดอย่างมี วิจารณญาณ โดยผ่านกิจกรรมหลัก 6 กิจกรรม 6. ชื่องานวิจัยในชั้นเรียน (จุดมุ่งหมาย , ตัวแปร , กลุ่มศึกษา) 1. ชื่อวิจัย รายงานผลการใช้คู่มือแนวการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ตามหลักBBL(Brain-based Learning) ด้านศิลปะและการสร้างสรรค์เพื่อพัฒนากระบวนการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัย โรงเรียนเทศบาล ๔ (อุดมวิทย์สมใจ) 2. จุดมุ่งหมาย 1. เพื่อเปรียบเทียบการคิดเชิงเหตุผลของนักเรียนระดับปฐมวัยก่อนและหลังการจัดการเรียนรู้ตามหลัก BBL (Brain-based Learning) ด้านศิลปะและการสร้างสรรค์เพื่อพัฒนากระบวนการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัย 2. เพื่อศึกษาความพึงพอใจของนักเรียนระดับปฐมวัยที่มีต่อการจัดการเรียนรู้ตามหลัก BBL (Brain-based Learning) ด้านศิลปะและการสร้างสรรค์เพื่อพัฒนากระบวนการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัย 3. ตัวแปร ตัวแปรที่ศึกษาแยกเป็น 2 ประเภท คือ 3.1 ตัวแปรอิสระ ได้แก่ การจัดการเรียนรู้ตามหลัก BBL (Brain-based Learning) ด้านศิลปะและการสร้างสรรค์ 3.2 ตัวแปรตาม ได้แก่ ความสามารถในการคิดเชิงเหตุผล 4 ด้าน ประกอบด้วย 3.2.1 ด้านการเปรียบเทียบ 3.2.2 ด้านการจัดประเภท 3.2.3 ด้านการหาส่วนที่หายไปของภาพ 3.2.4 ด้านอุปมาอุปไมย 7. ขอบเขตการวิจัย 7.1 กลุ่มเป้าหมาย คือ นักเรียนชั้นอนุบาลปีที่ 2/5 ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2552 7.2 ตัวแปรต้น การจัดการเรียนรู้ตามหลัก BBL (Brain-based Learning) ด้านศิลปะและการสร้างสรรค์ 7.3 ตัวแปรตาม ความสามารถในการคิดเชิงเหตุผล 4 ด้าน ประกอบด้วย 1 ด้านการเปรียบเทียบ 2 ด้านการจัดประเภท 3 ด้านการหาส่วนที่หายไปของภาพ 4 ด้านอุปมาอุปไมย 7.4 เวลา / สถานที่ ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2552 โรงเรียนเทศบาล ๔ (อุดมวิทย์สมใจ) 7.5 ประเด็นที่ศึกษา / เนื้อหาที่ใช้ การจัดการเรียนรู้ตามหลัก BBL (Brain-based Learning) ด้านศิลปะและการสร้างสรรค์เพื่อพัฒนากระบวนการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัย เป็นเนื้อหาในการสร้างกิจกรรมจากหลักสูตรปฐมวัย พุทธศักราช 2546 และหลักสูตรการเรียนรู้แบบ Brain-based Learningสำหรับเด็กปฐมวัย พ.ศ.2549 ซึ่งเป็นการจัดกิจกรรมศิลปะและการสร้างสรรค์ให้เด็กจินตนาการออกมาเป็นภาพผ่านการทดลองศิลปะและการสร้างงานศิลปะจากวัฒนธรรมท้องถิ่น 8. นิยามศัพท์เฉพาะ/ คำสำคัญ 1. เด็กปฐมวัย หมายถึง เด็กชาย – หญิง อายุ 5 – 6 ปี ที่กำลังศึกษาอยู่ในชั้นอนุบาลปีที่ 2 ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2552 โรงเรียนเทศบาล ๔ (อุดมวิทย์สมใจ) สังกัดกองการศึกษา เทศบาลเมืองปราจีนบุรี 2. คู่มือการจัดการเรียนรู้ตามหลัก BBLด้านศิลปะและการสร้างสรรค์เพื่อพัฒนากระบวนการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัย หมายถึง หนังสือที่แต่งขึ้นเพื่อใช้ประกอบการจัดกิจกรรมสร้างสรรค์ซึ่งเป็นกิจกรรมที่เปิดโอกาสให้เด็กได้เลือกทำอย่างเสรี โดยให้ครูจัดปรับตามความเหมาะสมของสภาพท้องถิ่นโดยการนำเศษวัสดุและวัสดุธรรมชาติที่สามารถหาได้ในท้องถิ่นตลอดจนการใช้สื่อ วัสดุ อุปกรณ์ มาผสมผสานจัดการเรียนรู้ตามหลัก BBL (Brain-based Learning) ด้านศิลปะและการสร้างสรรค์เพื่อพัฒนากระบวนการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัย ให้สอดคล้องกับพัฒนาการของเด็กและสอดคล้องกับหน่วยการเรียนในแต่ละสัปดาห์ โดยจัดกิจกรรมให้เด็กเป็นรายบุคคลและเป็นกลุ่ม การจัดการเรียนรู้ตามหลัก BBL (Brain-based Learning) ด้านศิลปะและการสร้างสรรค์เพื่อพัฒนากระบวนการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัย นี้ จัดขึ้นในช่วงกิจกรรมสร้างสรรค์ของแต่ละวัน วันละ 40 นาที ตามแผนการจัดประสบการณ์ ซึ่งแบ่งออกเป็น 3 ขั้นตอน คือ 1. ขั้นนำ ครูแนะนำชื่อกิจกรรมและวัสดุอุปกรณ์ในการทำกิจกรรม 2. ขั้นดำเนินกิจกรรม เด็กลงมือทำกิจกรรมตามความคิดและจินตนาการของตนเองอย่างอิสระ 3. ขั้นสรุป ครูและเด็กพูดคุยสนทนาเกี่ยวกับกิจกรรมและเล่าผลงานของตนเอง 3. การคิดเชิงเหตุผล หมายถึง เป็นความคิดทางสมองที่เกิดขึ้นภายใน โดยอาศัยหลักการหรือข้อมูลที่ถูกต้องเป็นเหตุเป็นผลจากประสบการณ์เดิมและประสบการณ์ใหม่มาสนับสนุนเพื่อให้เกิดความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับสิ่งต่างๆใช้ในการตัดสินใจและหาคำตอบในเรื่องใดเรื่องหนึ่ง สามารถนำมาเชื่อมโยงเรื่องราวต่างๆเข้าด้วยกันและใช้เป็นแนวทางในการแก้ไขปัญหาได้อย่างสร้างสรรค์ ซึ่งนำไปสู่กระบวนการคิดเชิงเหตุผลในการศึกษาครั้งนี้ จำแนกการคิดเชิงเหตุผลออกเป็น 4 ด้าน คือ 3.1 ด้านการเปรียบเทียบ หมายถึง ความสามารถในการคิดพิจารณาถึงความแตกต่างของสิ่งของต่างๆตามรูปร่าง รูปทรง ขนาด ทิศทาง ประเภท ที่มีลักษณะแตกต่างกัน 3.2 ด้านการจัดประเภท หมายถึง ความสามารถในการคิดพิจารณาถึงความเหมือนกันเพื่อจัดแยกของสิ่งต่างๆตามประเภทที่จัดอยู่ในพวกเดียวกันกับภาพที่กำหนดให้ 3.3 ด้านการหาส่วนที่หายไปของภาพ หมายถึง ความสามารถในการคิดพิจารณาถึงส่วนของภาพที่หายไปว่ามีลักษณะอย่างไรตามภาพที่กำหนดให้ 3.4 ด้านอุปมาอุปไมย หมายถึง ความสามารถในการคิดหาความสัมพันธ์ของภาพในคู่แรกเพื่อหาคำตอบกับคู่ที่สองที่มีความสัมพันธ์สอดคล้องกับคู่แรก การคิดเชิงเหตุผลทั้ง 4 ด้าน สามารถวัดได้จากแบบทดสอบวัด ความสามารถในการคิดเชิงเหตุผลที่ผู้วิจัยสร้างขึ้น 4. ความพึงพอใจ หมายถึง ความรู้สึกชื่นชอบหรือพอใจในการจัดการเรียนรู้ตามหลัก BBL (Brain-based Learning) ด้านศิลปะและการสร้างสรรค์เพื่อพัฒนากระบวนการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัย ผู้เรียนเต็มใจและกระตือรือร้นที่จะปฏิบัติกิจกรรมและต้องการปฏิบัติกิจกรรมนั้นๆอย่างต่อเนื่อง 9. วิธีดำเนินการวิจัย 9.1 ขั้นเตรียม : จัดเตรียมสภาพแวดล้อมที่ต้องการศึกษา , เตรียมเครื่องมือรวบรวมข้อมูล 9.2 ขั้นดำเนินการ/รวบรวมข้อมูล : สังเกต บันทึกพฤติกรรมเด็ก ประเมินเด็ก 9.3 ขั้นวิเคราะห์ข้อมูล : นำผลการบันทึกมาวิเคราะห์และสรุปผลการศึกษา 10. แผนการปฏิบัติงาน
11. เอกสารงานหรืองานวิจัยที่เกี่ยวข้อง 1. หลักสูตรการศึกษาปฐมวัย พุทธศักราช 2546 1.1 แนวคิดเกี่ยวกับการจัดการศึกษาปฐมวัย 1.2 ความสำคัญของการจัดการศึกษาระดับปฐมวัย 1.3 หลักสูตรการศึกษาปฐมวัย พุทธศักราช 2546 2. หลักสูตรการเรียนรู้แบบ Brain-based Learning สำหรับเด็กปฐมวัย พ.ศ.2549 2.1 หลักการจัดการศึกษาปฐมวัยแบบ Brain-based Learning 2.2 แนวทางการจัดการเรียนรู้เด็กปฐมวัย แบบ Brain-based Learning 3. เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องกับการคิดเชิงเหตุผล 3.1 ความหมายของการคิด 3.2 ทฤษฎีพัฒนาการคิด 3.3 ความหมายของการคิดเชิงเหตุผล 3.4 ความสำคัญของการคิดเชิงเหตุผล 3.5 ลักษณะการคิดเชิงเหตุผล 3.6 แนวทางการส่งเสริมการคิดเชิงเหตุผล 4. เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวกับศิลปะและการสร้างสรรค์ตามหลัก BBL 4.1 ความหมายของกิจกรรมศิลปะและการสร้างสรรค์ตามหลัก BBL 4.2 ความสำคัญของกิจกรรมศิลปะและการสร้างสรรค์ตามหลัก BBL 4.3 ประโยชน์ของการจัดกิจกรรมศิลปะและการสร้างสรรค์ตามหลัก BBL |