แพลตฟอร์มโมเดลธุรกิจของ platform business มีกี่รูปแบบ ได้แก่อะไรบ้าง พร้อมอธิบาย

แพลตฟอร์มเข้ามามีบทบาทในชีวิตประจำวันของเรามากขึ้น จนกลายเป็นส่วนหนึ่งในการดำเนินชีวิตไปแล้ว ฟังดูแล้วเกินจริงไปหรือป่าว หากทุกคนลองสังเกตคุณจะเห็นได้ว่ามีหลายแอปพลิเคชันที่คุ้นชินอย่าง Facebook, Alibaba, Grab, Lazada และ Shopee ล้วนเป็นแพลตฟอร์มชั้นนำระดับโลก ซึ่งแอปพลิเคชันที่กล่าวมาข้างต้นเป็นส่วนธรุกิจที่แตกต่างกันคนละอุตสาหกรรมแต่มีสิ่งเดียวที่คล้ายคลึงกันนั่นคือ Platform Business Model

Platform Business Model สามารถแบ่งออกเป็น 3 ส่วนใหญ่ ๆ

1. Business Ecosystem คือ ต้องรู้ว่าธุรกิจของเรานั้นมีกิจกรรมอะไรบ้างตั้งแต่เริ่มต้นจนจบ และมีผู้ใดเกี่ยวข้องในส่วนใดของธุรกิจบ้าง ยกตัวอย่าง แพลตฟอร์มเรียกรถของ Grab มีลูกค้าเรียกรถ คนขับ แอดมินดูแลประสานงาน เป็นต้น

2. Technology ที่เข้ามาช่วยสนับสนุนกิจกรรมต่าง ๆ ในข้อแรกให้ง่ายและสะดวกสบาย น่าใช้งาน

3. Business Model ที่ชัดเจนในการแบ่งประโยชน์ของแต่ละฝ่าย โดยทุก ๆ ฝ่ายสามารถยอมรับได้
แพลตฟอร์มที่ดี การออกแบบจึงมีความจำเป็นอย่างมากหากลำพังแค่การวิเคราะห์ด้านโมเดลธุรกิจให้สามารถสร้างรายได้ให้มาก และเป็นตัวกลางเชื่อมต่อระหว่างผู้ผลิตและผู้บริโภคอย่างเดียวนั้นไม่เพียงพอ เพราะแพลตฟอร์มที่ประสบความสำเร็จในปัจจุบันถูกออกแบบมาอย่างดีทั้งในด้านพฤติกรรมของผู้ใช้งานและการสร้างความน่าสนใจ ความเปลี่ยนแปลงของโลกดิจิทัลและธุรกิจที่ปรับเปลี่ยนไป นำไปสู่การนำข้อมูลการใช้งานของผู้บริโภคไปปรับปรุงระบบแอปพลิเคชันไม่ว่าจะเป็นทางด้าน จิตวิทยา กลยุทธ์ทางธุรกิจ และการจัดการผลิตภัณฑ์ให้ดียิ่งขึ้น

ที่มา https://www.nsm.or.th/other-service/666-online-science/knowledge-invento...

เรียบเรียง: ยงยุทธ แก้วจำรัส
ตรวจทาน: ธานี หลินลาโพธิ์
กองวิชาการเทคโนโลยีและนวัตกรรม สำนักพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์แห่งชาติ องค์การพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์แห่งชาติ

ในช่วงแรกที่อินเตอร์เน็ตเริ่มเฟื่องฟู พ่อค้าแม่ค้าคนกลางวิตกว่าการค้าออนไลน์จะทำให้ธุรกิจตัวกลางหายไป แต่ปัจจุบันพิสูจน์แล้วว่าตรงกันข้ามเลย โลกการค้าออนไลน์กลับทำให้มีคนกลางเกิดขึ้นมากมาย แต่เป็น “คนกลางที่ไฮเทค” เข้ามาแก้ปัญหาสำคัญที่ธุรกิจตัวกลางดั้งเดิมทำไม่ได้ อีกทั้งยังสามารถเชื่อมโยงความต้องการของมนุษย์เข้าหากันแบบที่ไม่เคยปรากฎมาก่อน โดยธุรกิจที่ตัวกลางเหล่านี้สร้างขึ้นมาเรียกว่า “ธุรกิจแพลตฟอร์ม” นั่นเอง ซึ่งเป็นโมเดลธุรกิจแบบใหม่ มักอยู่ในรูปแบบแอพพลิเคชั่น ที่โหลดง่ายใช้สะดวกบนมือถือ หากเราอยากเริ่มต้นทำธุรกิจแพลตฟอร์ม ขั้นตอนแรกต้องเริ่มจากการวางแผนงานและเขียนแผนธุรกิจเสียก่อน ซึ่งมี 5 ข้อสำคัญที่แตกต่างจากแผนธุรกิจทั่วไปหรือแผนธุรกิจดั้งเดิม ดังนี้

1. คุณค่าของธุรกิจแพลตฟอร์ม (Value Proposition) เน้นอำนวยความสะดวก และแก้ Pain Point

คุณค่าของธุรกิจแพลตฟอร์มเน้นการอำนวยความสะดวก และการแก้ Pain Point เป็นหลัก ซึ่งทำไม่ได้ในธุรกิจดั้งเดิม เนื่องจากลักษณะเด่นเป็นการ “การจับคู่ความต้องการ” ระหว่างผู้ใช้งานบนแพลตฟอร์ม ดังนั้น ยิ่งวงการไหนเจอกันลำบาก หรือมีปัญหาความไม่เชื่อใจกัน การสร้างธุรกิจแพลตฟอร์มที่อำนวยความสะดวกและตรวจสอบกันและกันได้จะยิ่งเป็นที่ต้องการ เช่น GrabCar เป็นการจับคู่ระหว่างแท็กซี่กับผู้โดยสาร ที่เข้าช่วยแก้ปัญหาผู้โดยสารที่มักจะถูกปฎิเสธการให้บริการหรือความไม่ปลอดภัยจากการนั่งแท็กซี่คนเดียว ขณะเดียวกันก็ช่วยให้คนขับรู้จุดเหมายปลายทางก่อนตัดสินใจว่าจะรับส่งผู้โดยสารรายนี้หรือไม่ หรือ Freshket ที่จับคู่ผู้ซื้อและผู้ขายวัตถุดิบอาหาร ทำให้ร้านอาหารหรือโรงแรมสามารถสั่งผัก ผลไม้จากผู้ขายในตลาดสดได้อย่างรวดเร็วตามต้องการ ขณะเดียวกันทั้งคู่ก็สามารถตรวจสอบกันและกันได้

2. เงินทุนในการดำเนินธุรกิจ (Financials) สามารถหาได้จากหลากหลายแหล่ง

ธุรกิจแพลตฟอร์มจัดอยู่ในหมวดธุรกิจนวัตกรรมที่อยู่ในความสนใจของหลายๆ วงการ รวมถึงวงการสตาร์ทอัพ ซึ่งหลายปีที่ผ่านมา ประเทศไทยมีการตั้งศูนย์บ่มเพาะธุรกิจและกองทุนสำหรับธุรกิจแนวนี้มากมาย อีกทั้งภาครัฐก็มีกิจกรรม จัดประกวดแนวคิดธุรกิจ ชิงเงินทุนอย่างต่อเนื่อง เช่น โครงการประกวดจากธนาคารออมสิน ดังนั้นถ้าเราสนใจทำธุรกิจแพลตฟอร์ม เราสามารถวางแผนหาเงินทุนได้จากหลายแหล่ง ไม่จำกัดเพียงแค่การกู้ยืมจากธนาคารอีกต่อไป เพราะหากหลักฐานไม่ผ่าน ก็หมดโอกาสเลย! แต่ธุรกิจแพลตฟอร์มสามารถใช้วิธีการระดมทุนแบบ Crowdfunding หรือหาเวที Pitching ไอเดีย ซึ่งมีโอกาสได้เงินสนับสนุนจาก Angle หรือ Venture Capital อย่างเช่น Local Alike เป็นธุรกิจแพลตฟอร์มธุรกิจเพื่อสังคม ที่ส่งเสริมให้ชาวบ้านที่เป็นเจ้าของชุมชนเป็น “ไกด์พิเศษ” ให้กับนักท่องเที่ยว สามารถจัดทัวร์ได้เอง โดย Local Alike สามารถหาเงินทุนมาขยายธุรกิจได้ถึง 11.4 ล้านบาท จากการประกวดโครงการกระตุ้นการท่องเที่ยวแบบยั่งยืนของ Booking.com

3. โมเดลรายได้ (Revenue Model) ไม่ใช่แค่ขายแค่สินค้า แต่สามารถสร้างรายได้จากสิ่งที่จับต้องไม่ได้ด้วย

ลองนึกถึงถ้าเราอยากเปิดร้านขายหนังสือ ก็ต้องไปติดต่อสำนักพิมพ์หลายๆ แห่ง ต้องมีพื้นที่หน้าร้านสำหรับวางขายพร้อมเก็บสต๊อกส่วนหนึ่ง ถ้าพื้นที่เต็มก็ต้องขายออกไปให้หมดก่อน แล้วจึงค่อยลงหนังสือใหม่ แต่หากนึกถึง Ookbee ซึ่งเป็นธุรกิจแพลตฟอร์ม ที่สามารถวางขายแบบไม่จำกัดพื้นที่ อีกทั้งได้หนังสือที่มาจากสำนักพิมพ์ที่หลากหลายกว่า จะเห็นว่า Ookbee เปลี่ยนโมเดลรายได้แบบที่เราคุ้นกันมานาน คือ การตั้งราคาขายปลีกจากการบวกเพิ่มกำไรจากต้นทุนที่เรียกว่า Mark-up Model สู่โมเดลรายได้แบบ Subscription Model แบบอ่านได้ไม่อั้น (แล้วแต่ลูกค้าจ่ายเหมารายเดือนหรือรายปี) เพราะว่าแท้ที่จริงแล้ว ถ้าเราเป็นสมาชิก Ookbee เราไม่ได้ซื้อหนังสือเป็นเล่มๆ กลับมาอ่านที่บ้าน แต่เราได้สิทธิ์เข้าถึงการอ่านหนังสือออนไลน์ ซึ่งแผนธุรกิจแพลตฟอร์มแบบนี้ ต้องพิจารณารายได้รูปแบบใหม่ที่ไม่ใช่แค่การขายสินค้า แต่ต้องมองลึกไปถึงการขายสินค้าดิจิตัล บริการ หรือ สิทธิ์ด้วย

4. การแบ่งเซ็กเมนต์ลูกค้า (Customer Segment) เน้นการประสานประโยชน์ระหว่างกลุ่มผู้ใช้

ธุรกิจแพลตฟอร์มใช้การแบ่งส่วนตลาดแบบ Multisided Segment และบริหารประโยชน์ที่สมดุลระหว่างลูกค้าในแพลตฟอร์มจากหลายๆกลุ่มได้ ซึ่งเป็นการแบ่งส่วนตลาดรูปแบบใหม่ที่ธุรกิจดั้งเดิมทำได้ยาก ลูกค้าของแพลตฟอร์มจะมีหลายกลุ่มและมีบทบาทสัมพันธ์กันไม่ทางใดก็ทางหนึ่ง ตัวอย่างเช่น ลูกค้าของ Netflix จะมี 2 กลุ่ม คือ เจ้าของลิขสิทธิ์หนัง และผู้ชม ลูกค้าของ GrabFood มี 3 กลุ่ม คือ ร้านอาหาร วินมอเตอร์ไซค์ และผู้ซื้ออาหาร ส่วน Facebook จะมี(อย่างน้อย) 4 กลุ่ม คือ ผู้เล่นเฟซบุ๊ค นักพัฒนา ผู้โฆษณา และพาร์ทเนอร์อื่นๆ โดยที่แพลตฟอร์มทำหน้าที่เป็นตัวกลางประสานประโยชน์ ถ้าแพลตฟอร์มเราสามารถดึงดูดกลุ่มใหม่ๆ ที่เข้ามาเชื่อมโยงใช้ประโยชน์ร่วมกันได้ ธุรกิจเราก็จะยิ่งเติบโตขึ้นไปเรื่อยๆ

5. ห่วงโซอุปทาน (Value Chain) ไม่ได้เป็นเส้นตรงแบบธุรกิจดั้งเดิม

ธุรกิจแพลตฟอร์มไม่ได้มีห่วงโซ่อุปทานแบบเส้นตรงแนวนอนดังทฤษฎีของ Michael E. Porter หรือ “แบบท่อน้ำ (Pipeline)” ดังที่เขียนไว้ในหนังสือ Platform Revolution แต่เป็นแบบที่เรียกว่า “Network effects” โดยวัตถุประสงค์ของธุรกิจแพลตฟอร์มนั้นมุ่งไปที่การสร้างเครือข่าย จำไว้ว่าธุรกิจแพลตฟอร์มสร้างขึ้นมาเพื่อเป็นตัวกลางที่เชื่อมโยงเครือข่ายทั้งสองด้านคือ Demand และ Supply ซึ่งถ้า Demand มีมาก(ขอให้มาเถอะๆ!) ก็ไม่ต้องกังวลจะส่งมอบไม่ทัน เพราะสามารถขยายเพิ่ม Supply เข้ามาได้อย่างรวดเร็วและไม่จำกัดอีกด้วย ซึ่งแตกต่างจากธุรกิจแบบท่อน้ำ จึงเปรียบธุรกิจนี้เหมือนชานชลาที่คอยอำนวยความสะดวกและเชื่อมโยงคนทุกกลุ่ม โดยร่วมอาศัยพาหนะไปสู่จุดหมายเดียวกัน

ธุรกิจแพลตฟอร์มเป็นธุรกิจตัวกลางสมัยใหม่ที่อาศัยความสะดวกและความทันสมัยของเทคโนโลยีและอินเทอร์เน็ต ไม่ใช่แค่ธุรกิจที่มีเว็บไซต์มาเกี่ยวข้อง หรือเพียงแค่จัดการบริการอยู่เว็บไซต์ใดเว็บไซต์หนึ่ง ซึ่งแน่นอนที่สุดการเขียนแผนธุรกิจจึงมีมิติที่แตกต่างออกไป เราจึงต้องทำความเข้าใจเสียก่อนจึงจะสามารถเขียนแผนขับเคลื่อนธุรกิจธุรกิจสมัยใหม่ได้

ผู้เข้ารับการอบรมหลักสูตรเขียนบทความสร้างรายได้รุ่นสู้โควิด 2020

คุณ Jinalyst

บริการอบรม ให้คำปรึกษาการทำธุรกิจออนไลน์  ฝึกอบรมภายในบริษัท แบบตัวต่อตัว การทำ  Content  Marketing,การโฆษณา  Facebook,การโฆษณา  Tiktok,การตลาด  Line  OA และการทำสินค้าให้คนหาเจอบน Google

บริการดูแลระบบการตลาดออนไลน์ให้ทั้งระบบ 

บริการอบรม ให้คำปรึกษาการทำธุรกิจออนไลน์  ฝึกอบรมภายในบริษัท แบบตัวต่อตัว การทำ  Content  Marketing,การโฆษณา  Facebook,การโฆษณา  Tiktok,การตลาด  Line  OA และการทำสินค้าให้คนหาเจอบน Google

ผู้อ่านสามารถติดตามข่าวสารความรู้การทำธุรกิจ ติดตามได้ที่ Add Line id :@taokaemai

แพลตฟอร์มโมเดลธุรกิจของ Platform Business มีกี่รูปแบบได้แก่อะไร พร้อมอธิบาย

Asymmetric Business Models คืออะไร

รูปแบบโมเดลธุรกิจ มีอะไรบ้าง

การสร้าง Platform มีกี่ประเภท