กระเพาะอาหารอักเสบ ปวดหลัง

�����������

�.��Թԡ ��.�ش� ��Թ��
�Ҥ�Ԫ��������ʵ��
Faculty of MedicineSirirajHospital
���ᾷ���ʵ�������Ҫ��Һ��

            ������仨���������ҡ�ûǴ��ͧ����dz����鹻����੾�з���ջǴ������ѧ�ҹҹ������ä����������� ���ԧ�����ҡ�ûǴ��ͧ�Ҩ�Դ�ҡ�ä���� ���㹪�ͧ��ͧ�ա�ҡ��� �� �ä�к��ҧ�Թ��Ӵ� �ä�Ѻ��͹ �繵� �ä�������ҡ���繡�����ä��辺���� ����Ӥѭ���� �ä��㹡���������� ��� �ä������������ѡ�ʺ

������������
�ҡ���Ӥѭ
           - �Ǵ���ͨء�蹷�ͧ����dz����鹻�� ���� ˹�ҷ�ͧ��ǧ�� ���ҡ�÷�辺���·���ش �ѡ�����ҷ�ͧ��� ����������� �ҡ�è֧��੾�кҧ��ǧ���Ңͧ�ѹ
           - �ҡ�ûǴ�蹷�ͧ �ѡ�к��������������������Ŵ�ô
           - �ҡ�ûǴ �ѡ��������� ���ժ�ǧ��鹷���ʹ�ҡ�ä�͹��ҧ�ҹ �� �Ǵ���� 1-2 �ѻ���� ��������������͹�֧��Ѻ�һǴ�ա
           - �Ǵ�蹷�ͧ��ҧ�֡��ѧ�ҡ�����Ѻ�����
           - �������ҡ��������ѧ�繻� �آ�Ҿ�·���仨�����ش���
           - �ä�š���������è�������������� ������� ���� ����ҹ���ա��� �͡�ҡ�����Ū�Դ����Դ�ҡ�ä����秢ͧ����������õ�����á������µç

�����á��͹
           1. ���ʹ�͡�ҡ��㹡���������� ������·���ش �����¨�������¹�����ʹ ���´����� ����˹���״ �ԧ���¹ ����
           2. ����������÷��� �����¨����ҡ�ûǴ��ͧ��ǧ����º��ѹ�ع�ç ˹�ҷ�ͧ�秵֧ �����ҡ
           3. ������������ش�ѹ �����¨СԹ����� �������� ������¹��ѧ�������ͺ�ء���� ��������� ���˹ѡŴŧ

��ѡ��û�ԺѵԵ��
           �֧���֡���������� �ä�š�������������ä������ѧ ��� ���� �ѡ�����¢Ҵ��ʹ���Ե �����¨��繵�ͧ���Ѻ���ѡ�ҵԴ��͡ѹ�����ҹҹ ��ѧ���Ѻ�� �ҡ�ûǴ�����仡�͹ � 3-7 �ѹ ���Ũ��ѧ������ ��ǹ�˭������Ҷ֧ 4-8 �ѻ���� �Ũ֧��� ������������ �С�Ѻ�����������ա���������ѧ��ԺѵԵ�����١��ͧ ����
- �Թ�������͹ ���§���
- �Թ����õç������ҷء����
- �Թ����èӹǹ����� ��Թ���������� ����áԹ�������ҡ���������
- ��ա����§������紨Ѵ �����ǨѴ ����
- ���ٺ������
- �����������Ǵ �����Թ ��������ä��д١��Т���ѡ�ʺ�ء��Դ
- ��͹���¤������´ �ѧ�� �ѡ��͹�����§��
- �Թ��Ŵ�ô �������ѡ���š���������õԴ��͡ѹ���ҧ���� 4-8 �ѻ����
- ������ҡ�âͧ�����á��͹ ��ͧ�պ仾�ᾷ��

�ä������������ѡ�ʺ
           �繡���ѡ�ʺ�ͧ����ͺش�ҹ㹡������������§��ǹ ���ͺҧ����dz��ҹ�� ����
           1. �ä������������ѡ�ʺ��Դ��º��ѹ ���¶֧ �ä�������������� ����Թ 1-2 �ѻ�������� �ҡ���Ӥѭ ��� �лǴ��ͧ���ͨء�蹺���dz����鹻�� �ѡ�����ҡԹ����� ������ѧ�������硹��� ������� ����¹ ���·���ع�ç ��������¹�����ʹ���Ͷ����ب�����մ��� ����������á��͹����ѹ���� ���˵ط�辺���� ��� �ҡ������繾�� ������� ��Шҡ�ҷ����ķ����Ф������ͺء���������� �� �������Թ ��������ä��д١��Т���ѡ�ʺ
           2. �ä������������ѡ�ʺ������ѧ ���¶֧ �ä����繹ҹ����͹�����繻� �������ѡ���ҡ������ҡ����᷺������ҡ��������� �͡�ҡ�蹷�ͧ��� ���� ��ҹ�� ��ѡ��û�ԺѵԵ������͹�������š����������

   โรคกระเพาะอาหารในทางการแพทย์ หมายถึงโรคกระเพาะอาหารชนิดไม่ได้เกิดจากแผล เป็นโรคที่ไม่ร้ายแรง แต่ทำให้ทรมาน รบกวนการใช้ชีวิต เพราะมีอาการปวดท้อง เป็น ๆ หาย ๆ เช่น ปวดท้องอยู่ 1-2 สัปดาห์ จากนั้นอาการปวดหายไปเป็นเดือน จนคิดว่าหายแล้ว แต่สุดท้ายก็กลับมาปวดอีก

   กระเพาะอาหารเป็นอวัยวะสำคัญ ทำหน้าที่ย่อยอาหาร โดยการผลิตน้ำย่อย ซึ่งเป็นกรดในการย่อยอาหาร ย่อยได้แม้กระทั่งของที่แข็งอย่างกระดูก แต่กระเพาะของเราจะไม่โดนน้ำย่อยกัด เพราะกระเพาะมีกลไกในการป้องกันตัวเอง และมีการสร้างเมือกขึ้นมาเคลือบผิวของกระเพาะอาหาร แล้วอะไรเป็นสาเหตุที่ทำให้กระเพาะอักเสบ

สาเหตุของโรคกระเพาะอาหาร

   มีหลากหลายสาเหตุ หนึ่งในสาเหตุ อาจเป็นผลจากการติดเชื้อแบคทีเรียที่ทำให้กลไกการป้องกันตัวเองของกระเพาะเสียไป เจ้าเชื้อนี้ มีชื่อว่า “Helicobacter pylori (H. pylori)” เป็นเชื้อที่อาศัยอยู่บนเยื่อบุอาหาร เพิ่มความเสี่ยงของการอักเสบเรื้อรังของกระเพาะอาหาร แผลในกระเพาะอาหาร และมะเร็งกระเพาะอาหารได้

   นอกจากนี้พฤติกรรมของเรา เช่น การดื่มเหล้า ชา กาแฟ การสูบบุหรี่ รวมถึงความเครียด การอดอาหารหรือทานอาหารไม่เป็นเวลา ส่งผลให้กลไกการทำงานของกระเพาะอาหารเสียไป กระตุ้นให้กรดหลั่งเยอะขึ้น เมื่อหลั่งเยอะขึ้น ทำให้เกิดการอักเสบในกระเพาะ

อาการของโรคกระเพาะอาหาร

  • ปวด จุกแน่นท้อง แสบ หรือรู้สึกตื้อ อิ่มเร็ว อาการจะเกิดบริเวณใต้ลิ้นปี่ หรือช่องท้องส่วนบน เหนือต่อสะดือ เป็นอาการที่พบบ่อยที่สุด มักเป็นเวลาท้องว่าง เวลาอิ่มหรือเวลาหิว อาการจึงเป็นเฉพาะบางช่วงเวลาของวัน
  • อาการปวดแน่นท้อง มักจะบรรเทาได้ด้วยอาหารหรือยาลดกรด หรือยาปรับการทำงานของกระเพาะอาหาร
  • อาการปวด มักจะเป็น ๆ หาย ๆ โดยมีช่วงเว้นที่ปลอดอาการค่อนข้างนาน เช่น ปวดอยู่ 1-2 สัปดาห์ แล้วหายไปหลายเดือนจึงกลับมาปวดอีก
  • บางราย ปวดแน่นท้องกลางดึกหลังจากที่หลับไปแล้ว
  • แม้จะมีอาการเรื้อรังเป็นปี สุขภาพโดยทั่วไปจะไม่ทรุดโทรม
  • โรคแผลกระเพาะอาหารจะไม่กลายเป็นมะเร็ง แม้จะเป็น ๆ หาย ๆ อยู่นานกี่ปีก็ตาม นอกจากจะเป็นแผลชนิดที่เกิดจากโรคมะเร็งของกระเพาะอาหารตั้งแต่แรกเริ่มโดยตรง

การรักษาหรือการบรรเทาอาการ

โรคแผลกระเพาะอาหารเป็นโรคเรื้อรัง เป็น ๆ หาย ๆ มักไม่หายขาดตลอดชีวิต ผู้ป่วยจำเป็นต้องได้รับยารักษาติดต่อกันเป็นเวลานาน หลังได้รับยา อาการปวดจะหายไปก่อนใน 3-7 วัน ถ้าหากพบว่ามีแผลในกระเพาะอาหารร่วมด้วย ส่วนใหญ่ต้องรับประทานยานานถึง 4-8 สัปดาห์ แผลจึงหาย เมื่อหายแล้ว ยังอาจกลับมาเป็นใหม่ได้อีกถ้าไม่ระวังปฏิบัติตัวให้ถูกต้อง ได้แก่

  • กินอาหารอ่อน ย่อยง่าย
  • กินอาหารตรงตามเวลาทุกมื้อ
  • หากมีปัญหาจุกแน่นหลังรับประทาน อาจปรับลดเป็นกินอาหารจำนวนน้อย ๆ แต่กินให้บ่อยมื้อ ไม่ควรกินจนอิ่มมากในแต่ละมื้อ
  • หลีกเลี่ยงอาหารเผ็ดจัด เปรี้ยวจัด และอาหารมัน
  • งดสูบบุหรี่ และงดดื่มสุรา
  • หลีกเลี่ยง/งดการใช้ยาแก้ปวด แอสไพริน และยาแก้โรคกระดูกและข้ออักเสบทุกชนิด
  • ผ่อนคลายความเครียด กังวล พักผ่อนให้เพียงพอ
  • กินยาลดกรด หรือยารักษาแผลกระเพาะอาหารติดต่อกันอย่างน้อย 4-8 สัปดาห์
  • ถ้ามีอาการของภาวะแทรกซ้อน หรือมีอาการผิดปกติอื่น ๆ เช่น ถ่ายดำ กลืนติด กลืนลำบาก ซีด เหนื่อย น้ำหนักลดไม่ทราบสาเหตุ หรืออาการไม่ดีขึ้นเลยหลังได้ยา ควรปรึกษาแพทย์

ข้อมูลจาก : ร.ศ.พญ. มณฑิรา มณีรัตนะพร

สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติม ได้ที่ ศูนย์ระบบทางเดินอาหารและตับ ชั้น 4 โซน A

   โรคกระเพาะอาหารในทางการแพทย์ หมายถึงโรคกระเพาะอาหารชนิดไม่ได้เกิดจากแผล เป็นโรคที่ไม่ร้ายแรง แต่ทำให้ทรมาน รบกวนการใช้ชีวิต เพราะมีอาการปวดท้อง เป็น ๆ หาย ๆ เช่น ปวดท้องอยู่ 1-2 สัปดาห์ จากนั้นอาการปวดหายไปเป็นเดือน จนคิดว่าหายแล้ว แต่สุดท้ายก็กลับมาปวดอีก

   กระเพาะอาหารเป็นอวัยวะสำคัญ ทำหน้าที่ย่อยอาหาร โดยการผลิตน้ำย่อย ซึ่งเป็นกรดในการย่อยอาหาร ย่อยได้แม้กระทั่งของที่แข็งอย่างกระดูก แต่กระเพาะของเราจะไม่โดนน้ำย่อยกัด เพราะกระเพาะมีกลไกในการป้องกันตัวเอง และมีการสร้างเมือกขึ้นมาเคลือบผิวของกระเพาะอาหาร แล้วอะไรเป็นสาเหตุที่ทำให้กระเพาะอักเสบ

สาเหตุของโรคกระเพาะอาหาร

   มีหลากหลายสาเหตุ หนึ่งในสาเหตุ อาจเป็นผลจากการติดเชื้อแบคทีเรียที่ทำให้กลไกการป้องกันตัวเองของกระเพาะเสียไป เจ้าเชื้อนี้ มีชื่อว่า “Helicobacter pylori (H. pylori)” เป็นเชื้อที่อาศัยอยู่บนเยื่อบุอาหาร เพิ่มความเสี่ยงของการอักเสบเรื้อรังของกระเพาะอาหาร แผลในกระเพาะอาหาร และมะเร็งกระเพาะอาหารได้

   นอกจากนี้พฤติกรรมของเรา เช่น การดื่มเหล้า ชา กาแฟ การสูบบุหรี่ รวมถึงความเครียด การอดอาหารหรือทานอาหารไม่เป็นเวลา ส่งผลให้กลไกการทำงานของกระเพาะอาหารเสียไป กระตุ้นให้กรดหลั่งเยอะขึ้น เมื่อหลั่งเยอะขึ้น ทำให้เกิดการอักเสบในกระเพาะ

อาการของโรคกระเพาะอาหาร

  • ปวด จุกแน่นท้อง แสบ หรือรู้สึกตื้อ อิ่มเร็ว อาการจะเกิดบริเวณใต้ลิ้นปี่ หรือช่องท้องส่วนบน เหนือต่อสะดือ เป็นอาการที่พบบ่อยที่สุด มักเป็นเวลาท้องว่าง เวลาอิ่มหรือเวลาหิว อาการจึงเป็นเฉพาะบางช่วงเวลาของวัน
  • อาการปวดแน่นท้อง มักจะบรรเทาได้ด้วยอาหารหรือยาลดกรด หรือยาปรับการทำงานของกระเพาะอาหาร
  • อาการปวด มักจะเป็น ๆ หาย ๆ โดยมีช่วงเว้นที่ปลอดอาการค่อนข้างนาน เช่น ปวดอยู่ 1-2 สัปดาห์ แล้วหายไปหลายเดือนจึงกลับมาปวดอีก
  • บางราย ปวดแน่นท้องกลางดึกหลังจากที่หลับไปแล้ว
  • แม้จะมีอาการเรื้อรังเป็นปี สุขภาพโดยทั่วไปจะไม่ทรุดโทรม
  • โรคแผลกระเพาะอาหารจะไม่กลายเป็นมะเร็ง แม้จะเป็น ๆ หาย ๆ อยู่นานกี่ปีก็ตาม นอกจากจะเป็นแผลชนิดที่เกิดจากโรคมะเร็งของกระเพาะอาหารตั้งแต่แรกเริ่มโดยตรง

การรักษาหรือการบรรเทาอาการ

โรคแผลกระเพาะอาหารเป็นโรคเรื้อรัง เป็น ๆ หาย ๆ มักไม่หายขาดตลอดชีวิต ผู้ป่วยจำเป็นต้องได้รับยารักษาติดต่อกันเป็นเวลานาน หลังได้รับยา อาการปวดจะหายไปก่อนใน 3-7 วัน ถ้าหากพบว่ามีแผลในกระเพาะอาหารร่วมด้วย ส่วนใหญ่ต้องรับประทานยานานถึง 4-8 สัปดาห์ แผลจึงหาย เมื่อหายแล้ว ยังอาจกลับมาเป็นใหม่ได้อีกถ้าไม่ระวังปฏิบัติตัวให้ถูกต้อง ได้แก่

  • กินอาหารอ่อน ย่อยง่าย
  • กินอาหารตรงตามเวลาทุกมื้อ
  • หากมีปัญหาจุกแน่นหลังรับประทาน อาจปรับลดเป็นกินอาหารจำนวนน้อย ๆ แต่กินให้บ่อยมื้อ ไม่ควรกินจนอิ่มมากในแต่ละมื้อ
  • หลีกเลี่ยงอาหารเผ็ดจัด เปรี้ยวจัด และอาหารมัน
  • งดสูบบุหรี่ และงดดื่มสุรา
  • หลีกเลี่ยง/งดการใช้ยาแก้ปวด แอสไพริน และยาแก้โรคกระดูกและข้ออักเสบทุกชนิด
  • ผ่อนคลายความเครียด กังวล พักผ่อนให้เพียงพอ
  • กินยาลดกรด หรือยารักษาแผลกระเพาะอาหารติดต่อกันอย่างน้อย 4-8 สัปดาห์
  • ถ้ามีอาการของภาวะแทรกซ้อน หรือมีอาการผิดปกติอื่น ๆ เช่น ถ่ายดำ กลืนติด กลืนลำบาก ซีด เหนื่อย น้ำหนักลดไม่ทราบสาเหตุ หรืออาการไม่ดีขึ้นเลยหลังได้ยา ควรปรึกษาแพทย์

ข้อมูลจาก : ร.ศ.พญ. มณฑิรา มณีรัตนะพร

สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติม ได้ที่ ศูนย์ระบบทางเดินอาหารและตับ ชั้น 4 โซน A