การอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมโดยการใช้การศึกษาและจริยธรรม
(1)การศึกษาเพื่อชีวิตและสิ่งแวดล้อม
1. ความหมายของการศึกษาเพื่อชีวิต
“การศึกษา” หมายความว่า กระบวนการเรียนรู้เพื่อความเจริญงอกงามของบุคคลและสังคม โดยการถ่ายทอดความรู้ การฝึก การอบรม การสืบสานทางวัฒนธรรม การสร้างสรรค์จรรโลงความก้าวหน้าทางวิชาการ การสร้างองค์ความรู้อันเกิดจากการจัดสภาพแวดล้อม สังคม การเรียนรู้และปัจจัยเกื้อหนุนให้บุคคลเรียนรู้อย่างต่อเนื่องตลอดชีวิต
2. จุดมุ่งหมายของการศึกษา
- พัฒนาบุคคลให้เป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ทั้งร่างกายและจิตใจ
- ปลูกฝังจิตสำนึกที่ถูกต้องเกี่ยวกับการเมืองการปกครอง รักษาและส่งเสริมสิทธิ หน้าที่ เสรีภาพ การเคารพกฎหมาย ภาคภูมิใจในภูมิปัญญาไทย และอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม
3. ความสำคัญของการศึกษาที่มีต่อชีวิต
- มีความรู้ (พุทธิปัญญา) รู้จักตน รู้จักสังคม
- รู้จักการรักษาสุขภาพ
- มีทักษะในการประกอบอาชีพ
- มีคุณธรรมและจริยธรรม
4. ระบบการศึกษา
- การศึกษาในระบบ เช่น โรงเรียน มหาวิทยาลัย
- การศึกษานอกระบบ เช่น กศน. การฝึกอบรมวิชาชีพ
- การศึกษาตามอัธยาศัย ศึกษาเอง
5. องค์ความรู้ที่จำเป็นสำหรับการจัดการศึกษา
- ความรู้เกี่ยวกับตนเองและสังคม
- ทักษะด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
- ศาสนา ศิลปวัฒนธรรม ภูมิปัญญาไทย
- ทักษะด้านคณิตศาสตร์และภาษา
6. ความหมายของการศึกษาเพื่อสิ่งแวดล้อม
- การหาความรู้เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อม เพื่อการอนุรักษ์และพัฒนาอย่างยั่งยืน
- เรียกว่า “สิ่งแวดล้อมศึกษา” ก็ได้
7. ความสำคัญของการศึกษาที่มีต่อสิ่งแวดล้อม
- ทำให้ทราบความจริงเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อม
- เรียนรู้วิธีแก้ไขปัญหาสิ่งแวดล้อม
- รู้จักคุณค่าของสิ่งแวดล้อม
8. รูปแบบการศึกษาเพื่อชีวิตและสิ่งแวดล้อมในอดีต
- การสังเกต
- การบอกเล่า
- การปฏิบัติสืบต่อกันมา
- การเลียนแบบ
- ประสบการณ์ส่วนตัว
9. รูปแบบของการศึกษาเพื่อชีวิตและสิ่งแวดล้อมในปัจจุบัน
- การศึกษาอย่างเป็นทางการ เช่น ในห้องเรียน การศึกษาวิจัย
- การศึกษาอย่างไม่เป็นทางการ เช่น สื่อมวลชน หน่วยงานของรัฐและรัฐวิสาหกิจ องค์กรเอกชน องค์กรทางศาสนา
- การศึกษานอกระบบ
10. สาเหตุของการศึกษาเพื่อชีวิตและสิ่งแวดล้อม
(2)การสร้างคุณธรรมและจริยธรรมทางสิ่งแวดล้อม
1. ความหมายและองค์ประกอบของคุณธรรม
- คุณธรรม จริยธรรม มีส่วนที่มีลักษณะคล้ายคลึงและสัมพันธ์กัน คุณธรรมมีความหมายในแง่คุณลักษณะหรือสภาวะภายในจิตใจของมนุษย์ที่เป็นไปในทางถูกต้องดีงาม ซึ่งเป็นภาวะนามธรรมอยู่ในจิตใจ ส่วนจริยธรรมเป็นการแสดงออกทางการประพฤติปฏิบัติชึ่งสะท้อนคุณธรรมภายในให้เห็นเป็นรูปธรรม
2. ความสำคัญของจริยธรรมที่มีต่อชีวิต ชุมชน สังคมและสิ่งแวดล้อม
- เป็นเครื่องอบรมให้มนุษย์ไม่มีความโลภ
- เป็นเครื่องควบคุมสังคม
- ช่วยให้ระบบนิเวศไม่ถูกทำลาย
3. แนวทางการสร้างจริยธรรมทางสิ่งแวดล้อม
- การอบรมสั่งสอนให้เห็นความสำคัญของสิ่งแวดล้อม
- การปลูกฝังความรู้สึกเป็นเจ้าของร่วมกัน
4. พุทธจริยธรรมบางประการเพื่อสิ่งแวดล้อม
หลักการทำกุศลกรรมที่มีอานิสงส์มาก :
ชนเหล่าใดสร้างอาราม (คือสวนดอกไม้ สวนผลไม้) ปลูกหมู่ไม้ (เพื่อให้ร่มเงา) สร้างสะพาน และชนเหล่าใดให้โรงน้ำดื่มเป็นทาน บ่อน้ำ บ้านเป็นที่พักอาศัย ชนเหล่านั้นย่อมมีบุญเจริญในกาลทุกเมื่อ ทั้งกลางวันและกลางคืน ชนเหล่านั้นตั้งอยู่ในธรรม สมบูรณ์ด้วยศีล เป็นผู้ไปสวรรค์