การพัฒนาระบบดูแลช่วยเหลือ นักเรียน ของสถานศึกษา

งานระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียน

            การดูแลช่วยเหลือนักเรียน  คือ  การส่งเสริม  พัฒนา  ป้องกัน  และแก้ไขปัญหา  เพื่อให้นักเรียนได้พัฒนาเต็มศักยภาพ 
มีคุณลักษณะที่พึงประสงค์  มีภูมิคุ้มกันทางจิตใจที่เข้มแข็ง  คุณภาพชีวิตที่ดี  มีทักษะการดำรงชีวิต  และรอดพ้นจากวิกฤติทั้งปวง

            ระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียน  เป็นกระบวนการดำเนินงานดูแลช่วยเหลือนักเรียนที่มีขึ้นตอนชัดเจน  พร้อมทั้งมีวิธีการ  และเครื่องมือที่มีมาตรฐาน   คุณภาพ   และมีมาตรฐานการทำงานที่ตรวจสอบได้โดยมีครู  ประจำชั้น / ครูที่ปรึกษาเป็นบุคลากรหลักในการดำเนินงานและบุคลากรทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้องทั้งในและนอกสถานศึกษา อันได้แก่ คณะกรรมการสถานศึกษาผู้ปกครอง ชุมชน ผู้บริหาร และครูทุกคน ฯลฯ  มีส่วนร่วม

วัตถุประสงค์

  • เพื่อให้โรงเรียนมีระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียนโดยมีกระบวนการ วิธีการ  และเครื่องมือที่มีคุณภาพ  และมีมาตรฐาน  สามารถตรวจสอบได้

  • เพื่อส่งเสริมให้ครูประจำชั้น / ครูที่ปรึกษา  บุคลากรในโรงเรียน  ผู้ปกครอง 
    ชุมชน หน่วยงาน และองค์กรภายนอกมีส่วนร่วมในการดูแลช่วยเหลือนักเรียน

  • เพื่อให้นักเรียนได้รับการดูแลช่วยเหลือและส่งเสริมพัฒนาเต็มตามศักยภาพ
    เป็นคนที่สมบูรณ์ทั้งด้านร่างกาย อารมณ์  สังคม  และสติปัญญา

ขอบข่ายการดำเนินงานระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียน

  • นักเรียนทุกคนได้รับการดูแล  ช่วยเหลือ

  • ดำเนินการทั้งส่งเสริม  พัฒนา  ป้องกัน  และแก้ไข

  • การมีส่วนร่วมของบุคลากรทุกคนในโรงเรียนทั้งผู้บริหาร  ครูผู้สอน  ผู้ปกครอง  ชุมชน  หน่วยงานและองค์กรที่เกี่ยวข้อง

บทบาทหน้าที่ของหน่วยงานและบุคลากรที่เกี่ยวข้อง

                การดูแลช่วยเหลือนักเรียนมีความสำคัญต่อการพัฒนาคุณภาพชีวิตของนักเรียนทุกคนให้เติบโตอย่างมีคุณภาพ สามารถดำรงชีวิตอย่างเป็นสุขในสังคม

                การดูแลช่วยเหลือนักเรียน  เป็นระบบที่มีกระบวนการดำเนินงานที่ชัดเจน  ประกอบด้วยการรู้จักนักเรียนเป็นรายบุคคล  การคัดกรองนักเรียน  การส่งเสริมพัฒนานักเรียน  การป้องกันและแก้ไขปัญหา  และการส่งต่อดังนั้นจึงต้องอาศัยความร่วมมือจากบุคคลและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในการดำเนินงานดังนี้

  1. สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน  (สพฐ.)

  2. สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาเลย เขต 1  (ส.พ.ป. ลย1)

  3. สถานศึกษา

                                    Ø  ผู้บริหารสถานศึกษา              Ø  ครูทุกคน             Ø  นักเรียน

            Ø  คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน                       Ø  บุคลากรอื่นๆ

  4. ผู้ปกครองและชุมชน

    Ø  ผู้ปกครอง/เครือข่ายผู้ปกครอง                 Ø  ชุมชน

  5. หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง

    Ø  ภาครัฐØ  ภาคเอกชน  เอกชน               Ø  องค์กรอิสระ

    Ø  องค์กรการบริหารส่วนท้องถิ่น/ปกครองพิเศษ                           

  1. บทบาทหน้าที่ของสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน  (สพฐ.)

    สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน  เป็นหน่วยงานกลางที่มีบทบาทหน้าที่  ในการกำหนดนโยบายการดำเนินงานไปยังสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาในการส่งเสริม  สนับสนุนให้ผู้ปฏิบัติ  คือ สถานศึกษาสามารถดำเนินงานระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียน  ได้อย่างมีประสิทธิภาพและประสานงานกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง  จึงมีบทบาทหน้าที่และแนวทางดำเนินงานดังนี้

บทบาทหน้าที่

แนวทางดำเนินงาน

1. กำหนดนโยบายและหน่วยงานที่        รับผิดชอบใน สพฐ. ด้านการดูแล         ช่วยเหลือนักเรียน

v     กำหนดยุทธศาสตร์  เป้าหมาย และจุดเน้นด้านการดูแลช่วยเหลือนักเรียน

v     มอบหมายหน่วยงานที่รับผิดชอบใน  สพฐ. อย่างชัดเจน

บทบาทหน้าที่

แนวทางดำเนินงาน

2. ประสานงานกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเป็นเครือข่ายการดำเนินงานดูแลช่วยเหลือนักเรียน

v     เชิญประชุมหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง  เช่น  กระทรวงสาธารณสุข  สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี  กระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี  กระทรวงมหาดไทย  สำนักงานตำรวจแห่งชาติ  กระทรวงกลาโหม  ฯลฯ เพื่อวางแนวปฏิบัติร่วมมือ

3. ส่งเสริมสนับสนุนให้ สพป.ลย 1  เกิดการพัฒนาองค์การความรู้สู่การปฏิบัติ  ด้านการดูแลช่วยเหลือนักเรียน

v     พัฒนาบุคลากรใน  สพป.ลย 1   ให้มีความเข้มแข็งด้านองค์ความรู้และการปฏิบัติ ด้านการดูแลช่วยเหลือนักเรียนด้วยวิธีการที่หลากหลาย

v     ส่งเสริม  สพป.ลย 1  ให้มีการศึกษาวิจัย  เพื่อการพัฒนาด้านการดูแลช่วยเหลือ        นักเรียน

4. สนับสนุนช่วยเหลือให้ สพป.ลย 1  สถานศึกษาสามารถดำเนินงานการดูแลช่วยเหลือ  นักเรียนได้อย่างมีประสิทธิภาพ

v     ช่วยเหลือแก้ไขปัญหาอุปสรรคของ  สพป.ลย 1  และสถานศึกษา อันเป็นเหตุให้การปฏิบัติงานไม่ประสบความสำเร็จ

5.  ส่งเสริมให้ สพป.ลย 1 มีระบบติดตามประเมินผลและรายงานความก้าวหน้า      อย่างต่อเนื่อง

v     กำกับ  ติดตาม  และตรวจสอบการดำเนินงานด้านการดูแลช่วยเหลือนักเรียน ของ สพป.ลย 1 

  1. บทบาทหน้าที่ของสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาการประถมศึกษาเลย เขต 1 (สพป.ลย 1.)

    สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา  เป็นหน่วยงานที่สนับสนุนและส่งเสริมระบบการดูแลช่วยเหลือ นักเรียนของโรงเรียนภายในสังกัด  รวมทั้งการประสาน  ติดตาม  ประเมินผล  การปฏิบัติงาน  จึงมีบทบาทหน้าที่และแนวทางดำเนินงานดังนี้

บทบาทหน้าที่

แนวทางดำเนินงาน

1.  นำนโยบายการดูแลช่วยเหลือนักเรียน  สู่การปฏิบัติในสถานศึกษา

v     จัดทำระบบข้อมูลพื้นฐานเกี่ยวกับการดูแลช่วยเหลือและปัญหาพฤติกรรมนักเรียนของสถานศึกษา

v     จัดทำระบบเทคโนโลยีสารสนเทศเพื่อใช้เป็นเครือข่ายให้คำปรึกษาตาม      สภาพปัญหาและความต้องการของนักเรียนและบริการแก่ผู้สนใจ

v     จัดให้มีแผนงาน โครงการ และกิจกรรม การดูแลช่วยเหลือนักเรียนในระดับพื้นที่

v     นิเทศ  ติดตามผล  รายงานความก้าวหน้า  การดำเนินงานดูแลช่วยเหลือนักเรียนของสถานที่

2.  ส่งเสริมสนับสนุนให้สถานศึกษาเกิดการพัฒนาองค์ความรู้และความสามารถในการปฏิบัติด้านการดูแลช่วยเหลือนักเรียน

v     ฝึกอบรมบุคลากรให้มีความรู้  ความสามารถ  เทคนิค  และทักษะในการดำเนินงานดูแลช่วยเหลือนักเรียนได้

v     จัดทำมาตรฐานระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียนสำหรับเป็นแนวทางใน          การพัฒนาคุณภาพของสถานศึกษา

v     สนับสนุนให้สถานศึกษา  ศึกษาวิจัยและพัฒนาเกี่ยวกับระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียน เพื่อนำผลมาพัฒนางานให้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น

v     จัดให้มีเครือข่ายประสานงานและแลกเปลี่ยนองค์ความรู้ด้านการดูแลช่วยเหลือนักเรียน

3.   สนับสนุน  ช่วยเหลือให้ สถานศึกษา สามารถดำเนินงานการดูแลช่วยเหลือนักเรียนได้อย่างเป็นระบบมีประสิทธิภาพ

v     ช่วยเหลือ  แก้ไขปัญหา  อุปสรรค  ของสถานศึกษาให้ประสบความสำเร็จ

v     จัดกลุ่มสถานศึกษาให้เป็นเครือข่ายพัฒนาคุณภาพ  ช่วยเหลือดูแลซึ่งกันและกันจนสามารถดำเนินการระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียนได้

4.  ประสานงานกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเพื่อร่วมมือกันดำเนินงานการดูแลช่วยเหลือนักเรียน

v     เป็นหน่วยงานกลางในการประสาน  การดำเนินงานกับหน่วยงานอื่นๆ 

-   จัดประชุมสัมมนาหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในพื้นที่ร่วมกับสถานศึกษา  ให้รับรู้บทบาทการปฏิบัติงานระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียน

-   ร่วมเป็นคณะทำงาน  คณะกรรมการดำเนินงาน

-   ขอรับความร่วมมือ  ช่วยเหลือ  สนับสนุน

5.  ติดตามประเมินผลและรายงานระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียนของสถานศึกษา

v     ชี้แจงทำความเข้าใจกับสถานศึกษาด้วยวิธีการต่างๆ  เพื่อให้เกิดเจตคติที่ดีต่อระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียนและนำไปปฏิบัติได้จริง

v     สร้างขวัญ  กำลังใจ และประชาสัมพันธ์  ระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียนให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องทราบอย่างต่อเนื่อง

v     ติดตาม  ประเมินผล  และรายงาน  การดำเนินงานระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียนของสถานศึกษา

  1. บทบาทหน้าที่ของสถานศึกษา

    สถานศึกษา  เป็นสถาบันที่ประกอบด้วยบุคคลต่างๆ  ที่จะทำให้การดำเนินงานตามระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียนที่ประสบผลสำเร็จ  ซึ่งประกอบด้วย  ผู้บริหารสถานศึกษา  ครู  นักเรียน  คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน  และบุคลากรอื่นๆ

    1. ผู้บริหารสถานศึกษา

      ในฐานะที่ผู้บริหารสถานศึกษาเป็นผู้นำสูงสุดในสถานศึกษาสามารถบริหารจัดการและให้ความสำคัญในการดำเนินงานระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียนให้ประสบผลสำเร็จ  จึงควรมีบทบาทหน้าที่และแนวทางดำเนินงานดังนี้

บทบาทหน้าที่

แนวทางดำเนินงาน

1.  บริหารจัดการให้มีระบบการดูแล     ช่วยเหลือนักเรียนของสถานศึกษาให้     ชัดเจนและมีประสิทธิภาพ

v     กำหนดนโยบาย  วัตถุประสงค์  การดำเนินงานตามระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียน

v     สร้างความตะหนักให้ครูทุกคนและบุคคลที่เกี่ยวข้องเห็นคุณค่าและความจำเป็นของระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียน กำหนดโครงสร้างการบริหารระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียนให้เหมาะสมกับสถานศึกษา

v     แต่งตั้งคณะกรรมการในการดำเนินงานตามความเหมาะสม

v     ประชุมคณะกรรมการและกำหนดเกณฑ์จำแนกกลุ่มนักเรียน

v     ส่งเสริมให้ครูทุกคนและบุคคลที่เกี่ยวข้องได้รับความรู้เพิ่มเติม 
มีทักษะเกี่ยวกับระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียนอย่างต่อเนื่อง

2.  ประสานงานระหว่างสถานศึกษา     
กับหน่วยงานและบุคคลภายนอก  เช่น ผู้ปกครอง เครือข่ายผู้ปกครอง              องค์กรต่างๆ  สาธารณสุข  โรงพยาบาล  สถานีตำรวจ  ฯลฯ

v     เชิญร่วมเป็นกรรมการและเครือข่ายในการช่วยเหลือนักเรียน

v     ประชุมปรึกษาหารือและขอความร่วมมือ

3.  ดูแล  กำกับ  ติดตาม  ประเมินผล  สนับสนุนและให้ขวัญกำลังใจในการดำเนินงาน

v     กำหนดปฏิทินการดำเนินงาน

v     นิเทศ  กำกับ  ติดตาม  ประเมินผล

v     ยกย่องให้รางวัลเผยแพร่ผลงานการดำเนินงานในโอกาสต่างๆ

    1. ครูประจำชั้น/ครูที่ปรึกษา

      ครูประจำชั้น/ครูที่ปรึกษา  เป็นผู้ที่อยู่ใกล้ชิดกับนักเรียนมากที่สุด  และเป็นบุคลากรหลักในการดูแล     ช่วยเหลือนักเรียน  จึงควรมีบทบาทหน้าที่และแนวทางดำเนินงานดังนี้

บทบาทหน้าที่

แนวทางดำเนินงาน

1. รู้จักนักเรียนเป็นรายบุคคล

v     ศึกษาและรวบรวมข้อมูลพื้นฐานของนักเรียนเป็นรายบุคคล  จัดเตรียมเครื่องมือเก็บข้อมูลนักเรียนรายบุคคล

v     หาข้อมูลเพิ่มเติมโดยนำเครื่องไปใช้ในการเก็บข้อมูล  และปรับปรุงข้อมูลให้เป็นปัจจุบัน

v     เก็บรวบรวมข้อมูลอย่างเป็นระบบ

v     วิเคราะห์ข้อมูล

2.  คัดกรอง  จำแนกกลุ่มนักเรียน

v     ดำเนินการคัดกรองนักเรียนตามเกณฑ์ที่กำหนด

v     สรุปผลการจำแนกนักเรียนเป็นกลุ่ม

3.  จัดกิจกรรมต่างๆ  เพื่อส่งเสริมพัฒนา

v     จัดกิจกรรมเพื่อส่งเสริมโดย

·         เยี่ยมบ้าน

·         จัดกิจกรรมโฮมรูม

·         สร้างความสัมพันธ์ระหว่างบ้านกับโรงเรียน

·         ประชุมผู้ปกครอง   /   จดหมายข่าว   /   อื่นๆ

v     จัดกิจกรรมพัฒนาให้เหมาะสมกับกลุ่มนักเรียน

4.  จัดกิจกรรมป้องกัน  แก้ไข  ช่วยเหลือ

v     ให้คำปรึกษา

v     ให้ความช่วยเหลือเบื้องต้น

v     ประสานความร่วมมือกับผู้ปกครอง  ในการช่วยเหลือแก้ไข

5.  ส่งต่อ

v     ดำเนินการส่งต่อภายในไปยังบุคคลหรือฝ่ายที่เกี่ยวข้อง

6.  รายงานผล

v     รายงานผลระหว่างดำเนินการ

v     รายงานผลเมื่อสิ้นสุด

หมายเหตุ การดำเนินงานระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียนทุกขั้นตอน  ครูประจำชั้น/ครูที่ปรึกษา            

             ควรรายงานผลการปฏิบัติงานทุกขั้นตอนการดำเนินงาน  เพื่อการตรวจสอบปรับปรุงพัฒนา

    1. ครูประจำวิชา/ครูทั่วไป

      ครูทุกคนเป็นผู้มีบทบาทสำคัญในการพัฒนาผู้เรียนให้บรรลุตามจุดมุ่งหมายของหลักสูตร มีหน้าที่  จัดกิจกรรมการเรียนรู้และดูแลช่วยเหลือนักเรียน  จึงควรมีบทบาทหน้าที่และแนวทางดำเนินงานดังนี้

บทบาทหน้าที่

แนวทางดำเนินงาน

ดูแลนักเรียนและให้คำปรึกษาเบื้องต้น  
แก่นักเรียน

v     ศึกษา  สังเกต  ดูแล  รวบรวมข้อมูล

v     ประสานงานกับครูประจำชั้น/ครูที่ปรึกษา  เพื่อส่งเสริมป้องกัน  แก้ไขพฤติกรรมนักเรียน

v     จัดกิจกรรมส่งเสริม  ป้องกัน  แก้ไขเพื่อพัฒนานักเรียน

หมายเหตุ โรงเรียนใดไม่มีครูประจำวิชาให้ครูที่ทำหน้าที่ครูประจำชั้น/ครูที่ปรึกษาปฏิบัติตามบทบาทหน้าที่ครูประจำวิชา

    1. ครูแนะแนว

      ครูแนะแนว  เป็นบุคคลที่มีความรับผิดชอบต่อการจัดระบบงานแนะแนว  ซึ่งมีความสัมพันธ์กับระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียน  จึงควรมีบทบาทหน้าที่และแนวทางดำเนินงานดังนี้

บทบาทหน้าที่

แนวทางดำเนินงาน

1.  สนับสนุนครูประจำชั้น/ครูที่ปรึกษา ในการดูแลช่วยเหลือ  นักเรียน

v     ให้คำปรึกษาช่วยเหลือแก่ครูประจำชั้น  ครูที่ปรึกษา

v     ให้ความมั่นใจ กำลังใจกับผู้ร่วมงานในการปฏิบัติงาน

v     ให้คำปรึกษาครอบคลุมทั้งด้านการเรียน  อาชีพ  ชีวิต  และสังคม 
ทั้งรายกลุ่มและรายบุคคล

v     จัดทำการศึกษารายกรณี  (Case  Study)

v     เตรียมเครื่องมือสนับสนุนระบบการดูแลช่วยเหลือ นักเรียนอย่างครอบคลุมต่อเนื่อง  และเป็นปัจจุบัน

v     ให้คำปรึกษาในการจัดทำข้อมูลนักเรียน  ประกอบกับผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน  ในกรณีนักเรียนย้ายที่เรียน

2.  จัดกิจกรรมส่งเสริมและพัฒนา

v     จัดกิจกรรมป้องกันช่วยเหลือแก้ไขพฤติกรรมนักเรียน

v     ให้นักเรียนจัดกิจกรรมส่งเสริมพัฒนาเต็มศักยภาพของแต่ละบุคคล

3.  จัดกิจกรรมป้องกัน  แก้ไข  ช่วยเหลือ

v     ให้คำปรึกษา

v     ให้ความช่วยเหลือ

v     ประสานความร่วมมือกับครูประจำชั้น  ครูที่ปรึกษา  ผู้ปกครอง  และ  ผู้เกี่ยวข้อง

v     อื่นๆ

4.  ส่งต่อ 

v     ส่งต่อผู้เชี่ยวชาญภายนอก

หมายเหตุ  โรงเรียนใดที่ไม่มีครูแนะแนว  ให้ครูที่ทำหน้าที่ครูประจำชั้น/ครูที่ปรึกษาปฏิบัติตามบทบาทหน้าที่ของครูแนะแนว

    1. ครูหัวหน้าระดับชั้น

บทบาทหน้าที่

แนวทางดำเนินงาน

1. ติดตาม  กำกับ  การดูแลช่วยเหลือ       นักเรียนของครูประจำชั้น/ ครูที่ปรึกษา

v     วางแผนการกำกับ  ติดตาม  การทำงานของครูประจำชั้น/ครูที่ปรึกษา  ให้ชัดเจนและรับรู้โดยทั่วกัน

v     อำนวยความสะดวกแก่ครูประจำชั้น/ครูที่ปรึกษาในการดำเนินงานระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียน

v     บันทึกหลักฐานการปฏิบัติงาน  และจัดทำรายงานประเมินผลระบบ  ส่งผู้บริหาร

2. ประสานงานผู้เกี่ยวข้องในการดูแล   ช่วยเหลือนักเรียน

v     จัดประชุมครูในระบบ  เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการดูแลช่วยเหลือนักเรียน

v     จัดประชุมกลุ่มเพื่อปรึกษาปัญหารายกรณี

v     ให้คำแนะนำปรึกษาแก่ครูประจำชั้น/ครูที่ปรึกษา

v     ติดต่อประสานงานกับเครือข่ายทั้งภายในและภายนอกสถานศึกษา

    1. นักเรียน

      นักเรียน  เป็นบุคคลที่มีบทบาทสำคัญในระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียนทั้งเป็นผู้รับการช่วยเหลือ และให้ความช่วยเหลือแก่สถานศึกษา เพื่อให้การดำเนินงานระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียนเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ  จึงมีบทบาทหน้าที่และแนวทางดำเนินงานดังนี้

บทบาทหน้าที่

แนวทางดำเนินงาน

มีบทบาทหน้าที่ของนักเรียนและสนับสนุนการดำเนินงานระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียน

v     ให้ความร่วมมือกับคณะกรรมการนักเรียน

v     ให้ความร่วมมือในการสอดส่องพฤติกรรมของนักเรียนในสถานศึกษา

v     ปฏิบัติตนเป็นแบบอย่างที่ดี

v     สร้างเครือข่ายเพื่อนช่วยเพื่อน  พี่ช่วยน้อง

v     เข้าร่วมกิจกรรมของสถานศึกษา

v     ประสานสัมพันธ์ระหว่างสถานศึกษากับบ้าน

    1. คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน

      คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน  เป็นองค์คณะบุคคลที่ประกอบด้วยตัวแทนหน่วยงาน  ซึ่งมีส่วนในการพัฒนาการศึกษา  จึงควรมีบทบาทหน้าที่และแนวทางดำเนินงานดังนี้

บทบาทหน้าที่

แนวทางดำเนินงาน

ให้การสนับสนุนด้านการดูแลช่วยเหลือนักเรียน

v     ให้คำปรึกษาในการดำเนินงานระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียน

v     เสนอแนะแนวทางในการส่งเสริมพัฒนา  แก้ไขนักเรียน

v     ติดต่อขอความร่วมมือกับหน่วยงาน องค์กรต่างๆ  ในการส่งเสริม  พัฒนา แก้ไข

v     อำนวยความสะดวกในการประสานงาน  เมื่อสถานศึกษาต้องการช่วยเหลือ

4.    บทบาทหน้าที่ของผู้ปกครองและชุมชน

ผู้ปกครองและชุมชน  เป็นบุคคลและกลุ่มบุคคลที่อยู่ใกล้ชิดกับนักเรียนในพื้นที่มากที่สุด  ที่จะทำให้การเอาใจใส่ดูแลนักเรียนได้อย่างดี  ซึ่งประกอบไปด้วยผู้ปกครอง  เครือข่ายผู้ปกครอง / ชมรม / สมาคมผู้ปกครอง  และบุคคลในชุมชน 

    1. ผู้ปกครอง / เครือข่ายผู้ปกครอง

      ผู้ปกครอง / เครือข่ายผู้ปกครอง   เป็นบุคคลและคณะบุคคลที่อยู่ใกล้ชิดกับนักเรียน  จึงควรมีบทบาทหน้าที่และแนวทางดำเนินงานดังนี้

บทบาทหน้าที่

แนวทางดำเนินงาน

1.  อบรมดูแลและเป็นแบบอย่างที่ดี
ในการดำรงชีวิตครอบครัว มีความรัก      ความเข้าใจ  และให้ความอบอุ่น

v     จัดสภาพแวดล้อม  ประสบการณ์  ให้นักเรียนได้สัมผัสกับตัวอย่างที่ดี

v     สนับสนุนส่งเสริมให้กำลังใจนักเรียน  ในการเข้าร่วมกิจกรรมต่างๆ  ตามความสนใจ  และศักยภาพของตนเอง

v     ใช้หลักจิตวิทยาในการเลี้ยงดูบุตรหลาน

2.  สนับสนุนให้ความร่วมมือ วางแผน  ร่วมกับสถานศึกษาในการแลกเปลี่ยน    ข้อมูลที่เป็นประโยชน์ต่อการส่งเสริม 
พัฒนา  ป้องกัน  และแก้ไขปัญหานักเรียน

v     เข้าร่วมประชุม  วางแผน  หาแนวทาง  การดำเนินงาน

v     ให้ข้อมูลที่เป็นประโยชน์ต่อการส่งเสริม  พัฒนา  ป้องกัน  และแก้ไขปัญหานักเรียน

3.  เป็นที่ปรึกษาหรือแนะแนวทาง       
การดำเนินชีวิตที่ดีแก่นักเรียน

v     ให้คำปรึกษา  คำแนะนำที่ดีแก่นักเรียน

v     เสนอแนะแนวทางในการดำเนินชีวิตที่ดีให้นักเรียน

    1. ชุมชน

      ชุมชน  เป็นสังคมที่มีอิทธิพลต่อค่านิยมและพฤติกรรมของเด็ก  บุคคลทุกคนในชุมชนมีส่วนร่วมในการดูแลช่วยเหลือ  ส่งเสริมให้นักเรียนได้พัฒนาตนในแนวทางที่เหมาะสม  จึงควรมีบทบาทหน้าที่และแนวทางการดำเนินงานดังนี้

บทบาทหน้าที่

แนวทางดำเนินงาน

สนับสนุนการดำเนินงานระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียน

v     จัดสภาพแวดล้อมของชุมชนที่เอื้อต่อการพัฒนานักเรียน

v     ช่วยสอดส่องดูแลนักเรียน

v     เป็นแหล่งการเรียนรู้เพื่อพัฒนาศักยภาพนักเรียน

v     สร้างความสัมพันธ์ระหว่างสถานศึกษากับชุมชน

v     ให้ข้อมูลข่าวสารพฤติกรรมของนักเรียนกับสถานศึกษา

v     เข้าร่วมกิจกรรมของสถานศึกษา

5.    บทบาทหน้าที่ของหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับการดูแลช่วยเหลือนักเรียน

การดำเนินงานการดูแลช่วยเหลือนักเรียนให้ครอบคลุมทุกกลุ่มเป้าหมายและบรรลุผล  จำเป็นยิ่งที่จะต้องอาศัยการมีส่วนร่วมของทุกคนในสังคม  และเพื่อให้เกิดความชัดเจนในการปฏิบัติงานให้สอดคล้องไปในทิศทางเดียวกันอย่างมีคุณภาพ  การประสานงานและการสร้างความร่วมมือร่วมใจในการดูแลช่วยเหลือนักเรียน  จึงเป็น  สิ่งสำคัญ  ซึ่งสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา  สถานศึกษา  ควรประสานความร่วมมือทั้งภาครัฐและเอกชน เช่น กรมสุขภาพจิต  ศูนย์อนามัยเขตฯ  สาธารณสุขจังหวัด  สาธารณสุขอำเภอ  โรงพยาบาล  องค์การบริหารส่วนท้องถิ่น  การปกครองพิเศษ  กระทรวงมหาดไทย  กระทรวงกลาโหม  กระทรวงแรงงานและ  สวัสดิการสังคม  สื่อมวลชน  สำนักงานตำรวจแห่งชาติ  องค์กรเอกชน  องค์กรอิสระ  ซึ่งมีความสามารถให้การสนับสนุนและให้ความร่วมมือได้ดังนี้

  1. ให้คำปรึกษาแนะนำเกี่ยวกับพฤติกรรมและพัฒนาการของเด็กวัยต่างๆ

  2. สอดส่องดูแลให้ความช่วยเหลือเด็กและเยาวชนทั้งด้านความปลอดภัยและการแก้ปัญหาพฤติกรรม

  3. ร่วมมือกับสถานศึกษาจัดกิจกรรมส่งเสริมนักเรียนให้ได้รับการพัฒนาตามศักยภาพของแต่ละบุคคล

  4. เป็นแหล่งการเรียนรู้และฝึกงาน  และเพิ่มพูนประสบการณ์แก่นักเรียนตามความรู้  ความสามารถ  ความสนใจ  และความถนัด

  5. ติดตามผล  สะท้อนปัญหา  และแสดงความคิดเห็นที่เป็นประโยชน์ต่อการดำเนินการ  ดูแลช่วยเหลือนักเรียน

  6. ให้ความร่วมมือและแลกเปลี่ยนเรียนรู้   เผยแพร่ข้อมูล   ข่าวสาร  สารสนเทศที่เป็นประโยชน์และน่าสนใจ

  7. ให้การสนับสนุนและเป็นเครือข่ายในการพัฒนาและขยายผลการดำเนินงานดูแล ช่วยเหลือนักเรียนอย่างต่อเนื่อง