มรว.คฤทธ ปราโมช เป นนาก พศ พรรคก จสงคม ม ส.ส คน

ปลาย พ.ศ. 2551 กระทรวงวัฒนธรรมเสนอชื่อหม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์เป็นบุคคลสำคัญของโลกต่อยูเนสโก โดยมีทั้งเสียงสนับสนุน และคัดค้าน ต่อมาในวันที่ 23 ตุลาคม พ.ศ. 2552 ยูเนสโกได้ประกาศยกย่องเชิดชูเกียรติหม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์เป็นบุคคลสำคัญของโลก ใน 4 สาขา ได้แก่ การศึกษา วัฒนธรรม สังคมศาสตร์ และสื่อสารมวลชน ในวาระครบรอบ 100 ปี ชาตกาล พ.ศ. 2554 โดยได้รับการประกาศพร้อมกันกับเอื้อ สุนทรสนาน ซึ่งได้รับในวาระครบรอบ 100 ปี ชาตกาล พ.ศ. 2553

ประวัติ[แก้]

หม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ เกิดวันที่ 20 เมษายน พ.ศ. 2454 ในเรือกลางแม่น้ำเจ้าพระยา ณ ตำบลบ้านม้า อำเภออินทร์บุรี จังหวัดสิงห์บุรี เป็นโอรสคนสุดท้อง ในบรรดาโอรส-ธิดา ทั้ง 6 คน ของ พลโท พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าคำรบ กับหม่อมแดง (บุนนาค) ชื่อ "คึกฤทธิ์" นั้นมาจากการที่ชอบร้องไห้เสียงดังในวัยทารก จึงได้รับพระราชทานนามนี้จาก สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง

เขาสมรสกับ หม่อมราชวงศ์พักตร์พริ้ง ทองใหญ่ เมื่อ พ.ศ. 2479 มีบุตรธิดา 2 คน คือ หม่อมหลวงรองฤทธิ์ ปราโมช และ หม่อมหลวงวิสุมิตรา ปราโมช ต่อมาได้แยกกันอยู่กับหม่อมราชวงศ์พักตร์พริ้ง

หม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์พักอยู่ที่บ้านในซอยพระพินิจ ซึ่งเป็นซอยย่อยอยู่ในซอยสวนพลู ถนนสาทรใต้ เขตสาทร บ้านหลังนี้เป็นที่รู้จักกันในชื่อว่า "บ้านซอยสวนพลู"

หม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์เป็นบุคคลที่มีบุคลิกและบทบาทที่หลากหลาย มีชื่อเสียงในหลาย ๆ ด้าน โดยเฉพาะการประพันธ์ การแสดง และยังเป็นนักการเมือง เป็นผู้ก่อตั้งพรรคก้าวหน้า เมื่อ พ.ศ. 2488 ต่อมาได้ยุบรวมกับพรรคประชาธิปัตย์ในปีถัดมา ต่อมาก่อตั้งหนังสือพิมพ์สยามรัฐ เมื่อ พ.ศ. 2493 และก่อตั้งพรรคกิจสังคม เมื่อ พ.ศ. 2517 และได้ดำรงตำแหน่งเป็นนายกรัฐมนตรีคนที่ 13 ของประเทศไทยเมื่อ พ.ศ. 2518 โดยสามารถเป็นแกนนำตั้งรัฐบาลทั้งที่มีจำนวน ส.ส. ในมือเพียง 18 คน รัฐบาลคึกฤทธิ์ในครั้งนั้นมี บุญชู โรจนเสถียร ผู้ร่วมก่อตั้งพรรคกิจสังคม เป็น รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง มีนโยบาย "เงินผัน" เป็นที่รู้จักเลื่องลือทั่วไปในสมัยนั้น

ก่อนดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี หม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์เคยรับบทเป็นนายกรัฐมนตรีของประเทศแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ประเทศหนึ่ง ชื่อว่าประเทศสารขัณฑ์ ในภาพยนตร์เรื่อง The Ugly American (1963) คู่กับมาร์ลอน แบรนโด เมื่อ พ.ศ. 2506 และหลังพ้นตำแหน่งนายกรัฐมนตรี เขาเคยรับบทเป็นนักแสดงรับเชิญในภาพยนตร์ ผู้แทนนอกสภา กำกับโดย สุรสีห์ ผาธรรม นำแสดงโดย สรพงศ์ ชาตรี เมื่อ พ.ศ. 2526

ระหว่างการเล่นการเมือง หม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์มีบุคลิกที่โดดเด่นเป็นตัวของตัวเองที่ทุกคนรู้จักดี คือ วาทะศิลป์ และบทบาทเป็นที่ชวนให้จดจำ เช่น การผวนพูดเล่นชื่อของตัวเองเมื่อมีผู้ถามว่า หมายถึงอะไร โดยตอบว่า "คึกฤทธิ์ ก็คือ คิดลึก" เป็นต้น

หม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ได้รับฉายาจากนักการเมือง และสื่อมวลชนมากมาย เช่น "เฒ่าสารพัดพิษ" "ซือแป๋ซอยสวนพลู" ภายหลังเมื่อมีอายุ จนสามารถแสดงความเห็นทางการเมือง ได้อย่างตรงไปตรงมา โดยไม่ต้องเกรงกลัวอิทธิพลใด ๆ จึงได้รับฉายาว่า "เสาหลักประชาธิปไตย" นอกจากนี้ อีกฉายาหนึ่งที่ใช้เรียก หม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ ในบางแห่งคือ "หม่อมป้า"

ในด้านวรรณศิลป์ หม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ มีผลงานหนังสือที่มีชื่อเสียงระดับประเทศมากมาย ที่ได้รับการตีพิมพ์ซ้ำแล้วซ้ำอีก เช่น สี่แผ่นดิน, ไผ่แดง, กาเหว่าที่บางเพลง, หลายชีวิต, ซูสีไทเฮา, สามก๊กฉบับนายทุน และเรื่องสั้น "มอม" ซึ่งได้ใช้เป็นบทความประกอบแบบเรียนภาษาไทยในปัจจุบัน บางชิ้นมีผู้นำไปทำเป็นละครโทรทัศน์ เช่น สี่แผ่นดิน, หลายชีวิต และทำเป็นภาพยนตร์ เช่น กาเหว่าที่บางเพลง

การศึกษา[แก้]

หม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์เริ่มต้นเรียนหนังสือที่บ้าน กับหม่อมราชวงศ์บุญรับ พี่สาวคนโต จนอ่านภาษาไทยได้ตั้งแต่อายุ 4 ปี กระทั่งเมื่อ พ.ศ. 2458 เขาจึงเข้าศึกษาภาคบังคับ ที่โรงเรียนวัฒนาวิทยาลัย (วังหลัง) จากนั้นเข้าศึกษาต่อที่โรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย และเดินทางไปศึกษาต่อในประเทศอังกฤษ ที่โรงเรียนเทรนต์วิทยาลัย (Trent College) จากนั้นสอบเข้าวิทยาลัยควีนส์ (The Queen's College) แห่งมหาวิทยาลัยออกซฟอร์ด (University of Oxford) เพื่อศึกษาวิชาการปรัชญา การเมือง และเศรษฐศาสตร์ โดยสำเร็จปริญญาตรีเกียรตินิยม และอีกสามปีต่อมา ก็สำเร็จการศึกษาปริญญาโทจากมหาวิทยาลัยเดียวกัน

ถึงแก่อสัญกรรม[แก้]

หม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ถึงแก่อสัญกรรมด้วยโรคชรา เมื่อวันที่ 9 ตุลาคม พ.ศ. 2538 ณ โรงพยาบาลสมิติเวช รวมอายุ 84 ปี 172 วัน พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เสด็จพระราชดำเนินไปในการพระราชทานเพลิงศพ เมื่อวันที่ 23 ธันวาคม พ.ศ. 2538 ณ เมรุหลวงหน้าพลับพลาอิศริยาภรณ์ วัดเทพศิรินทราวาส ในปี พ.ศ. 2550 กระทรวงวัฒนธรรมได้เสนอชื่อต่อยูเนสโกให้เป็นบุคคลสำคัญของโลก สาขา การศึกษา วัฒนธรรม สังคมศาสตร์และสื่อสารมวลชน เนื่องในโอกาสครบรอบชาตกาล 100 ปี เมื่อวันที่ 20 เมษายน พ.ศ. 2554 นับเป็นคนไทยลำดับที่ 20

ผลงานประพันธ์[แก้]

นวนิยาย[แก้]

  • สี่แผ่นดิน ( ถูกนำไปสร้างเป็นละครโทรทัศน์ และละครเวที)
  • ไผ่แดง (ถูกนำไปสร้างเป็นภาพยนตร์และละครโทรทัศน์)
  • กาเหว่าที่บางเพลง ( ถูกนำไปสร้างเป็นภาพยนตร์และละครโทรทัศน์)
  • ซูสีไทเฮา
  • สามก๊กฉบับนายทุน
  • ราโชมอน
  • ฮวนนั้ง
  • โจโฉ นายกตลอดกาล

รวมเรื่องสั้น[แก้]

  • มอม
  • เพื่อนนอน
  • หลายชีวิต

สารคดี[แก้]

มรว.คฤทธ ปราโมช เป นนาก พศ พรรคก จสงคม ม ส.ส คน
ภาพลายเส้น โดยประยูร จรรยาวงษ์ ตีพิมพ์ใน สยามรัฐสัปดาห์วิจารณ์

  • ฉากญี่ปุ่น
  • ยิว
  • เจ้าโลก
  • สงครามผิว
  • คนของโลก
  • ชมสวน
  • ธรรมคดี
  • น้ำพริก
  • ฝรั่งศักดินา
  • สรรพสัตว์
  • สัพเพเหระคดี
  • ข้อคิดเรื่อง เกิด แก่ เจ็บ ตาย
  • โครงกระดูกในตู้
  • พม่าเสียเมือง
  • ถกเขมร
  • เก็บเล็กผสมน้อย
  • เบ้งเฮ็ก ผู้ถูกกลืนทั้งเป็น
  • เมืองมายา
  • เรื่องขำขัน
    มรว.คฤทธ ปราโมช เป นนาก พศ พรรคก จสงคม ม ส.ส คน
    หม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ เล่นลิเกกิตติมศักดิ์เรื่อง หลวิชัย-คาวี เมื่อ พ.ศ. 2494
  • โจโฉ นายกฯ-ตลอดกาล
  • กฤษฎาภินิหารอันบดบังมิได้
  • คนรักหมา
  • ตลาดนัด
  • นิกายเซน
  • บันเทิงเริงรมย์
  • วัยรุ่น
  • สงครามเย็น
  • อโรคยา
  • สยามเมืองยิ้ม
  • ห้วงมหรรณพ
  • ขุนช้าง ขุนแผน ฉบับอ่านใหม่

บทละครเวที[แก้]

  • ลูกคุณหลวง
  • ราโชมอน

การทำงาน[แก้]

  • รับราชการที่กรมสรรพากร
  • เลขานุการที่ปรึกษากระทรวงการคลัง
  • ผู้จัดการธนาคารไทยพาณิชย์ จำกัด สาขาลำปาง (พ.ศ. 2478-2486)
  • รับราชการทหาร (เมื่อเกิดสงครามอินโดจีนและสงครามมหาเอเชียบูรพา ได้รับยศ สิบตรี)
  • หัวหน้าฝ่ายสำนักผู้ว่าการและหัวหน้าฝ่ายออกบัตรธนาคารแห่งประเทศไทย
  • ประธานกรรมการ ธนาคารกรุงเทพฯ พาณิชย์การ
  • เขียนบทความลงในคอลัมน์ "ซอยสวนพลู"
  • อาจารย์พิเศษของคณะวารสารศาสตร์และสื่อสารมวลชน มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
  • ศิลปินแห่งชาติสาขาวรรณศิลป์ ประจำ พ.ศ. 2528
  • พ.ศ. 2531 เขาได้รับพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เลื่อนยศจากสิบตรี เป็นพลตรี (ทหารราชองครักษ์พิเศษ)
    มรว.คฤทธ ปราโมช เป นนาก พศ พรรคก จสงคม ม ส.ส คน
    ภาพขณะเข้าพบประธานเหมา เจ๋อ ตุง ในปี พ.ศ. 2518

บทบาททางการเมือง[แก้]

  • พ.ศ. 2488-2489 เป็นผู้ริเริ่มจัดตั้งพรรคการเมืองพรรคแรกในเมืองไทย ชื่อ "พรรคก้าวหน้า"
  • ได้ร่วมในคณะผู้ก่อตั้งพรรคประชาธิปัตย์ ดำรงตำแหน่งเลขาธิการพรรคประชาธิปัตย์คนแรก
  • ได้ริเริ่มจัดตั้งพรรคกิจสังคม
  • พ.ศ. 2516 เขาเป็นสมาชิกสภานิติบัญญัติแห่งชาติ และได้รับเลือกเป็นประธานสภานิติบัญญัติแห่งชาติ
  • ใน พ.ศ. 2518 เขาได้จัดตั้งรัฐบาลผสมขึ้น และได้เข้ารับตำแหน่งนายกรัฐมนตรี
  • ใน พ.ศ. 2519 เขาได้ตัดสินใจยุบสภาผู้แทนราษฎร บริหารประเทศประมาณ 9 เดือน

ผลงานที่สำคัญ[แก้]

  • หลังเหตุการณ์ 14 ตุลา ขณะที่เป็นนายกรัฐมนตรีได้ดำเนินการเปิดสัมพันธ์ทางการทูตกับสาธารณรัฐประชาชนจีน โดยเดินทางไปเยือนกรุงปักกิ่งเมื่อปี พ.ศ. 2518 หลังจากที่ตัดขาดความสัมพันธ์ระดับรัฐบาลมาเป็นเวลานาน

รางวัลและเกียรติยศ[แก้]

หม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ได้รับพระราชทานยศกองอาสารักษาดินแดนเป็น นายกองใหญ่ ในฐานะนายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย

เครื่องราชอิสริยาภรณ์[แก้]

เครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทย[แก้]

หม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ดังนี้

เครื่องราชอิสริยาภรณ์ต่างประเทศ[แก้]

ยศ[แก้]

ยศทางทหาร[แก้]

  • สิบตรี
  • 26 ตุลาคม พ.ศ. 2531: พลตรี

ลำดับสาแหรก[แก้]

ลำดับสาแหรกของหม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ ปราโมช 16. พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก 8. พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย 17. สมเด็จพระอมรินทราบรมราชินี 4. พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าปราโมช กรมขุนวรจักรธรานุภาพ 18. พระอินทรอากร (อิน ไกรฤกษ์) 9. เจ้าจอมมารดาอัมพา 19. ภรรยาชาวจีนไม่ปรากฏนาม 2. พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าคำรบ 20. สมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมพระอนุรักษ์เทเวศร์ 10. หม่อมเจ้าสุทัศน์ ปาลกะวงศ์ 5. หม่อมราชวงศ์ดวงใจ ปราโมช 1. หม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ ปราโมช 24. เจ้าพระยาอรรคมหาเสนา (บุนนาค) 12. สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาพิไชยญาติ (ทัต บุนนาค) 25. เจ้าคุณพระราชพันธุ์นวล 6. เจ้าพระยาศรีพิพัฒน์ (แพ บุนนาค) 13. หงิม บุนนาค 3. หม่อมแดง ปราโมช ณ อยุธยา 14. เจ้าพระยาสุธรรมมนตรี (บุญศรี บุรณศิริ) 7. แหวว บุรณศิริ 30. พระเจ้าไชยเชษฐาธิราชที่ 5 (เจ้าอนุวงศ์) 15. พัน บุรณศิริ

อ้างอิง[แก้]

  • ↑ ราชกิจจานุเบกษา,ข่าวในพระราชสำนัก เล่ม 113 ตอนที่ 4 ง หน้า 137 11 มกราคม พ.ศ. 2539
  • "พระราชทานยศพลตรี" (PDF). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2018-08-03. สืบค้นเมื่อ 2018-08-02.
  • ↑ ประกาศราชโองการรับตำแหน่งนายกองใหญ่
  • วธ.เสนอยูเนสโก"คึกฤทธิ์"บุคคลดีเด่นโลกปี54 เก็บถาวร 2008-12-19 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, สยามรัฐออนไลน์, 16 ธ.ค. 2551
  • บทบรรณาธิการ / มหาคุรุ–คึกฤทธิ์ เก็บถาวร 2007-10-07 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, หนังสือพิมพ์สยามรัฐ
  • กองบรรณาธิการ, คึกฤทธิ์คนสำคัญของโลก เก็บถาวร 2009-09-07 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, คอลัมน์ บังอบายเบิกฟ้า, หนังสือพิมพ์ไทยโพสต์, 4 ม.ค. 2552
  • ชนิตร ภู่กาญจน์, เบื้องหน้า-เบื้องหลัง เสนอชื่อ หม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ ปราโมช เป็นบุคคลสำคัญของโลก (สกู๊ปพิเศษ) เก็บถาวร 2009-09-10 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, หนังสือพิมพ์แนวหน้า, 25 ธ.ค. 2551
  • ‘ส.ศิวรักษ์’ ค้านเสนอ ‘ยูเนสโก’ ให้ ‘คึกฤทธิ์’ เป็นบุคคลสำคัญของโลก, หนังสือพิมพ์ประชาไท, 9 ม.ค. 2552
  • . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากเมื่อ 2012-10-31. สืบค้นเมื่อ 2009-10-24.
  • "พระบรมราชโองการ แต่งตั้งสมาชิกสภานิติบัญญํติแห่งชาติ" (PDF). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2015-09-27. สืบค้นเมื่อ 2014-07-08.
  • ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๙๒ ตอนที่ ๙๕ ง ฉบับพิเศษ หน้า ๑๒, ๑๖ พฤษภาคม ๒๕๑๘
  • ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๙๑ ตอนที่ ๒๒๙ ง ฉบับพิเศษ หน้า ๓๘, ๓๒ ธันวาคม ๒๕๑๗
  • ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๙๒ ตอนที่ ๒๖๓ ง ฉบับพิเศษ หน้า ๔๗, ๒๖ ธันวาคม ๒๕๑๘
  • ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเหรียญชัยสมรภูมิ, เล่ม ๑๐๒ ตอนที่ ๑๗๔ ง ฉบับพิเศษ หน้า ๒๔๗, ๒๒ พฤศจิกายน ๒๕๒๘
  • ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเหรียญพิทักษ์เสรีชน, เล่ม ๙๓ ตอนที่ ๘ ง ฉบับพิเศษ หน้า ๑, ๑๔ มกราคม ๒๕๑๙
  • ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเหรียญดุษฎีมาลา เข็มศิลปวิทยา เก็บถาวร 2018-02-08 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม ๑๐๔ ตอนที่ ๙๙ ง ฉบับพิเศษ หน้า ๖, ๒๗ พฤษภาคม ๒๕๓๐
  • ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์ เล่ม ๑๐๔ ตอนที่ ๒๒๓ ง หน้า ๗๕๕๗, ๕ พฤศจิกายน ๒๕๓๐
  • ↑ อนุสรณ์ในงานพระราชทานเพลิงศพ ศาสตราจารย์ พลตรี หม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ ปราโมช ป.จ., ม.ป.ช., ม.ว.ม. ณ เมรุหลวงหน้าพลับพลาอิศริยาภรณ์ วัดเทพศิรินทราวาส วันเสาร์ ที่ 23 ธันวาคม พุทธศักราช 2538. [ม.ป.ท.]: ม.ป.พ.; 2538.
  • ↑ Philippines ~ Thailand 1975
  • ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานยศทหารและแต่งตั้งนายทหารพิเศษ [จำนวน ๓ ราย] ชมรมสายสกุลบุนนาค. เจ้าพระยาศรีพิพัฒน์รัตนราชโกษา (แพ บุนนาค) เก็บถาวร 2013-10-14 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. เรียกดูเมื่อ 23 กุมภาพันธ์ 2556