ส่วนประกอบใดของเลือดทำหน้าที่ช่วยให้เลือดแข็งตัวเมื่อมีเลือดออกมา

Plasma

ของเหลวในร่างกายชนิดหนึ่งที่ประกอบด้วยเซลล์เม็ดเลือด(เม็ดเลือดแดง เม็ดเลือดขาวและเกล็ดเลือด) สารหรือโปรตีนชนิดทำให้เลือดแข็งตัว (Fibrinogen) ออกซิเจน คาร์บอนไดออกไซด์ สารอาหาร เอนไซม์ ฮอร์โมน สารต่างๆ และน้ำ ลำเลียงของเสียจากร่างกายไปทำลายที่ตับและขับออกจากร่างกายทางปัสสาวะ ผิวหนัง และปอด
1. น้ำประมาณร้อยละ 90 - 93 มีหน้าที่ละลายสารแขวนลอยและละลายสารต่างๆ ทำให้เกิดการมีประจุและนำความร้อน
2. โปรตีนประมาณร้อยละ 7 - 10 ทำให้เลือดมีความหนืดและความดันออสโมซิส ช่วยปรับปริมาตรของเลือด รักษาสมดุลของน้ำในร่างกาย ช่วยให้เลือดแข็งตัวเมื่อเป็นบาดแผลและพวกแอนติบอดี โปรตีนที่สำคัญคือ ไฟบริโนเจน อัลบูมิน และ โกลบูลิน
3. ก๊าซที่เกี่ยวข้องกับการหายใจ ที่สำคัญ คือ ออกซิเจนและคาร์บอนไดออกไซด์ส่วนประกอบของน้ำเลือดมาจากแหล่งต่างๆ เช่น น้ำและสารที่มีประจุได้มาจากการดูดซึมจากทางเดินอาหาร อัลบูมินสร้างมาจากตับ และของเสียจะได้มาจากกระบวนการเมตาโบลิซึมของทุกเซลล์ที่มีชีวิต
4. กลูโคส มีประมาณ 60 - 100 มิลลิกรัมใน 100 มิลลิลิตรของเลือด ทำหน้าที่เป็นแหล่งของพลังงานให้แก่เนื้อเยื่อต่างๆของร่างกาย
5. เอนไซม์ มีหน้าที่ช่วยเร่งปฏิกิริยาเคมีต่างๆ
ถ้านำน้ำเลือดไปปั่นเพื่อให้เซลล์เม็ดเลือด เพลตเลต และโปรตีนแยกออกจากน้ำเลือดส่วนที่เหลือจะเป็นน้ำใสๆเรียกว่า ซีรัม (serum) น้ำเลือดทำหน้าที่ลำเลียงอาหารที่ย่อยแล้ว เกลือแร่ ฮอร์โมน แอนติบอดี ไปให้เซลล์ที่ส่วนต่างๆของร่างกาย นอกจากนี้ยังช่วยรักษาความเป็นกรด - เบส สมดุลของน้ำและรักษาระดับอุณหภูมิของร่างกาย
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:BloodPlasma.jpg

อ้างอิง : https://sites.google.com/a/hatyaiwit.ac.th/circulatory-system/the-circulatory-system-and-its-components/invertibrate/na-leuxd-plasma

พลาสมา

ครูนำ�เข้าสู่บทเรียนเรื่องพลาสมา โดยให้ศึกษารูป 15.13 ในหนังสือเรียน และสังเกตส่วน

ประกอบของเลือดที่ผ่านการปั่นแยก ส่วนที่เป็นของเหลวมีสีเหลืองใสซึ่งเรียกว่า พลาสมา และร่วมกัน

อภิปรายถึงส่วนประกอบและหน้าที่ของพลาสมา โดยสืบค้นข้อมูลเกี่ยวกับพลาสมาและซีรัม และให้

นักเรียนเปรียบเทียบกับเมื่อมีบาดแผล บางครั้งจะสังเกตเห็นว่าเมื่อเลือดแข็งตัวแล้วจะมีของเหลวใส

ออกมาจากบริเวณที่เลือดแข็งตัว ของเหลวใสนี้ เรียกว่า ซีรัม ซึ่งไม่มีไฟบริโนเจน ต่อจากนั้นให้นักเรียน

ร่วมกันอภิปรายเพื่อตอบคำ�ถามในหนังสือเรียน ซึ่งมีแนวคำ�ตอบดังนี้

ซีรัมและพลาสมามีส่วนประกอบแตกต่างกันอย่างไร

ส่วนประกอบส่วนใหญ่ของซีรัมจะเหมือนกับพลาสมา แต่ซีรัมไม่มีไฟบริโนเจน และสารที่

เกี่ยวข้องกับการแข็งตัวของเลือด เช่น วิตามิน K แคลเซียม และโพรทรอมบิน

ครูอาจให้นักเรียนร่วมกันสรุปหน้าที่สำ�คัญของเลือด ดังนี้

1. ลำ�เลียงสารต่าง ๆ ผ่านระบบหมุนเวียนเลือด เช่น แก๊สออกซิเจน แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์

สารอาหารและวิตามินต่าง ๆ ยูเรีย และฮอร์โมน

2. ทำ�ลายสิ่งแปลกปลอมที่เข้าสู่ร่างกายโดยเซลล์เม็ดเลือดขาว

3. แลกเปลี่ยนของเหลวและสารต่าง ๆ ที่บริเวณหลอดเลือดฝอยทั่วร่างกาย

4. ช่วยในการแข็งตัวของเลือดโดยเพลตเลต

หมู่เลือดและการให้เลือด

ครูนำ�เข้าสู่บทเรียนเรื่องหมู่เลือดและการให้เลือด โดยทบทวนความรู้เดิมของนักเรียนถึงเรื่อง

หมู่เลือดที่นักเรียนรู้จัก ต่อจากนั้นให้นักเรียนสืบค้นข้อมูลเกี่ยวกับหมู่เลือดระบบ ABO หมู่เลือดระบบ

Rh รวมถึงการให้และการรับเลือด เพื่อสรุปให้ได้ว่าหมู่เลือดระบบ ABO จำ�แนกได้เป็นเลือดหมู่ A B

AB และ O ตามชนิดของแอนติเจนที่ผิวเซลล์เม็ดเลือดแดง ดังตาราง 15.1 ในหนังสือเรียน

จากนั้นครูให้นักเรียนทำ�กิจกรรม 15.5 แบบจำ�ลองโครงสร้างหมู่เลือดระบบ ABO

สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

บทที่ 15 | ระบบหมุนเวียนเลือดและระบบน้ำ�เหลือง

ชีววิทยา เล่ม 4

123

ทราบกันไหมคะว่าเวลาที่เราไปบริจาคเลือดนั้น เลือดของเรานั้นสามารถนำไปแยกเป็นชนิดของเลือดแบบไหนได้บ้างค่ะ

ก่อนอื่นเราต้องมาดูก่อนว่า ในเลือดของเรามีองค์ประกอบอะไรบ้าง
โดยในเลือดของเรา มีองค์ประกอบ ดังนี้ค่ะ

พลาสมา(Plasma) มีสีเหลืองใสมีสัดส่วน 55-60% ของปริมาตรเลือดทั้งหมด โดยในพลาสมานั้น มีองค์ประกอบหลายอย่าง เช่น อัลบูมิน(Albumin) เกลือแร่(Electrolytes) ฮอร์โมน(Hormone) ก๊าซที่ละลายในน้ำเลือด(Blood gas) และปัจจัยการแข็งตัวของเลือด เป็นต้นค่ะ
เม็ดเลือดแดง(Red Blood Cells) จะมีหน้าที่ขนส่งก๊าซออกซิเจนไปเลี้ยงเนื้อเยื่อและเซลล์ต่างๆ ของร่างกาย
เม็ดเลือดขาว(White Blood Cells) มีหน้าที่ทำลายเชื้อโรคที่เข้ามาในร่างกายของเราเพื่อป้องกันการติดเชื้อในร่างกายค่ะ โดยหากร่างกายเรามีการอักเสบหรือติดเชื้อขึ้นจะทำให้ปริมาณเม็ดเลือดขาวในร่างกายสูงขึ้นนั่นเอง
เกล็ดเลือด(Platelets) ช่วยในเรื่องกระบวนการแข็งตัวของเลือด เมื่อร่างกายได้รับบาดเจ็บ มีเลือดออก เกล็ดเลือดจะทำหน้าที่ไปอุดรูรั่วของเหลือเลือดเพื่อให้เลือดหยุดไหลค่ะ

โดยเมื่อเราทำการบริจาคเลือดนั้นสามารถนำไปแยกเป็น พลาสมา เกร็ดเลือด และเม็ดเลือดแดงค่ะ

โดยเลือดทั้ง 3 ชนิด มีความแตกต่างกัน ดังนี้ค่ะ

พลาสมา ใช้สำหรับผู้ป่วยที่ต้องการพลาสมาในการรักษา เช่น ผู้ป่วยที่ขาดปัจจัยการแข็งตัวของเลือด โดย โดยพลาสมาจะถูกนำไปทำผลิตภัณฑ์อื่นต่อ ได้แก่ แฟคเตอร์ VIII (Factor VIII) อิมมูโนโกลบูลิน Immunoglobulin อัลบูมิน(Albumin )ค่ะ
เกล็ดเลือด ใช้สำหรับผู้ที่ไขกระดูกสร้างได้น้อย เช่น ไขกระดูกฝ่อ หรือผู้ป่วยที่มีการสูญเสียเกล็ดเลือดมาก
เม็ดเลือดแดง ใช้สำหรับผู้ป่วยที่เป็นโรคที่มีการสร้างเม็ดเลือดแดงได้น้อย เช่น ธาลัสซีเมีย หรือผู้ป่วยที่สูญเสียเลือดมาก

เห็นไหมละคะว่าผู้ป่วยที่เป็นโรคหลายๆโรคนั้น จำเป็นต้องมีการได้รับเลือดเพื่อช่วยในการรักษาภาวะที่เป็น หรือแม้แต่ผู้ที่ไม่เป็นโรคแต่มีการสูญเสียเลือดมาก ไม่ว่าจะเป็นจากการผ่าตัดใหญ่ จากอุบัติเหตุ ก็ยังมีความจำเป็นต้องได้รับเลือดเช่นกันค่ะ

การที่เราบริจาคเลือดนั้น เลือดของเราสามารถนำไปช่วยชีวิตผู้อื่นได้อีกมากมายเลยค่ะ

สนใจบริการ