ไฟฟ้าตามอาคารบ้านเรือนเป็นไฟฟ้าชนิดใด

ระบบไฟฟ้า 1 เฟส กับ 3 เฟส (Single phase & Three phase)

          ไฟฟ้าเป็นแหล่งพลังงานที่จำเป็นในยุคสมัยสังคมปัจจุบัน ไฟฟ้าให้แสงสว่างกับบ้านเรือน ที่พักอาศัยที่มีขนาดเล็กถึงปานกลาง เป็นแหล่งจ่ายไฟให้กับเครื่องจักรอุตสาหกรรมต่างๆในโรงงานอุตสาหกรรม อาคารพาณิชย์ หรือที่พักอาศัยขนาดใหญ่ ระบบไฟฟ้าสามารถแยกได้เป็น 2 ระบบได้แก่ ระบบไฟ 1 เฟส และระบบไฟ 3 เฟส

ระบบไฟฟ้า 1 เฟส (Single phase)

          ระบบไฟฟ้า 1 เฟส (Single phase) เป็นระบบไฟที่ใช้กันในบ้านเรือนทั่วไปเป็นไฟฟ้ากระแสสลับ มีการจ่ายไฟที่เหมาะสมต่อหลอดไฟและเครื่องใช้ไฟฟ้า ระบบไฟ 1 เฟสจะให้แรงดันไฟฟ้าที่ 220-230 V ความถี่ไฟฟ้าที่ 50Hz. มีสายจำนวน 2 เส้น เส้นที่มีกระแสไฟฟ้าเรียกว่าสายไฟหรือสายเฟสหรือเรียกว่าสายเคอร์เรนต์ (current line) สามารถรู้ได้โดยการนำไขควงวัดไฟไปวัดจะมีสัญลักษณ์ไฟสีแดงขึ้น ส่วนอีกเส้นจะเป็นสายที่ไม่มีกระแสไฟเรียกว่าสายนิวทรัล (neutral line) หรือสายศูนย์ แต่เมื่อเวลาใช้งานกับหลอดไฟหรืออุปกรณ์ไฟฟ้าจำเป็นต้องใช้ร่วมกันทั้ง 2 สายเพื่อให้กระแสไฟฟ้าครบวงจร

          จะเห็นได้จากปลั๊กไฟตามบ้านที่มีช่องเสียบอยู่ 2 ช่อง และมีปลั๊กที่มี 3 ช่องเป็นระบบไฟ 1 เฟสเหมือนกัน แต่ที่มี 3 ช่อง เนื่องจากอีกช่องหนึ่งเป็นช่องที่ต่อกับสายดิน (ground) เพื่อให้กระไฟฟ้าไหลลงดินเมื่อเกิดไฟรั่วเป็นการเพิ่มความปลอดภัยให้กับผู้ใช้งานและอุกรณ์เครื่องใช้ไฟฟ้า ระบบสายดินนี้จะเป็นปลั๊กแบบ 3 ขาซึ่งในต่างประเทศถือเป็นระบบมาตรฐานที่ใช้กันทั่วไป

ระบบไฟฟ้า 3 เฟส (Three phase)

          ระบบไฟ  3 เฟส (Three phase) เป็นระบบไฟที่ใช้กันในโรงงานอุตสาหกรรม อาคารพาณิชย์ หรือที่พักอาศัยขนาดใหญ่เป็นไฟฟ้ากระแสสลับ จะให้แรงดันไฟฟ้า 380 V ความถี่ไฟฟ้าที่ 50Hz. มีสายจำนวน 4 เส้น จัดเป็นเส้นที่มีกระแสไฟฟ้าไหลผ่านจำนวน 3 เส้น และเส้นที่ไม่กระไฟฟ้าหรือเรียกว่าสายนิวทรัลจำนวน 1 เส้น เนื่องจากระบบไฟฟ้า 3 เฟสเป็นระบบที่ให้ไฟฟ้าได้มากกว่าระบบไฟ  1 เฟส ถึง 3 เท่า ดังนั้นจึงนิยมนำไปใช้กับเครื่องจักรต่างๆใน โรงงานอุตสาหกรรม เพราะเครื่องจักรเหล่านี้มักมีขนาดใหญ่จึงต้องการแรงดันไฟฟ้าที่สูงและการให้แสงสว่างภายในโรงงานพร้อมกันหลายจุด

          ระบบไฟฟ้า 3 เฟส นอกจากจะใช้ในโรงงานแล้วสามารถนำไปใช้งานกับที่พักอาศัยได้แต่ต้องเป็นที่พักอาศัยที่มีขนาดใหญ่ ระบบไฟ 1 เฟส อาจไม่เพียงพอจึงจำเป็นต้องใช้ระบบไฟ 3 เฟส แต่การใช้ระบบไฟ 3 เฟส  จะมีขั้นตอนในการขอติดตั้งยุ่งยากและค่าใช้จ่ายต่างๆ ค่อนข้างสูง เพราะจะต้องจ่ายทั้งค่าประกันไฟฟ้าและค่าติดตั้ง ทำให้มีค่าใช้จ่ายที่สูงในตอนต้นแต่ในระยะยาวจะสามารถช่วยประหยัดค่าไฟได้มากกว่าการใช้ระบบไฟ 1 เฟส

          การนำระบบไฟฟ้า 3 เฟสมาใช้งานไม่สามารถนำมาใช้ได้โดยตรง แต่จะต้องมีการแปลงระบบไฟ 3 เฟส ให้เป็นระบบไฟ 1 เฟสก่อน กล่าวคือการแยกระบบไฟ 3 เฟสออกเป็น 3 ชุดชุดละ 1 เฟส แล้วกระจายไปตามจุดที่มีการใช้ไฟฟ้าภายในบ้าน เน้นเฉลี่ยการใช้ไฟในแต่ละส่วนที่เท่าๆกัน ทำให้กระแสไฟมีความสมดุล สามารถใช้กับเครื่องใช้ไฟฟ้าและการให้แสงสว่างภายในบ้านได้อย่างเหมาะสม การกระจายจุดเฉลี่ยการใช้ไฟฟ้าช่วยให้ประหยัดค่าไฟ เนื่องจากเฟสไฟน้อยจึงไม่ต้องเสียค่าไฟในอัตราที่สูง

📌สอบถามข้อมูลได้ที่
☎️ 088-227-6543

ชนิดของสายไฟ สำหรับช่างไฟอาจถือเป็นเรื่องง่ายๆ แต่หากเราต้องเปลี่ยนสายไฟในบ้านด้วยตัวเองแล้ว จะบอกความแตกต่างของสายไฟแต่ละแบบได้อย่างไร? มาทำความรู้จักกับสายไฟแต่ละประเภทกัน

ชนิดของสายไฟ มีอีกเรื่องที่ชวนงงคือ สีของสายไฟ ที่มีทั้งสีเหลือง เขียว ดำ และสีอื่นๆ อีก ซึ่งคนทั่วไปไม่ได้เชี่ยวชาญงานไฟฟ้าต่างก็สงสัยว่าแต่ละสีไว้ใช้ทำอะไรบ้าง มีข้อแตกต่างอย่างไร เราจึงรวมข้อสงสัยนี้มาตอบให้กระจ่างชัดกัน

ทำความเข้าใจเรื่องระบบส่งไฟแบบง่ายๆ ก่อน

ระบบไฟฟ้า 1 เฟส

ระบบไฟฟ้าที่ใช้กันทั่วไปตามบ้าน เป็นกระแสสลับระบบ 1 เฟส 2 สาย แรงดัน 220 โวลต์ ความถี่ 50 เฮิรตซ์ โดยสายไฟ 2 สายที่ใช้ สายหนึ่งจะมีกระแสไฟฟ้าไหลอยู่หรือเรียกว่าสายเคอร์เรนต์ (current line) ส่วนอีกสายจะเป็นสายนิวทรัล (neutral line) ที่ไม่มีกระแสไฟฟ้าไหลอยู่ จะเห็นได้จากปลั๊กไฟตามบ้านที่มีช่องเสียบอยู่ 2 ช่อง ถ้าเอาไขควงสำหรับตรวจกระแสไฟฟ้าลองวัดดูจะเห็นได้ว่าช่องหนึ่งจะมีไฟแดงปรากฏ ส่วนอีกช่องจะไม่มีไฟแดงปรากฏ แสดงว่าไม่มีกระแสไฟฟ้าไหลผ่าน แต่เมื่อเวลาใช้งานกับหลอดไฟหรืออุปกรณ์ไฟฟ้าจำเป็นต้องใช้ร่วมกันทั้ง 2 สายเพื่อให้กระแสไฟฟ้าครบวงจร ส่วนบางแห่งที่เห็นปลั๊กไฟมี 3 ช่องนั้นยังเป็นระบบไฟฟ้าแบบ 1 เฟสเหมือนกัน แต่ช่องที่เพิ่มขึ้นมานั้นเป็นช่องที่ต่อกับสายดิน (ground) เพื่อให้กระแสไฟฟ้าไหลลงดินเวลาเกิดไฟรั่วเป็นการเพิ่มความปลอดภัย

ระบบไฟฟ้า 3 เฟส

ระบบไฟฟ้า 3 เฟสเป็นระบบไฟฟ้ากระแสสลับ 3 เฟส 4 สาย แรงดัน 380 โวลต์ ความถี่ 50 เฮิรตซ์ โดยที่ 3 สายจะเป็นสายที่มีกระแสไฟฟ้าไหลผ่าน โดยทั่วไประบบไฟฟ้า 3 เฟสเป็นระบบที่ไฟฟ้าที่ใช้ในโรงงานอุตสาหกรรมเป็นส่วนใหญ่ ซึ่งไฟฟ้าระบบนี้ไม่สามารถนำมาใช้กับระบบแสงสว่างหรืออุปกรณ์ไฟฟ้าตามบ้านได้โดยตรง แต่การนำระบบไฟฟ้า 3 เฟสเข้ามาใช้ในบ้านนั้นจะนำมาแบ่งแยกให้เป็นระบบไฟฟ้า 1 เฟส 3 ชุด แล้วกระจายไปตามจุดต่างๆ ที่มีการใช้ไฟฟ้า การกระจายจุดของการใช้งานเช่นนี้ทำให้ไฟฟ้าแต่ละเฟสไม่ถูกใช้งานมาก ถือเป็นการเฉลี่ยการใช้ไฟฟ้า ทำให้ประหยัดค่าไฟฟ้า เพราะการคิดอัตราค่าใช้ไฟฟ้าซึ่งมีหน่วยเป็น กิโลวัตต์ – ชั่วโมงจะคิดเป็นอัตราก้าวหน้า คือยิ่งมีการใช้ไฟฟ้ามากก็จะยิ่งเสียค่าไฟฟ้าในอัตราที่สูงขึ้น ดังนั้นการกระจายการใช้ไฟฟ้าออกเป็น 3 ส่วน จึงทำให้การใช้ไฟฟ้าในแต่ละส่วนหรือแต่ละเฟสน้อยลง ไม่ต้องเสียค่าไฟฟ้าในอัตราที่สูง

โดยสรุปคือ ทั้ง 2 แบบ สามารถนำมาใช้งานภายในบ้านได้เหมือนกัน หากนำ ระบบไฟฟ้า 3 เฟสมาใช้นั้นจะเสียค่าใช้จ่ายในตอนต้นค่อนข้างสูง เช่น ค่าติดตั้ง ค่าประกันการใช้ไฟฟ้า แต่สามารถประหยัดค่าใช้ไฟฟ้าได้ในระยะยาว ดังนั้นควรติดตั้งกับบ้านหรืออาคารที่ค่อนข้างใหญ่ มีการใช้ไฟฟ้าหลายจุดและเป็นปริมาณมากถึงจะคุ้มกว่า แต่หากเป็นบ้านหรืออาคารที่มีขนาดเล็กและมีปริมาณการใช้ไฟฟ้าไม่มากควรติดตั้งระบบไฟฟ้า 1 เฟสก็เพียงพอครับ

ชนิดของสายไฟ ภายในบ้าน

นอกจากนี้สายไฟที่ใช้ภายในบ้านยังจำแนกประเภทได้อีก 3 อย่างหลักๆ ด้วยกัน ตามนี้เลย

• สายไฟ THW – สายทองแดงข้างในเป็นเส้นเดียว หุ้มฉนวนด้วยพลาสติก PVC จึงเหมาะสำหรับการเดินสายลอยภายในบ้าน ไม่ควรเดินสายลงดิน เพราะวัสดุไม่ทนทานความชื้น

• สายไฟ VAF – สายทองแดงข้างในเป็นเส้นเดียว มีฉนวนหุ้ม 2 ชั้น ชั้นแรกจะเป็นสีขาว ชั้นที่ 2 เป็นสีตามสายไฟ มีทั้งแบบ 2 สายและ 3 สาย ฉนวนเป็นพลาสติก PVC เช่นเดียวกัน จึงเหมาะสำหรับเดินสายไฟภายในบ้าน

• สายไฟ VCT – สายทองแดงข้างในเป็นแบบเส้นฝอย มีฉนวนหุ้มเป็นวัสดุพีวีซี (สีดำ) จึงเหมาะกับเดินสายไฟใช้งานภายนอก สามารถทนความชื้น และทนความร้อนได้ แต่ห้ามฝังดินโดยตรง (ต้องร้อยท่อ)

สีของสายไฟ เกี่ยวข้องและแตกต่างกันอย่างไร

ที่พูดมาข้างต้นเกี่ยวข้องกับสีสายไฟแน่นอน ซึ่งขอเล่าก่อนว่าปัจจุบันสีของสายไฟได้เปลี่ยนแปลงไปตามผลบังคับใช้ มอก.11-2553 ซึ่งต้องการเปลี่ยนสีขนาดแรงดัน และชื่อของของสายให้ตรงกับมาตรฐาน IEC code ที่ใช้กันอย่างแพร่หลายทั่วโลก และร่วมถึงประเทศที่อยู่นี้กลุ่ม AEC ด้วย ให้เป็นในแนวทางเดียวกัน สร้างความเข้าใจให้ง่ายมากขึ้น ซึ่งมีการเปลี่ยนแปลงดังนี้

จากเดิม

• L1 – สีดำ
• L2 – สีแดง
• L3 – สีฟ้า
• N – สีเทา
• G – สีเขียวแทบเหลือง

เปลี่ยนใหม่

• L1 – สีน้ำตาล
• L2 – สีดำ
• L3 – สีเทา
• N – สีฟ้า
• G – สีเขียวแทบเหลือง

ซึ่งระบบ 1 เฟสและ 3 เฟส จะมีสีสายไฟแตกต่างกันตามนี้

ระบบ 1 เฟส

• สายเฟส (L) ฉนวนเป็น สีน้ำตาล
• สายนิวทรัล (N) ฉนวนเป็น สีฟ้า
• สายดิน (G) ฉนวนเป็น สีเขียวแถบเหลือง

ระบบ 3 เฟส

• สายเฟส (L1) ฉนวนเป็น สีน้ำตาล
• สายเฟส (L2) ฉนวนเป็น สีดำ
• สายเฟส(L3) ฉนวนเป็น สีเทา
• สายนิวทรัล (N) ฉนวนเป็น สีฟ้า
• สายดิน (G) ฉนวนเป็น สีเขียวแถบเหลือง

ทั้งนี้ การเปลี่ยน ซ่อมแซมสายไฟด้วยตนเอง ยังคงเป็นเรื่องอันตรายอยู่นัก แนะนำว่าให้ใช้ช่างผู้ชำนาญทำการเปลี่ยนให้จะปลอดภัยกว่า แต่ตอนไปเลือกซื้อก็ควรมีความรู้ไว้ติดตัวเช่นกัน

เรื่อง : Gott
ภาพประกอบ : ญาณิกา เกียรติโอกาส

อัพเดทราคาสายไฟ เปลี่ยนซ่อมซื้อใหม่เลือกใช้ให้ถูก

10 เรื่องไฟฟ้าในบ้านที่คุณต้องรู้

สายดิน เบรกเกอร์ เครื่องป้องกันไฟดูด ทำงานต่างกันอย่างไร

ติดตามบ้านและสวนได้ที่ FB : baanlaesuanmag

ไฟฟ้าตามอาคารบ้านเรือนเป็นไฟฟ้าชนิดใดและมีประโยชน์อย่างไร

ไฟฟ้าที่ใช้อยู่ตามบ้านเรือนได้มาจากอะไร

ไฟฟ้าที่ใช้ในอาคารบ้านเรือนมีกี่ระบบ อะไรบ้าง

แรงดันไฟฟ้าที่ใช้ตามอาคารบ้านเรือนมีค่าเท่าใด