���ѧ����þ��� ���͡ѹ��� ���������������������������ѹ�������������ͪ��¡ѹ��ͧ�ѹ����ѹ���� �� ������� ��ӷ��� �����·���Դ�ҡ�������觷�Ѿ���Թ�����ӹҨ��觡ѹ��Сѹ�����ҧ�ѧ��� �֧���繷��е�ͧ������º��ࡳ�����͢�ͺѧ�Ѻ��ҧ � ����������ͨѴ����º�ͧ�ѧ���������ö���������ѹ�� ��������ҡ��˹���ࡳ������� � �� ��������ѡ������觢ͧ�����蹠 ��������������ǡѺ����Ҽ����蹠 �ѹ�繡����¾�鹰ҹ�ͧ�ѧ������¹�鹷����ѡ�Ҥ���ʧ����º������ѧ�� �ؤ�ŷ���˹���ࡳ�����繡����´ѧ����� ��� ���˹����� ��ͼ� �繵� ��е����������ѧ���դ�����Ѻ�Ѻ���ҡ��鹠 �����¡��ա�þѲ�Ң�鹵�������Ѻ���ͧ�ѧ�� Show ����Ѻ㹻�����¹�鹠 ��ҷ���ҡ�㹾���Ҫ������ͧ�������ѡɳ��ҭҫ����١¡��ԡ�������Ҡ �����ҡ�ѵ����ͧ�µ����������ҳ���Ѻ��Ҥ�������и�����ʵ��ͧ��������è���� �������Ƿҧ㹡�û���ͧ��ҹ���ͧ� ���㹡óշ������������и�����ʵ���������Ƕ֧�����ͧ� ���ͻ��ླ���Ф��������ͧ�ͧ�������ᵡ��ҧ�ҡ仨ҡ������ѹ�����觷���Ңͧ��������и�����ʵ�젠� �����ҡ�ѵ����ͧ�� ��ç�ѭ�ѵԢ�� ���¡��Ҿ���Ҫ��ʵ�� ����繡����·��������蹴Թ���ҧ��鹨ҡ����ԹԨ�����ö�յ�ҧ � �ա��� � ����ѧ�ա�������� � ��觾������蹴Թ��Ң����ѧ�Ѻ �� �������ѡɳ��� �������ѡɳ��ҭ���ǧ� �������ѡɳм����� �ѡɳ��� �繵� �����ѵ���Թ���㹵�� �Ѫ��ŷ�� 1- 4� ��������ա����µ������ǧ�ѧ�Ѻ�� ��Р ������ս��觵�ҧ�ҵ�����ҵԴ��ͤ�Ң�¡Ѻ���繨ӹǹ�ҡ� ������Ѫ��ŷ�� 4 �������¢ͧ�¡�������ա������¹�ŧ仠� ��������ա�û�Ѻ��ا���������ͺʹͧ������ͧ��âͧ��ЪҪ�����ʹ���ͧ�Ѻ��ѡ�����صԸ��� �����������ʴ�㹡����ǧ�Ҫ���շç����稡���֡�Ҩҡ������ѧ��ɠ� �֧��Ѵ����ç���¹������¢�鹷���з�ǧ�صԸ���� �·ç��Ԫҡ����´��¾��ͧ���ͧ�� �ç��¹���ҡ����¢�鹵�����������㹡������ѧ��ɠ ������ǹ�������ǡѺ�ѭ���������Դ�����ç�����ѡࡳ����觡������ѧ������� ��м��Ծҡ������¡����ҡ������ѧ��ɵ��������з����¹���㹵�������㹡�þԨ�óҾԾҡ����ö��ՠ�� ����Ҩ�������һ����������Ѻ�����ѡ��âͧ�������ѧ���������������繡������ ���� �������Ѻ��ҡ����µ�ҧ��������������������§������»�������Ǡ�� ����������ѹ����û�С��������š����¡���������Ѻ��ҡ��������ѹ��� [1] ����һ������������¹���繻���ȷ��������š���� �˵ؼŷ������¹���繻���ȷ��������š����¹�鹠 ��ҡ��Ѵ㹾���Ҫ������ͧ�������ѡɳ��ҭ� �.�. 127 ��һ��ʧ�����ԭ��µ������ȭ���蹠� ������������¹��������š��������ǡ����Ѻ�͡�Ҫ�ҧ��Ť�Ҡ �����ŭ�������ӹҨ���Ф�դ���ҧ���Ƿ��ӼԴ������㹻���ȭ����������Ţͧ������ͧ� ����� ������š������ ���¤������ �����·����ѭ�ѵԢ�����Ǻ������ѭ�ѵ�����ͧ���ǡѹ����ШѴ��Ш����������һ�Ѻ��ا�������Ǵ���� �ҧ��ѡࡳ�����������º���º��� �բ�ͤ�����ҧ�ԧ �ִ�§�֧�ѹ��Сѹ� �蹠 �Ǻ������ѭ�ѵԷ������ǡѺ����оҳԪ��������ѭ�ѵ����㹻����š���������оҳԪ�� �����š������©�Ѻ�á���衮�����ѡɳ��ҭ� �.�. 127 (�.�. 2451) �����ҧ������������ ��кҷ���稾�Ш�Ũ������������������ç��駤�С�����õ�Ǩ���������ҧ�����¢�鹤��˹��㹻� �.�. 2450� ��Сͺ���¹ѡ�����ª�鹹Ӣͧ����Тͧ��ҧ����Ƞ ��С�����êش��������͡��ҧ�������ѡɳ��ҭҡ������©�Ѻ��蹠 ����ҧ�������ѧ��ɡ�������������� �������º��������� �.�. 2450� �ҡ��鹡������繠 3� ���Ҡ ��͠ ������ �����ѧ��� ������ҽ�����ʠ ���ǹӢ�鹷�����Ҷ��������ç��С�����繻����š����©�Ѻ�á������ѹ��� 1� �Զع�¹� �.�. 2451� ���¡�����š����©�Ѻ�á�����Ҡ ��������ѡɳ��ҭ� �.�. 127� ��Ѻ����繡����·��ѹ�����������¹�鹠 ������������ѡ�������ҭ��ѹ�繷������ѹ㹻���ȵ�ҧ � �ҾԨ�óҴѴ�ŧ�����ҡѺ��Ҿ�Ǵ�����ͧ�ѧ���¢�й�鹠� �����©�Ѻ���������繻����š����·�����ԧ��Ѻ�á�ͧ� �շ��������� 340� �ҵ�Ҡ ����������� �����š����©�Ѻ�������ѧ�Ѻ�Ҩ��֧� �.�. 2486� �֧���ա�û�Ѻ��ا���� ��Ѻ�������¡��� ��������ѡɳ��ҭ� �.�. 2486�� ����������Ҩ��֧ �.�. 2499� �֧���ա�û�Ѻ��ا�����ա���駤�ͻ����š������ҭҠ ��Ѻ���������㹻Ѩ�غѹ ���������ѧ�Ѻ�������ѹ��� 1� ���Ҥ� �.�. 2500� �繵��� �����������Ѫ��ŷ�� 6� ��кҷ���稾�����خ�������������� �ç����ա����ҧ�����š���������оҳԪ���鹠� �դ�������ҡ�֧� 1755� �ҵ�Ҡ �����������ҧ�ҹ���Ҡ 30� �ՠ �֧��������ó��駠 6� ��þ ��� ��þ� 1� ��ѡ����仠 ��þ� 2� ˹�� ��þ� 3� �͡���ѭ�Ҡ ��þ 4� ��Ѿ���Թ� ��þ� 5 ��ͺ���� ��к�þ 6 �ô����� �º�þ 1 ��� 2 ���С����������ѹ��� 1� ���Ҥ�� 2468� ��þ� 3� ��С����������ѹ��� 1� ����¹� 2472� ��þ� 4� ��С����������ѹ��� 1� ����¹� 2473� ��к�þ� 5-6� ��С����������ѹ��� 1� ���Ҥ�� �.�.� 2477� �����Ңͧ�����¹����ǹ�˭���º��§�Ҩҡ��ѡ�����¢ͧ�Ҥ������û ���ա�þ�������Ѻ�����ҡѺ�ѡɳТͧ�ѧ��� � ��ǹ�Ըա����ҧ������ͧ�ҡ���������ҧ���������¤��繪�ǵ�ҧ����Ƞ� �֧�ӡ����ҧ��þ 1-4 �������ѧ��ɡ� ���Ǩ֧������ ���к�þ 5-6� ��ҹ�鹷����ҧ���������� � ���ͧ�ҡ���������ҧ����繤����դ�������ö¡��ҧ���ͧ� �֧����ͧ����ǵ�ҧ�ҵ��Ҫ���¡��ҧ��� ����ա��駡����¤�ͺ��������ô�������ͧ����������ͧ����ѧ��� �֧�����繵�ͧ����ª�ǵ�ҧ�������¡��ҧ�ѧ������ͧ��� � �����š����©�Ѻ����ѧ��������֧�Ѩ�غѹ� ����ա������������繤��駤������������������Ѻ��Ҿ�ѧ���������¹仠 ����������� ����Ѻ�Ѳ�ҡ�âͧ�����¢ͧ��ҧ����Ƞ ��������ѹ�����������ؤ�Ҹ�ó�Ѱ �ա����� 12 ��Р ���Ҷ֧���¾����Ҩѡþ�ô� ��� �����Ҩ�ʵ���¹(Jutinian) �����������������������������ǡѹ��觶������繻����š����©�Ѻ�á ����ժ��Ե���Ǡ ���������������ѧ����ȵ�ҧ� ��Ҥ������û����� �����㹻���������ѹ������Ѻ��ҡ��������ѹ���������繡����¢ͧ�����ѹ�ͧ����� 㹻���Ƚ���������¢ͧ�����ҹ����¹��Ѵ����ա����ҧ�����š������觽�����ʢ���� �¡�ù������ѡ�����¸����ҵ��Һѭ�ѵ��繻����š����� ����������Ӥѭ�����������Ҿ㹷�Ѿ���Թ ��������Ҿ㹡�÷��ѭ�Ҡ� �����š������觽�������ѧ�������訹�֧�Ѩ�غѹ��� �����㹻���������ѹ��Ѵ�ӻ����š������觢�����ͧ� ��л���ȭ���蹡���ӵ���ҧ�����š����¡������������ѹ���º��§��ШѴ�ӻ����š������觭���蹢�鹠� �ѧ��鹻����š������觭���蹨֧�դ�������¤�֧�Ѻ�����š������������ѹ����ǹ�ҡ�� ���㹷���ش������¡���ӻ����š������觢ͧ�������л����š������������ѹ����º��§㹡����ҧ�����š���������оҳԪ��ͧ��� กฎหมายสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้นเริ่มตั้งแต่รัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช รัชกาลที่ 1 จนถึงรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 4 กฎหมายที่ใช้กันอยู่ในระยะแรกของกรุงรัตนโกสินทร์ ก็คือ กฎหมายที่ใช้อยู่เมื่อครั้งกรุงศรีอยุธยาโดยอาศัยความจำและการคัดลอกกันมาตามเอกสารที่หลงเหลือจากการถูกทำลายเมื่อเสียกรุงศรีอยุธยา ซึ่งมีจำนวนน้อยมาก ตามพระราชกำหนดใหม่ข้อที่ 28 กล่าวว่า บทกฎหมายเก่าครั้งกรุงศรีอยุธยาได้สูญไปมากในบทกฎหมายเก้าหรือสิบส่วน จะคงมีเหลืออยู่ก็แต่เพียงส่วนเดียวเท่านั้นและเพื่อแก้ไขข้อบกพร่องเหล่านี้พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ได้ทรงทำการวินิจฉัยเรื่องต่าง ๆ โดยอาศัยมูลอำนาจอธิปไตยของพระองค์เองบ้าง อาศัยหลักฐานที่ได้จากการสืบสวนฟังคำบอกเล่าของผู้เฒ่าผู้แก่บ้าง เช่น ผู้ที่ได้เคยอยู่ในคณะตุลาการศาลแต่ครั้งเดิมๆ จนกระทั่งได้เกิดคดีฟ้องหย่าของชาวบ้านเกิดขึ้นและมีการทูลเกล้าฯ ถวายฎีกา ต่อพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกฯ คดีฟ้องหย่าที่เกิดขึ้นนี้มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์กฎหมาย ก็คือผลจากคดีนี้เป็นต้นเหตุให้นำมาซึ่งการชำระสะสางกฎหมายในสมัยนั้น คดีที่ว่านี้เกิดขึ้นในปี พ.ศ. 2347 โดยเป็นคดีที่อำแดงป้อม ฟ้องหย่านายบุญศรีช่างเหล็กหลวง ทั้ง ๆ ที่ตนได้ทำชู้กับนายราชาอรรถและศาลได้พิพากษาให้หย่าได้ตามที่อำแดงป้อมฟ้อง โดยอาศัยการพิจารณาคดีตามบทกฎหมายที่มีความว่า “ชายหาผิดมิได้ หญิงขอหย่า ท่านว่าเป็นหญิงหย่าชาย หย่าได้” เมื่อผลคดีเป็นเช่นนี้ นายบุญศรีจึงได้นำเรื่องขึ้นทูลเกล้าถวายฎีกาต่อพระเจ้าแผ่นดิน พระองค์ทรงเห็นด้วยกับฎีกาว่าคำพิพากษาของศาลนั้นขัดหลักความยุติธรรม ทรงสงสัยว่าการพิจารณาพิพากษาคดีจะถูกต้องตรงตามตัวบทกฎหมายหรือไม่ จึงมีพระบรมราชโองการให้เทียบกฎหมาย 3 ฉบับ คือ ฉบับที่ศาลใช้กับฉบับที่หอหลวงและที่ห้องเครื่องแต่ก็ปรากฏข้อความที่ตรงกัน เมื่อเป็นดังนี้ จึงทรงมีพระราชดำริว่า กฎหมายนั้นไม่เหมาะสม อาจมีความคลาดเคลื่อนจากการคัดลอกสมควรที่จะจัดให้มีการชำระสะสางกฎหมายใหม่ เหมือนการสังคายนาพระไตรปิฎกในการชำระกฎหมายครั้งนั้นโปรดเกล้าฯ ให้ตั้งกรรมการทั้งหมด 11 คน โดยให้มีหน้าที่2 ประการ คือ ประการแรก จัดให้มีทางสำหรับค้นหาตัวบทกฎหมายได้ง่าย เพื่อความสะดวกแก่ศาลในอันที่จะค้นคว้านำเอามาพิเคราะห์ประกอบการพิจารณาอรรถคดี หน้าที่ประการที่สองคือจัดการสะสางเกี่ยวกับเนื้อความในตัวบทกฎหมายนั้น เพื่อตัดทอนส่วนที่มีความขัดแย้งอันทำให้เกิดความฉงนสนเท่ห์แก่ศาลในอันที่จะนำเอาบทกฎหมายมาปรับกับคดีให้ถูกต้องและสะดวกแก่การใช้ แต่ไม่สามารถที่จะแต่งเติมหรือยกร่างสิ่งใหม่ได้ เพราะเชื่อว่ากฎหมายหรือหลักธรรมมิใช่สิ่งที่มนุษย์จะสร้างขึ้นมาได้ หลังชำระสะสางเสร็จแล้ว อาลักษณ์ได้เขียนด้วยหมึกบนสมุดข่อยและประทับตรา 3 ดวง บนปก คือ ตราคชสีห์ ตราราชสีห์และตราบัวแก้ว ตราประทับดังกล่าวเป็นตราประจำตำแหน่งของสมุหนายก สมุหกลาโหม และเจ้าพระยาพระคลังภายหลังกฎหมายตราสามดวงแล้ว รัชกาลที่ 1 พระองค์ได้ตรากฎหมาย พระราชบัญญัติบ่อนเบี้ยพ.ศ. 2333 กฎหมายที่ตราขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 2 คือ กฎหมายห้ามมิให้ซื้อฝิ่นขายฝิ่น สูบฝิ่น พ.ศ. 2354 กฎหมายที่ตราขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 3 คือ กฎหมายโจรห้าเส้น พ.ศ. 2380ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 ไทยต้องปรับปรุงระบบกฎหมายให้เข้าสู่สมัยใหม่ การปรับเปลี่ยนเช่นนี้มิได้เป็นไปเฉพาะประเทศไทย แต่ประเทศต่าง ๆ ในเอเชียก็ล้วนแต่ตกอยู่ในสภาพเดียวกัน และนอกจากนี้เกิดจากความบกพร่องของกฎหมายไทยเดิมในการใช้ติดต่อกับชาวต่างชาติในเวลานั้น ซึ่งพบว่ามีข้อขัดข้องอยู่บางประการเพราะกฎหมายเดิมที่มีอยู่ไม่สามารถใช้แก้ปัญหาใหม่ ๆ ที่เกิดขึ้นได้โดยเฉพาะสัญญาทางพาณิชย์ และในส่วนที่เกี่ยวกับกฎหมายเทคนิค (Technical Law) ในประเด็นเหล่านี้เองเมื่อเปรียบเทียบกับหลักกฎหมายสมัยใหม่จากตะวันตกจะพบความแตกต่างที่เห็นได้ชัด และต้องยอมรับว่า กฎหมายสมัยใหม่ของตะวันตกสามารถนำมาใช้แก้ปัญหาได้ความจำเป็นในการที่ต้องรับกฎหมายสมัยใหม่จากตะวันตกมาใช้ในระบบกฎหมายของไทยนั้นเนื่องมาจากปัญหาเรื่องสิทธิสภาพนอกอาณาเขต จึงจำเป็นต้องปรับปรุงระบบกฎหมายให้ทันสมัย ซึ่งสาเหตุดังกล่าวก็เป็นเหตุผลและความจำเป็นที่มีอยู่ในเวลานั้น เพราะในสมัยรัชกาลที่ 4 เป็นช่วงเวลาที่ประเทศทางยุโรปเรืองอำนาจ จึงเป็นการยากที่จะปฏิเสธข้อเสนอจากประเทศเหล่านั้น แต่นอกจากเหตุผลดังกล่าว หากพิจารณาในส่วนที่เป็นหลักการและเนื้อหาของกฎหมายด้วยแล้ว จะพบว่าการรับกฎหมายสมัยใหม่จากตะวันตกในครั้งนั้น เป็นเพราะลักษณะพิเศษของกฎหมายสมัยใหม่ที่ได้รับการพัฒนามาอย่างเป็นระบบ เปี่ยมไปด้วยเหตุผล มีความเหมาะสมที่จะนำมาปรับใช้กับสังคมสมัยใหม่ดังนั้นจึงอาจกล่าวโดยสรุปได้ว่า สาเหตุที่ประเทศไทยรับเอากฎหมายสมัยใหม่จากตะวันตก เป็นเพราะเหตุผลใหญ่ ๆ 2 ประการ กล่าวคือ
ปัญหาสิทธิสภาพนอกอาณาเขต นับแต่ปี พ.ศ. 2398 ไทยจำต้องทำสนธิสัญญาเบาริ่งกับประเทศอังกฤษ ซึ่งมีสาระสำคัญประการหนึ่งก็คือ ข้อตกลงเรื่องสิทธิสภาพนอกอาณาเขต คนต่างชาติที่ทำผิดในเมืองไทยขอยกเว้นที่จะไม่ใช้กฎหมายไทยบังคับ ทั้งนี้โดยมีเหตุผลว่า กฎหมายไทยยังล้าสมัย และนอกจากนี้ไทยยังจำต้องยอมทำสนธิสัญญากับประเทศอื่น ๆ อีก 13 ฉบับและได้ขยายไปถึงอาณานิคมของประเทศเหล่านั้นด้วย ซึ่งสนธิสัญญาเหล่านี้นอกจากจะก่อให้เกิดข้อเสียเปรียบทางด้านการศาลแล้ว ยังก่อให้เกิดความไม่เสมอภาคทางเศรษฐกิจด้วย คือ ไทยมีสิทธิเก็บภาษีขาเข้าได้เพียงร้อยละ 3 และต้องยอมเลิกระบบผูกขาดของระบบพระคลังสินค้า ส่วนภาษีขาออกเก็บได้ตามพิกัดสินค้าที่แนบท้ายสัญญา และไทยต้องยอมให้อังกฤษส่งฝิ่นเข้ามาจำหน่ายได้ด้วย อนึ่งแม้จะรู้ถึงข้อเสียเปรียบแต่ไทยจำต้องยอมเพื่อรักษาเอกราชของประเทศไว้
ความไม่เหมาะสมกับกาลสมัยของกฎหมายไทยเดิม การที่ชาวต่างชาติได้ขอทำสนธิสัญญาในเรื่องสิทธิสภาพนอกอาณาเขตโดยไม่ยอมขึ้นศาลไทยนั้น เพราะชาวต่างชาติให้เหตุผลว่าระบบกฎหมายของไทยยังมีความล้าหลังมาก โดยเฉพาะในส่วนที่เกี่ยวกับกฎหมายอาญาและวิธีพิจารณาความอาญา อนึ่ง หากจะตั้งคำถามว่า กฎหมายเดิมของไทยซึ่งใช้กันมาตั้งแต่ครั้งกรุงศรีอยุธยา มีความบกพร่องล้าสมัยดังที่ชาวต่างชาติกล่าวหานั้นเป็นความจริงหรือไม่ คำตอบก็คงจะเป็นว่ากฎหมายเดิมของไทยไม่ได้บกพร่องหรือใช้ไม่ได้เสียทั้งหมด หลักกฎหมายแม่บทคือคัมภีร์พระธรรมศาสตร์เป็นหลักกฎหมายที่สามารถใช้ได้ตลอดไปไม่ว่าเวลาใด แต่ในส่วนที่เป็นกฎหมายเฉพาะเรื่องกฎหมายเหล่านี้อาจไม่เหมาะสมกับสภาพสังคมที่เปลี่ยนไป ซึ่งเมื่อเปรียบเทียบกับหลักกฎหมายสมัยใหม่แล้ว จะพบความแตกต่างและความล้าสมัยในประการสำคัญดังนี้ กฎหมายในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้นคือข้อใด...“กฎหมายตราสามดวง” หรือเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า “ประมวลกฎหมายรัชกาลที่ 1” นับเป็นกฎหมายฉบับแรกแห่งกรุงรัตนโกสินทร์ และยังเป็นกฎหมายที่สะท้อนความเป็นมาทางประวัติศาสตร์ ทั้งด้านการเมือง การปกครอง เศรษฐกิจ สังคม และวัฒนธรรมของชาติไทยได้เป็นอย่างดี...
รัชกาลที่ 4 ทรงตรากฎหมายใดพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 ทรงริเริ่มการปรับปรุงกฎหมายตามแบบตะวันตก โดยมีการประกาศกฎหมายร่วม 500 ฉบับ โดยใช้พระราชอำนาจตามอย่างแนวคิดกฎหมายบ้านเมือง หรือ Legal Positivism คือ มีการยกเลิกและบัญญัติกฎหมายใหม่ที่ไม่เหมาะสมกับกาลสมัย โดยไม่จำต้องผูกพันกับกฎหมายเก่า
กฎหมายตราสามดวงมีอะไรบ้างกฎหมาย หมายถึง ข้อกำหนดหรือข้อบัญญัติที่สถาบันหรือผู้มีอำนาจสูงสุดในรัฐตราขึ้นสำหรับใช้ในการบริหารประเทศ. ตราสามดวง หมายถึง ตราพระราชสีห์ สำหรับตำแหน่งสมุหนายก ตราพระคชสีห์ สำหรับตำแหน่งสมุหพระกลาโหม และตราบัวแก้ว สำหรับตำแหน่งพระโกษาธิบดีหรือตำแหน่งพระคลังซึ่งดูแลรวมทั้งกิจการด้านต่างประเทศด้วย.
กฎหมายในสมัยอยุธยามีอะไรบ้าง1.1 พระตาราว่าด้วยแบบแผน เช่น พระราชพิธีต่าง ๆ 1.2 พระธรรมนูญว่าด้วยตาแหน่งหน้าที่ราชการเป็นต้น 1.3 พระราชกาหนดเป็นข้อบังคับใช้ภายในพระราชสานัก 4. กฎหมายว่าด้วยกฎมณเฑียรบาล
|