การเขียนผังงานของโปรแกรมต้องทำสิ่งใดเป็นอันดับแรก

เป็นผังงานที่แสดงถึงขั้นตอนการทำงานภายในระบบหนึ่ง ๆ โดยจะแสดงถึงความเกี่ยวข้องของส่วนที่สำคัญต่าง ๆ ในระบบนั้น เช่น เอกสารเบื้องต้น  หรือสื่อบันทึกข้อมูลที่ใช้อยู่เป็นอะไร  และผ่านไปยังหน่วยงานใด  มีกิจกรรมอะไรในหน่วยงานนั้น  แล้วจะส่งต่อไปหน่วยงานใด  เป็นต้น  ดังนั้นผังงานระบบอาจเกี่ยวข้องกับคน  วัสดุ  และเครื่องจักร  ซึ่งแต่ละจุดจะประกอบไปด้วย   การนำข้อมูลเข้า  วิธีการประมวลผลและการแสดงผลลัพธ์       (Input – Process - Output) ว่ามาจากที่ใดอย่างกว้าง ๆ จึงสามารถเขียนโปรแกรมจากผังงานระบบได้

1. ผังงานโปรแกรม(Program Flowchat) หรือเรียกสั้น ๆ ว่า ผังงาน

ผังงานประเภทนี้แสดงถึงขั้นตอนของคำสั่งที่ใช้ในโปรแกรม  ผังงานนี้อาจสร้างจากผังงานระบบโดยผู้เขียนผังงานจะดึงเอาแต่ละจุดที่เกี่ยวข้องการทำงานของเครื่องคอมพิวเตอร์ที่ปรากฏในผังงานระบบมาเขียน  เพื่อให้ทราบว่าถ้าจะใช้คอมพิวเตอร์ทำงานในจุดนั้นเพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่ตามต้องการ  ควรที่จะมีขั้นตอนคำสั่งอย่างไร  และจะได้นำมาเขียนโปรแกรมคอมพิวเตอร์ทำงานต่อไป

การใช้งานผังงานระบบ 
เพื่อให้ทราบถึงความเกี่ยวพันของระบบตังแต่เริ่มต้น  ว่ามีการปฏิบัติแต่ละขั้นตอนอย่างไร  ใช้วิธีการอะไรบ้าง  เหมาะสำหรับผู้บริหาร  ผู้วิเคราะห์ระบบ  และผู้เขียนโปรแกรม  จะไดทราบถึง ความสัมพันธ์  ของแผนกต่าง ๆ

ตัวอย่าง ผังงานระบบและผังงานโปรแกรมของการคำนวณพื้นที่สามเหลี่ยม  100  รูป

ผังงานระบบ                                                                                                                ผังงานโปรแกรม

ประโยชน์และข้อจำกัดของผังงานระบบ 
ผังงานระบบเป็นเอกสารประกอบโปรแกรม ซึ่งจะช่วยให้การศึกษาลำดับขั้นตอนของโปรแกรมง่ายขั้น จึงนิยมเขียนผังงานระบบประกอบการเขียนโปรแกรม ด้วยเหตุผลดังนี้
1 คนส่วนใหญ่สามารถเรียนรู้และเข้าใจผังงานระบบได้ง่าย เพราะผังงานระบบไม่ขั้นอยู่กับภาษาคอมพิวเตอร์ภาษาใดภาษาหนึ่งโดยเฉพาะ
2 ผังงานระบบเป็นการสื่อความหมายด้วยภาพ ทำให้ง่ายและสะดวกต่อการพิจารณาถึงลำดับข้นตอนในการทำงาน ซึ่งน่าจะดีกว่าบรรยายเป็นตัวอักษร การใช้ข้อความหรือคำพูดอาจจะสื่อความหมายผิดไปได้
3 ในงานโปรแกรมที่ไม่สลับซับซ้อน สามารถใช้ผังงานระบบตรวจสอบความถูกต้องของลำดับขั้นตอนได้ง่าย ถ้ามีที่ผิดในโปรแกรมจะแก้ไขได้สะดวกและรวดเร็วขั้น
4 การเขียนโปรแกรมโดยพิจารณาจากผังงานระบบ สามารถทำให้รวดเร็วและง่ายขั้น
5 การบำรุงรักษาโปรแกรมหรือการเปลี่ยนแปลงแก้ไขโปรแกรมให้มีประสิทธิภาพถ้าดูจากผังงานระบบจะช่วยให้สามารถทบทวนงานในโปรแกรมก่อนปรับปรุงได้ง่ายขั้น

ข้อจำกัดของผังงานระบบ 
ผู้เขียนโปรแกรมบางคนไม่นิยมการเขียนผังงานระบบก่อนที่จะเขียนโปรแกรมเพราะ
เสียเวลาในการเขียนเป็นรูปภาพหรือสัญลักษณ์ต่าง ๆ นอกจากนี้ยังมีเหตุผลอื่น ๆ ได้แก่
1 ผังงานระบบเป็นการสื่อความหมาระหว่างบุคคลต่อบุคคลมากกว่าที่จะสื่อความหมายระหว่างบุคคลกับเครื่อง เพราะผังงานระบบไม่ขึ้นอยู่กับภาษาคอมพิวเตอร์ภาษาใดภาษาหนึ่ง ทำให้เครื่องไม่สามารถรับและเข้าใจว่าในผังงานระบบนั้นต้องการให้ทำอะไร
2 บางครั้งเมื่อพิจารณาจากผังงานระบบ จะไม่สามารถทราบได้ว่า ขั้นตอนการทำงานใดสำคัญกว่ากัน เพราะทุก ๆ ขั้นนอนจะใช้รูปาภพหรือสัญลักษณ์ในลักษณะเดียวกัน
3การเขียนผังงานระบบเป็นการสิ้นเปลือง เพราะจะต้องใช้กระดาษและอุปกรณ์อื่น ๆ ประกอบการเขียนภาพ บางครั้งการเขียนผังงานระบบอาจจะต้องใช้กระดาษมากกว่า 1 แผ่นทั้ง ๆ ที่การอธิบายงานเดียวกันจะใช้เนื้อที่เพียง 3-4 บรรทัดเท่านั้น
4 ผังงานระบบจะมีขนาดใหญ่ ถ้าโปรแกรมที่พัฒนาเป็นงานใหญ่ ทำให้ผังงานระบบแลดูเทอะทะไม่คล่องตัว และถ้ามีการปรับเปลี่ยนผังงานระบบจะทำได้ยาก บางครั้งอาจจะต้องเขียนผังงานขั้นใหม่
5 ในผังงานระบบจะบอกขั้นตอนการปฏิบัติงานว่าเป็นลำดับอย่างไร ปฏิบัติงานอะไรแต่จะไม่ระบุให้ทราบว่าทำไมจึงต้องเป็นลำดับและต้องปฏิบัติงานอย่างนั้น
6 ในภาษาคอมพิวเตอร์ที่ใช้กันในปัจจุบัน เช่น ภาษาซี ผังงานระบบไม่สามารถแทนลักษณะคำสั่งในภาษาได้ชัดเจน ตรงไปตรงมา
สัญลักษณ์ที่ใช้ในการเขียนผังงานระบบ 
การเขียนผังงานระบบต้องใช้สัญลักษณ์ต่าง ๆ นำมาเรียงกัน เพื่อแสดงลำดับขั้นตอนการทำงาน โดยมีลูกศรเชื่อมระหว่างภาพต่าง ๆ สัญลักษณ์ที่ใช้ในการเขียนผังงานระบบที่นิยมใช้กันนั้นเป็นสัญลักษณ์ของหน่วยงานสถาบันมาตรฐานแห่งชาติสหรัฐอเมริกา (American National Standard Institute : ANSI) และองค์การมาตรฐานนานาชาติ
(International Standard Organization : ISO)หน่วยงานดังกล่าว ทำหน้าที่รวบรวมและกำหนดสัญลักษณ์มาตรฐานที่จะใช้เขียนผังงานระบบ ดังนี้
ตารางที่ 6.1 แสดงสัญลักษณ์และความหมายของผังงานระบบ

ตารางที่ 6.1 แสดงสัญลักษณ์และความหมายของผังงานระบบ

สัญลักษณ์

ความหมาย

ตัวอย่างการใช้

คำอธิบาย

แสดงการเริ่มต้น หรือการสิ้นสุดของการเขียนผังงานระบบ (Terminal Interrupt)

1 เริ่มผังงานระบบ
2 จบผังงานระบบ

การรับข้อมูลหรือแสดงข้อมูล (Input Output Media)

1 รับ(อ่าน) ค่า A โดยไม่ระบุสื่อที่บันทึกค่า A
2แสดงค่า B โดยไม่ระบุสื่อ

การรับข้อมูลหรือแสดงข้อมูลโดยใช้บัตรเจาะรูเป็นสื่อ(Punch card)

รับ (อ่าน)ค่า A ที่บันทึกบนบัตร 1 ใบ

การรับข้อมูลหรือแสดงข้อมูลโดยใช้เทปกระดาษ (Punch Tape)

อ่านค่า ID ที่บันทึกบนเทปกระดาษ

การรับข้อมูลหรือ
แสดงข้อมูลโดยใช้
เทปแม่เหล็กเป็นสื่อ
(Magnetic
Tape)

สัญลักษณ์

ความหมาย

ตัวอย่างใช้

คำอธิบาย

การแสดงข้อมูลหรือผลลัพธ์พิมพ์ทางเครื่องพิมพ์ลงบนกระดาษต่อเนื่อง (Continuous Paper)

ให้พิมพ์ค่า A ทางกระดาษต่อเนื่อง

การแสดงผลลัพธ์ทางจอภาพ (Display)

แสดงค่า A ทางจอภาพ

แสดงผลการประมวลเช่น การคำนวณ หรือการกำหนดค่า

1 คำนวณค่า A บวกค่า B
2 กำหนดให้Sum=
0

เส้นแสดงทิศทางสำคัญของการทำงานตามปลายลูกศร (Flow Line)

แสดงจุดต่อเนื่องจาก ที่หนึ่งไปยังอีกที่หนึ่งของผังงานระบบหนึ่ง ๆ ที่ไม่สะดวกจะใช้เส้นโดยหมายถึงจุดต่อเนื่องที่อยู่ในหน้าเดียวกัน

การเขียน flowchart ต้องเขียนสิ่งใดเป็นอันดับแรก

ผังงานโปรแกรมคืออะไร

แผนภาพที่นิยมใช้ในการลำดับขั้นตอนโปรแกรมนิยมใช้แผนภาพแบบใด

ผังงานระบบใช้ในการทํางานแบบใด