สํานวนใด มุ่งสอนผู้หญิงโดยเฉพาะ

๔๒.

๕. กระต่ายตื่นตูม หมายถึง........................................
..........................................................................

๖. ฟังหูไว้หู หมายถึง.................................................
...........................................................................

๗. นกน้อยทำรังแต่พอตัว หมายถึง..................................
.............................................................................

๘. น้ำขึ้นให้รีบตัก หมายถึง...........................................
...........................................................................

๙. ไก่ได้พลอย หมายถึง.................................................
..............................................................................

๑๐. พบไม้งามเมื่อยามขวานบิ่น หมายถึง............................
..............................................................................

๔๓.

แบบฝึ กทักษะที่ ๘

จุดประสงค์การเรียนรู้ นักเรียนสามารถเขียนสำนวนจากความหมายได้
คำชี้แจง ให้นักเรียนเขียนสำนวนไทยให้ถูกต้อง จำนวน ๑๐ ข้อ ข้อละ ๑ คะแนน

ชื่อ-สุกล เลขที่

๐. คนจะดูดีได้นั้น จะต้องรู้จักแต่งหน้าแต่งตัวให้สวยงาม
ไก่.........................................................................

๑. ตนเองทำผิดพลาดเอง แต่ดันไปโยนความผิดให้คนอื่น
รำ.........................................................................

๒. การทำความดีที่ไม่ได้เปิดเผยต่อสาธารณะ หรือเปิดเผยให้ผู้อื่นรับรู้
ปิด.........................................................................

๓. การยอมลงทุนเป็นจำนวนมาก เพื่อทำสิ่งเล็กๆ แต่สุดท้ายก็ได้ไม่คุ้มทุน
ขี่.........................................................................

๔. เมื่อมีโอกาสดีๆ เข้ามา ให้รีบคว้าไว้ก่อนจะหลุดลอยไป
น้ำ.........................................................................

๔๔.

๕. ลงทุนลงแรงในการทำสิ่งใดสักอย่าง แต่สุดท้ายก็สูญเปล่า
ตำ.........................................................................

๖. ประพฤติตนให้เหมาะสมกับกาลเทศะ
เข้า........................................................................

๗. ทำกิจที่สำเร็จได้ยาก
งม.........................................................................

๘. ความชั่วหรือความผิดร้ายแรงที่คนรู้ทั่วกันแล้ว จะปิดอย่างไรก็ไม่มิด
ช้าง.........................................................................

๙. มุ่งจะเอาให้ได้ทั้ง ๒ อย่างพร้อมกัน ในที่สุดไม่ได้สักอย่าง
จับ.........................................................................

๑๐. เรื่องเกิดขึ้นแล้วจึงคิดแก้ไข
วัว.........................................................................

๔๕.

แบบฝึ กทักษะที่ ๙

จุดประสงค์การเรียนรู้ นักเรียนสามารถเขียนสำนวนจากรูปภาพที่กำหนดได้

คำชี้แจง ให้นักเรียนเขียนสำนวนที่เกี่ยวกับสัตว์ในรูปภาพกําหนดให้ถูกต้อง
จำนวน ๑๐ ข้อ ข้อละ ๑ คะแนน

ชื่อ-สุกล เลขที่

นกน้อยทำรังแต่พอตัว

๔๖.

๔๗.

แบบฝึกทักษะที่ ๑๐ ชื่ อ - สุ ก ล เลขที่

จุดประสงค์การเรียนรู้ นักเรียนสามารถแต่งประโยคจากสำนวนได้ถูกต้อง
คำชี้แจง ให้นักเรียนเลือกสํานวนที่สนใจ ๕ สำนวนมาแต่งประโยค สำนวนละ ๑ ประโยค
พร้อมท้้งอธิบายความหมายของสำนวนเหล่านั้น ประโยคละ ๒ คะแนน

๐.เกลือจิ้มเกลือ
ไม่ยอมเสียเปรียบกัน แก้เผ็ดให้สาสมกัน

๔๘.

แบบทดสอบหลังเรียน

จุดประสงค์การเรียนรู้ นักเรียนสามารถตอบคำถามได้ถูกต้อง
คำชี้แจง ให้นักเรียน คำตอบที่ถูกต้องที่สุดเพียงข้อเดียว

๑.ข้อใดตรงกับความหมายของคำพังเพย
ก. ถ้อยคำที่เรียบเรงเป็นข้อความ หรือคำพูดที่ชั้นเชิง
ข. ถ้อยคำที่กล่าวแนะนำ สั่งสอน เตือนสติ ด้วยหลักความจริง
ค. การเปรียบเทียบต่อเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น
ง. ข้อความที่คอยเตือนใจ

๒.ข้อใดตรงกับความหมายของสุภาษิต
ก. การกล่าวเปรียบเทียบต่อเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น
ข. ข้อความที่คอยเตือนใจ
ค. ถ้อยคำที่เรียบเรียงเป็นข้อความ หรือคำพูดที่ชั้นเชิง
ง. ถ้อยคำที่กล่าวแนะนำ สั่งสอน เตือนสติ ด้วยหลักความจริง

๓."ธัญญ่าไม่ชอบเอาเปรียบเพื่อน" ตรงกับสำนวนใด
ก. ทำนาบนหลังคน
ข. โลภมากลาภหาย
ค. น้ำน้อยแพ้ไฟ
ง. คบคนให้ดูหน้า ซื้อผ้าให้ดูเนื้อ

๔.ข้อใดตรงกับความหมายของสำนวน
ก. ถ้อยคำที่เรียบเรียงเป็นข้อความ หรือคำพูดที่ชั้นเชิงโดยมีความหมายแฝงอยู่
ข. ถ้อยคำที่กล่าวแนะนำ สั่งสอน เตือนสติ ด้วยหลักความจริง
ค. เป็นการกล่าวเปรียบเทียบต่อเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น
ง. ข้อความที่คอยเตือนใจ

๔๙.

๕.สำนวนใดมีความหมายเกี่ยวกับเรื่องการอยู่ร่วมกัน
ก. โลภมากลาภหาย
ข. น้ำพึ่งเรือ เสือพึ่งป่า
ค. ขี่ช้างจับตั๊กแตน
ง. กินปูนร้อนท้อง

๖.พ่อของอรวรรณบังคับให้อรวรรณแต่งงานกับคนอื่น ตรงกับสำนวนใด
ก. น้ำขึ้นให้รีบตัก
ข. คลุมถุงชน
ค. น้ำกลิ้งบนในบอน
ง. ไม้เบื่อไม้เมา

๗.สำนวนใดที่สะท้อนให้เห็นถึงความเป็นอยู๋เกี่ยวกับการทำมาให้กิน
ก. ของหายตะพายบาป
ข. ขุนไม่เชื่อง
ค. น้ำขึ้นให้รีบตัก
ง. เกลือจิ้มเกลือ

๘. ข้อใดตรงกับประโยชน์จากสำนวน สุภาษิต และคำพังเพยมากที่สุด
ก. นำหลักคำสอนมาประยุกต์ใช้
ข. ทำให้ทราบความหมายของแต่ละสำนวน
ค. ทำให้เยาวชนประพฤติ ปฏิบัติตนดีขึ้น
ง. ขัดเกลานิสัยเยาวชนให้อยู่ในกรอบและระเบียบมากขึ้น

๕๐.

๙. ต่างคนต่างแรงไม่ยอมกัน ตรงกับสำนวนใด
ก. ไก่เห็นตีนงู งูเห็นนมไก่
ข. ขนมพอสมน้ำยา
ค. ขิงก็ราข่าก็แรง
ง. เกลือจิ้มเกลือ

๑๐.การทำอะไรที่ต้องเสียทรัพย์มากมายแล้วได้ผลไม่คุ้มค่ากับเงินทองที่ต้องเสียไป ตรงกับสำนวนใด
ก. ตีงูให้กากิน
ข. ตำน้ำพริกละลายแม่น้ำ
ค. ถี่ลอดตาช้าง ห่างลอดตาเล็น
ง. เสียน้อยเสียยาก เสียมากเสียนาน

๑๑.ข้อใดเป็นสำนวนที่มีที่มาจากเครื่องมือเครื่องใช้ในชีวิตประจำวัน
ก. ติเรือท้้งโกลน
ข. ขนทรายเข้าวัด
ค. น้ำขึ้นให้รีบตัก
ง. ตำน้ำพริกละลายแม่น้ำ

๑๒.รักดีหามจั่ว รักชั่วหามเสา เป็นคำประเภทใด
ก. สุภาษิต
ข. สำนวน
ค. คำพังเพย
ง. คติพจน์

๕๑.

๑๓.ความงามของคนเสริมแต่งให้สวยได้ตรงกับข้อใด
ก. ผักชีโรยหน้า
ข. บัวไม่ช้ำ น้ำไม่ให้ข่น
ค. ไก่งามเพราะคนขน คนงามเพราะแต่ง
ง. ถูกทุกข้อ

๑๔.สำนวนใด "มุ่งสอนผู้หญิงโดยเฉพาะ"
ก. ชิงสุกก่อนห่าม
ข. ปลูกเรือนคร่อมตอ
ค. น้ำตาลใกล้มด
ง. กินน้ำใต้ศอก

๑๕.ข้อใดเป็นสุภาษิตที่ปฏิบัติตัวตามผู้ใหญ่
ก. ไม้อ่อนดัดง่ายไม้แก่ดัดยาก
ข. เดินตามหลังผู้ใหญ่หมาไม่กัด
ค. เล่นกับหมา หมาเลียปาก
ง. เงาตามตัว

๑๖.ข้อใดมีความหมายตรงกับเสี่ยงทำสองอย่างพร้อม ๆ กัน
ก. จับปลาสองมือ
ข. วัวหายแล้วล้อมคอก
ค. สิบปากว่าไม่เท่าตาเห็น
ง. ยื่นหมูยื่นแมว

๕๒.

๑๗.ให้ระมัดระวังคำพูดและการกระทำให้ดี อาจมีคนได้ยินหรือเห็นได้ ตรงกับสำนวนใด
ก. ตาเป็นนกแขวก
ข. ตาเป็นสับปะรด
ค. ตาเฟื้องตาสลึง
ง. กำแพงมีหู ประตูมีช่อง

๑๘.ผู้ที่มีสิ่งที่ตนไม่รู้คุณค่า อุปมาว่าอย่างไร
ก. กิ้งก่าได้ทอง
ข. ไก่ได้พลอย
ค. หัวล้านได้หวี
ง. ตาบอดได้แว่น

๑๙."พูดให้เขวไปนอกเรื่อง" ตรงกับสำนวนข้อใด
ก. ชักใบให้เรือเสีย
ข. ชักน้ำเข้าลึก
ค. ชักศึกเข้าบ้าน
ง. ชักแม่น้ำทั้งห้า

๒๐.ข้อใดเป็นสำนวนที่มีที่มาจากวัฒนธรรมประเพณี
ก. ติเรือท้้งโกลน
ข. ขนทรายเข้าวัด
ค. น้ำขึ้นให้รีบตัก
ง. ตำน้ำพริกละลายแม่น้ำ

ภาคผ
นวก

จงภูมิใจในความสามารถและความซื่อสัตย์ของตนเอง

๕๓.

บันทึกผลการฝึกทักษะ

ให้นักเรียนบันทึกคะแนนจากการทำแบบฝึกทักษะ

แบบฝึกทักษะที่ คะแนนเต็ม คะแนนที่ได้

ก่อนเรียน ๒๐
๑ ๑๐
๒ ๑๐
๓ ๑๐
๔ ๑๐
๕ ๑๐
๖ ๑๐
๗ ๑๐
๘ ๑๐
๙ ๑๐
๑๐ ๑๐
๒๐
หลังเรียน ๑๔๐

คะแนนรวม

๕๔.

แบบทดสอบก่อนเรียน

จุดประสงค์การเรียนรู้ นักเรียนสามารถตอบคำถามได้ถูกต้อง
คำชี้แจง ให้นักเรียน คำตอบที่ถูกต้องที่สุดเพียงข้อเดียว

๑.ข้อใดตรงกับความหมายของสำนวน
ก. ถ้อยคำที่เรียบเรียงเป็นข้อความ หรือคำพูดที่ชั้นเชิงโดยมีความหมายแฝงอยู่
ข. ถ้อยคำที่กล่าวแนะนำ สั่งสอน เตือนสติ ด้วยหลักความจริง
ค. เป็นการกล่าวเปรียบเทียบต่อเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น
ง. ข้อความที่คอยเตือนใจ

๒.ข้อใดตรงกับความหมายของสุภาษิต
ก. การกล่าวเปรียบเทียบต่อเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น
ข. ข้อความที่คอยเตือนใจ
ค. ถ้อยคำที่เรียบเรียงเป็นข้อความ หรือคำพูดที่ชั้นเชิง
ง. ถ้อยคำที่กล่าวแนะนำ สั่งสอน เตือนสติ ด้วยหลักความจริง

๓.ข้อใดตรงกับความหมายของคำพังเพย
ก. ถ้อยคำที่เรียบเรงเป็นข้อความ หรือคำพูดที่ชั้นเชิง
ข. ถ้อยคำที่กล่าวแนะนำ สั่งสอน เตือนสติ ด้วยหลักความจริง
ค. การเปรียบเทียบต่อเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น
ง. ข้อความที่คอยเตือนใจ

๔."ธัญญ่าไม่ชอบเอาเปรียบเพื่อน" ตรงกับสำนวนใด
ก. ทำนาบนหลังคน
ข. โลภมากลาภหาย
ค. น้ำน้อยแพ้ไฟ
ง. คบคนให้ดูหน้า ซื้อผ้าให้ดูเนื้อ

๕๕.

๕. ข้อใดตรงกับประโยชน์จากสำนวน สุภาษิต และคำพังเพยมากที่สุด
ก. นำหลักคำสอนมาประยุกต์ใช้
ข. ทำให้ทราบความหมายของแต่ละสำนวน
ค. ทำให้เยาวชนประพฤติ ปฏิบัติตนดีขึ้น
ง. ขัดเกลานิสัยเยาวชนให้อยู่ในกรอบและระเบียบมากขึ้น

๖.สำนวนใดมีความหมายเกี่ยวกับเรื่องการอยู่ร่วมกัน
ก. โลภมากลาภหาย
ข. น้ำพึ่งเรือ เสือพึ่งป่า
ค. ขี่ช้างจับตั๊กแตน
ง. กินปูนร้อนท้อง

๗.สำนวนใดที่สะท้อนให้เห็นถึงความเป็นอยู๋เกี่ยวกับการทำมาให้กิน
ก. ของหายตะพายบาป
ข. ขุนไม่เชื่อง
ค. น้ำขึ้นให้รีบตัก
ง. เกลือจิ้มเกลือ

๘.พ่อของอรวรรณบังคับให้อรวรรณแต่งงานกับคนอื่น ตรงกับสำนวนใด
ก. น้ำขึ้นให้รีบตัก
ข. คลุมถุงชน
ค. น้ำกลิ้งบนในบอน
ง. ไม้เบื่อไม้เมา

๕๖.

๙.รักดีหามจั่ว รักชั่วหามเสา เป็นคำประเภทใด
ก. สุภาษิต
ข. สำนวน
ค. คำพังเพย
ง. คติพจน์

๑๐.ข้อใดเป็นสำนวนที่มีที่มาจากเครื่องมือเครื่องใช้ในชีวิตประจำวัน
ก. ติเรือท้้งโกลน
ข. ขนทรายเข้าวัด
ค. น้ำขึ้นให้รีบตัก
ง. ตำน้ำพริกละลายแม่น้ำ

๑๑.การทำอะไรที่ต้องเสียทรัพย์มากมายแล้วได้ผลไม่คุ้มค่ากับเงินทองที่ต้องเสียไป
ตรงกับสำนวนใด

ก. ตีงูให้กากิน
ข. ตำน้ำพริกละลายแม่น้ำ
ค. ถี่ลอดตาช้าง ห่างลอดตาเล็น
ง. เสียน้อยเสียยาก เสียมากเสียนาน
๑๒. ต่างคนต่างแรงไม่ยอมกัน ตรงกับสำนวนใด
ก. ไก่เห็นตีนงู งูเห็นนมไก่
ข. ขนมพอสมน้ำยา
ค. ขิงก็ราข่าก็แรง
ง. เกลือจิ้มเกลือ

๕๗.

๑๓.ความงามของคนเสริมแต่งให้สวยได้ตรงกับข้อใด
ก. ผักชีโรยหน้า
ข. บัวไม่ช้ำ น้ำไม่ให้ข่น
ค. ไก่งามเพราะคนขน คนงามเพราะแต่ง
ง. ถูกทุกข้อ

๑๔.สำนวนใด "มุ่งสอนผู้หญิงโดยเฉพาะ"
ก. ชิงสุกก่อนห่าม
ข. ปลูกเรือนคร่อมตอ
ค. น้ำตาลใกล้มด
ง. กินน้ำใต้ศอก

๑๕.ข้อใดเป็นสุภาษิตที่ปฏิบัติตัวตามผู้ใหญ่
ก. ไม้อ่อนดัดง่ายไม้แก่ดัดยาก
ข. เดินตามหลังผู้ใหญ่หมาไม่กัด
ค. เล่นกับหมา หมาเลียปาก
ง. เงาตามตัว

๑๖.ข้อใดมีความหมายตรงกับเสี่ยงทำสองอย่างพร้อม ๆ กัน
ก. จับปลาสองมือ
ข. วัวหายแล้วล้อมคอก
ค. สิบปากว่าไม่เท่าตาเห็น
ง. ยื่นหมูยื่นแมว

๕๘.

๑๗.ให้ระมัดระวังคำพูดและการกระทำให้ดี อาจมีคนได้ยินหรือเห็นได้ ตรงกับสำนวนใด
ก. ตาเป็นนกแขวก
ข. ตาเป็นสับปะรด
ค. ตาเฟื้องตาสลึง
ง. กำแพงมีหู ประตูมีช่อง

๑๘.ข้อใดเป็นสำนวนที่มีที่มาจากวัฒนธรรมประเพณี
ก. ติเรือท้้งโกลน
ข. ขนทรายเข้าวัด
ค. น้ำขึ้นให้รีบตัก
ง. ตำน้ำพริกละลายแม่น้ำ

๑๙."พูดให้เขวไปนอกเรื่อง" ตรงกับสำนวนข้อใด
ก. ชักใบให้เรือเสีย
ข. ชักน้ำเข้าลึก
ค. ชักศึกเข้าบ้าน
ง. ชักแม่น้ำทั้งห้า

๒๐.ผู้ที่มีสิ่งที่ตนไม่รู้คุณค่า อุปมาว่าอย่างไร
ก. กิ้งก่าได้ทอง
ข. ไก่ได้พลอย
ค. หัวล้านได้หวี
ง. ตาบอดได้แว่น

แบบฝึ กทักษะที่ ๑ ๕๙.

จุดประสงค์การเรียนรู้ นักเรียนสามารถจับคู่ภาพกับถ้อยคําสํานวนได้

คำชี้แจง ให้นักเรียนโยงเส้นจับคู่รูปภาพกับสำนวนที่กําหนดให้ถูกต้อง จำนวน ๑๐ ข้อ

ข้อละ ๑ คะแนน

ชื่อ-สุกล เลขที่

สีซอให้ควายฟัง

คางคกขึ้นวอ

ทำนาบนหลังคน

จับปลาสองมือ

๖๐.

ขี่ช้างจับตั๊กแตน
กบในกะลา
จับปูใส่กระด้ง
ตำข้าวสารกรอกหม้อ

ไก่เห็นตีนงู งูเห็นนมไก่

๖๑.

แบบฝึ กทักษะที่ ๒

จุดประสงค์การเรียนรู้ นักเรียนสามารถเขียนคําสุภาษิตตามความหมายได้
คำชี้แจง ให้นักเรียนเติมพยัญชนะในช่องว่างคําสุภาษิตตามความหมาย ที่กําหนดให้ถูกต้อง
จำนวน ๑๐ ข้อ ข้อละ ๑ คะแนน

ชื่ อ - สุ ก ล เลขที่

คว่ำขัน เข็นครก วัวหาย คางคก น้ำพึ่งเรือ
หลังคน หลังพระ สองมือ เข้าวัด ทั้งห้า

ตัวอย่าง ดินพอกหางหมู ๒. ปิดทอง......ห..ล.ั.ง..พ..ร..ะ........
๔. ขนทราย....เ.ข.้.า..ว.ั.ด............
๑. ทำนา.....บ..น..ห..ล..ั.ง.ค..น............... ๖. จับปลา....ส..อ..ง.ม..ื.อ.............
๓. กรวดน้ำ.....ค..ว.่..ำ.ข.ั.น.............. ๘. ......ค..า..ง..ค..ก..........ขึ้นวอ
๕. ชักแม่น้ำ.....ทั.้.ง.ห..้.า................ ๑๐. ...น.้..ำ.พ.ึ.่ง..เ.ร.ื.อ.......เสือพึ่งป่า
๗ ....เ.ข.็.น..ค..ร..ก.....ขึ้นภูเขา
๙. ...วั.ว..ห...า.ย.......ล้อมคอก

๖๒.

แบบฝึ กทักษะที่ ๓

จุดประสงค์การเรียนรู้ นักเรียนสามารถเรียงถ้อยคําสํานวนได้
คำชี้แจง ให้นักเรียนเรียงคําสุภาษิตที่กําหนดให้ถูกต้อง จำนวน ๑๐ ข้อ ข้อละ ๑ คะแนน

ชื่อ-สุกล เลขที่

๐.กำ เกวียน กง เกวียน กงเกวียนกำเกวียน

๑.เป็น กงจักร ดอกบัว เห็น เห็นกงจักรเป็นดอกบัว
๒.ปลาช่อน ไก่ แม่ แก่ ไก่แก่แม่ปลาช่อน
๓.ตำ แม่น้ำ ละลาย น้ำพริก ตำน้ำพริกละลายแม่น้ำ

๔.แห่งตน ที่พึ่ง ตนเป็น ตนเป็นที่พึ่งแห่งตน

๖๓.

แบบฝึ กทักษะที่ ๓ (ต่อ)

๕.ข้างใน เป็นโพรง ข้างนอก สุกใส ข้างนอกสุกใสข้างในเป็นโพรง

๖.น้ำ ตัก ให้รีบ ขึ้น น้ำขึ้นให้รีบตัก
๗.ท้อง ร้อน กิน ปูน กินปูนร้อนท้อง
๘.เปรี้ยว หวาน อด ไว้ กิน อดเปรี้ยวไว้กินหวาน
๙.ห่าม ชิง ก่อน สุก ชิงสุกก่อนห่าม
๑๐.หวี หัวล้าน ได้ หัวล้านได้หวี

๖๔.

แบบฝึ กทักษะที่ ๔

จุดประสงค์การเรียนรู้ นักเรียนสามารถเขียนสำนวนได้
คำชี้แจง ให้นักเรียนหาสำนวนไทยที่พบทั้งในแนวตั้งและแนวนอนจำนวน ๑๐ สำนวน
จากนั้นนำไปเขียนลงในช่องว่างให้ถูกต้อง จำนวน ๑๐ ข้อ ข้อละ ๑ คะแนน

ชื่อ-สุกล เลขที่

แนวนอน แนวตั้ง

๑. .......เ.ง.า.ต..า.ม..ต.ัว................ ๒. ........จ.ุด..ไ.ต.้.ต.ำ..ต.อ..............
๓. .......ก้.า..ง.ข.ว..า.ง.ค..อ.............. ๖. ........ก..บ.ใ.น..ก.ะ..ล.า..............
๕. .......จ.ับ..ป..ล..า.ส.อ..ง.ม.ื.อ........... ๔. ........เ.ง.า.ต..า.ม..ต.ั.ว..............
๗. .......ก.ร..ะ.ต.่า..ย.ต.ื่.น..ต.ูม............ ๘. ........เ.ก.ล.ื.อ..ม.จ.ิ้.ม..เ.ก.ล.ื.อ.........
๙. .......จ.ับ..ป..ล..า.ส.อ..ง.ม.ื.อ........... ๑๐. ......ข.ิง..ก็.ร.า...ข.่า..ก.็แ..ร.ง.........

๖๕.

แบบฝึ กทักษะที่ ๕

จุดประสงค์การเรียนรู้ นักเรียนสามารถจับคู่ถ้อยคำสำนวนกับความหมายได้
คำชี้แจง ให้นักเรียนนําอักษรหน้าสำนวนที่กําหนดให้มา ใส่หน้าความหมายสำนวนให้ถูกต้อง
จำนวน ๑๐ ข้อ ข้อละ ๑ คะแนน

ชื่อ-สุกล เลขที่

ฮ.ขมิ้นกับปูน ฉ.เข็นครกขึ้นภูเขา
ก.มือไม่พายเอาเท้าราน้ำ ช.ลิงหลอกเจ้า
ข.แกว่งเท้าหาเสี้ยน ซ.ปิดทองหลังพระ
ค.ไก่งามเพราะขนคนงามเพราะแต่ง ฌ.รำไม่ดีโทษปี่ โทษกลอง
ง.ขี่ช้างจับตั๊กแตน ญ.ม้าดีดกะโหลก
จ.ทำนาบนหลังคน

ฮ. ชอบวิวาทกันอยู่เสมอเมื่ ออยู่ใกล้กัน
ซ. ทำความดีโดยไม่เปิดเผย
ญ. กิริยาที่กระโดดโลดเต้น วางตัวไม่สุภาพเรียบร้อย
ช. ทำตัวเรียบร้อยเฉพาะเมื่ ออยู่ต่อหน้าผู้ใหญ่ แต่พอลับหลังก็ทำตัวอีกแบบ
ก. ไม่ช่วยคนอื่ นทำงานแล้ว ยังจะขัดขวางการทำงานอีก

ฉ. การทำสิ่งใดสิ่งหนึ่งอย่างลำบากแสนเข็ญ กว่าจะสำเร็จถึงเป้าหมาย
ฌ. ตนเองทำผิดพลาดเอง แต่ดันไปโยนความผิดให้คนอื่ น
ข. ชอบไปสอดหรือไปยุ่งเรื่ องของคนอื่ น จนสุดท้ายตนเองลำบากเอง

ค. คนจะดูดีได้นั้น จะต้องรู้จักแต่งหน้าแต่งตัวให้สวยงาม

ง. การยอมลงทุนเป็นจำนวนมาก เพื่ อทำสิ่งเล็กๆ แต่สุดท้ายก็ได้ไม่คุ้มทุน
จ. การเอาเปรียบน้ำพักน้ำแรงของผู้อื่ น

๖๖.

แบบฝึ กทักษะที่ ๖

จุดประสงค์การเรียนรู้ นักเรียนทราบความหมายของคําสุภาษิต
คำชี้แจง ให้นักเรียนเขียนเครื่องหมาย หน้าข้อความที่บอกความหมายของสำนวนถูกต้อง
และเขียนเครื่องหมาย หน้าข้อความที่บอกความหมายของสำนวนไม่ถูกต้อง
จำนวน ๑๐ ข้อ ข้อละ ๑ คะแนน

ชื่อ-สุกล เลขที่

๐. กินน้ำใต้ศอก ตกเป็นรอง

๑. ผักชีโรยหน้า ทําดีแต่เพียงผิวเผิน

๒. ผ้าขี้ริ้วห่อทอง คนมั่งมีแต่ทําตัวซอมซ่อ

๓. เด็กเลี้ยงแกะ เด็กขยัน

๔. สุกเอาเผากิน ความพิถีพิถันรอบคอบ

๕. แขวนนวม เลิกการกระทําที่เคยทํามาก่อน

๖. งูกินหาง เกี่ยวโยงกันเป็นทอด ๆ

๗. ทิ้งทวน การต่อสู้โดยใช้อาวุธคล้ายมีด

๘. น้ำเชี่ยวอย่าขวางเรือ อย่าขวางผู้มีอำนาจ

๙. นกน้อยทำรังแต่พอตัว อดทนเพื่ อผลที่ดีกว่า

๑๐. คว่ำบาตร ถูกตัดขาดจากสังคม

๖๗.

แบบฝึ กทักษะที่ ๗

จุดประสงค์การเรียนรู้ นักเรียนสามารถเขียนความหมายของสำนวนได้
คำชี้แจง ให้นักเรียนเขียนความหมายของสำนวนให้ถูกต้อง จำนวน ๑๐ ข้อ ข้อละ ๑ คะแนน

ชื่อ-สุกล เลขที่

ข้าวยากหมากแพง หมายถึง ภาวะที่อาหารและ

๐. เครื่องอุปโภคบริโภคทั้งหลาย ขาดแคลนหรือมีราคาแพง

๑. มือไม่พายเอาเท้าราน้ำ หมายถึง ไม่ช่วยแล้วยังเกะกะ
ขัดขวางการทำงานของผู้อื่น

๒. คางคกขึ้นวอ หมายถึง คนที่มีฐานะต่ำต้อยเมื่อได้ดีมัก
หลงลืมตัว แสดงกิริยาเย่อหยิ่งจองหอง

๓. น้ำน้อยแพ้ไฟ หมายถึง ฝ่ายข้างน้อยย่อมแพ้ฝ่ายข้างมาก

๔. เงียบเป็นเป่าสาก หมายถึง ลักษณะที่เงียบสนิท

๖๘.

๕. กระต่ายตื่นตูม หมายถึง คนที่มีอาการตื่นตกใจไปก่อน
โดยไม่ทันคิดพิจารณาให้รอบคอบ

๖. ฟังหูไว้หู หมายถึง รับฟังไว้ แต่ยังไม่เชื่อทั้งหมด

๗. นกน้อยทำรังแต่พอตัว หมายถึง รู้จักประมาณตน
ทำสิ่งใดสิ่งหนึ่งพอสมกับฐานะทางการเงินของตน

๘. น้ำขึ้นให้รีบตัก หมายถึง เมื่อโอกาสมาถึง ควรรีบทำ

๙. ไก่ได้พลอย หมายถึง ได้สิ่งที่มีค่าแต่ไม่รู้คุณค่า

๑๐. พบไม้งามเมื่อยามขวานบิ่น หมายถึง พบเจอสิ่งถูกใจ
ก็ต่อเมื่อหมดเวลา

๖๙.

แบบฝึ กทักษะที่ ๘

จุดประสงค์การเรียนรู้ นักเรียนสามารถเขียนสำนวนจากความหมายได้
คำชี้แจง ให้นักเรียนเขียนสำนวนไทยให้ถูกต้อง จำนวน ๑๐ ข้อ ข้อละ ๑ คะแนน

ชื่อ-สุกล เลขที่

๐. คนจะดูดีได้นั้น จะต้องรู้จักแต่งหน้าแต่งตัวให้สวยงาม
ไก่งามเพราะขน คนงามเพราะแต่ง

๑. ตนเองทำผิดพลาดเอง แต่ดันไปโยนความผิดให้คนอื่น
รำไม่ดี โทษปี่โทษกลอง

๒. การทำความดีที่ไม่ได้เปิดเผยต่อสาธารณะ หรือเปิดเผยให้ผู้อื่นรับรู้
ปิดทองหลังพระ

๓. การยอมลงทุนเป็นจำนวนมาก เพื่อทำสิ่งเล็กๆ แต่สุดท้ายก็ได้ไม่คุ้มทุน
ขี่ช้างจับตั๊กแตน

๔. เมื่อมีโอกาสดีๆ เข้ามา ให้รีบคว้าไว้ก่อนจะหลุดลอยไป
น้ำขึ้นให้รีบตัก

๗๐.

๕. ลงทุนลงแรงในการทำสิ่งใดสักอย่าง แต่สุดท้ายก็สูญเปล่า
ตำน้ำพริกละลายแม่น้ำ

๖. ประพฤติตนให้เหมาะสมกับกาลเทศะ
เข้าตามตรอกออกทางประตู

๗. ทำกิจที่สำเร็จได้ยาก
งมเข็มในมหาสมุทร

๘. ความชั่วหรือความผิดร้ายแรงที่คนรู้ทั่วกันแล้ว จะปิดอย่างไรก็ไม่มิด
ช้างตายทั้งตัว ใบบัวปิดไม่มิด

๙. มุ่งจะเอาให้ได้ทั้ง ๒ อย่างพร้อมกัน ในที่สุดไม่ได้สักอย่าง
จับปลาสองมือ

๑๐. เรื่องเกิดขึ้นแล้วจึงคิดแก้ไข
วัวสันหลังหวะ

๗๑.

แบบฝึ กทักษะที่ ๙

จุดประสงค์การเรียนรู้ นักเรียนสามารถเขียนสำนวนจากรูปภาพที่กำหนดได้

คำชี้แจง ให้นักเรียนเขียนสำนวนที่เกี่ยวกับสัตว์ในรูปภาพกําหนดให้ถูกต้อง
จำนวน ๑๐ ข้อ ข้อละ ๑ คะแนน

ชื่อ-สุกล เลขที่

นกน้อยทำรังแต่พอตัว

จับแพะชนแกะ ยื่นหมูยื่นแมว

ยื่นหมูยื่นแมว กบในกะลา

๗๒.

เขียนเสือให้วัวกลัว ไก่ได้พลอย

ปลาหมอตายเพราะปาก หนีเสือปะจระเข้

เห็นกงจักรเป็นดอกบัว ปอกกล้วยเข้าปาก

ขึ้นอยู่กับดุลยพินิจของครู

๗๓.

แบบฝึกทักษะที่ ๑๐ ชื่ อ - สุ ก ล เลขที่

จุดประสงค์การเรียนรู้ นักเรียนสามารถแต่งประโยคจากสำนวนได้ถูกต้อง
คำชี้แจง ให้นักเรียนเลือกสํานวนที่สนใจ ๕ สำนวนมาแต่งประโยค สำนวนละ ๑ ประโยค
พร้อมท้้งอธิบายความหมายของสำนวนเหล่านั้น ประโยคละ ๒ คะแนน

๐.เกลือจิ้มเกลือ
ไม่ยอมเสียเปรียบกัน แก้เผ็ดให้สาสมกัน

๑. ดินพอกหางหมู

เธอไม่ยอมทำงานที่ได้รับซักทีจนตอนนี้มีมากเป็นดินพอกหางหมู

๒. เข็นครกขึ้นภูเขา

ผมว่าการขยายสาขาในช่วงนี้มันลำบากเหมือน เข็นครกขึ้นภูเขา น่าจะชะลอไว้ก่อนดีกว่า

๓. อ้าปากก็เห็นลิ้นไก่

พี่น้องคลานตามกันมาแค่อ้าปากก็เห็นลิ้นไก่แล้ว ทําไมพี่จะไม่รู้ว่าเธอต้องการอะไร

๔. จับปลาสองมือ

คุณจะเรียนหรือจะทำงานก็เลือกเอาซักอย่างดีกว่า อย่ามัวจับปลาสองมือแบบนี้

๕. ชักแม่น้ำทั้งห้า

ลูกน้องพยายามพูด “ชักแม่น้ำทั้งห้า” เพื่อที่จะขอลาในวันนี้

ขึ้นอยู่กับดุลยพินิจของครู

๗๔.

แบบทดสอบหลังเรียน

จุดประสงค์การเรียนรู้ นักเรียนสามารถตอบคำถามได้ถูกต้อง
คำชี้แจง ให้นักเรียน คำตอบที่ถูกต้องที่สุดเพียงข้อเดียว

๑.ข้อใดตรงกับความหมายของคำพังเพย
ก. ถ้อยคำที่เรียบเรงเป็นข้อความ หรือคำพูดที่ชั้นเชิง
ข. ถ้อยคำที่กล่าวแนะนำ สั่งสอน เตือนสติ ด้วยหลักความจริง
ค. การเปรียบเทียบต่อเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น
ง. ข้อความที่คอยเตือนใจ

๒.ข้อใดตรงกับความหมายของสุภาษิต
ก. การกล่าวเปรียบเทียบต่อเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น
ข. ข้อความที่คอยเตือนใจ
ค. ถ้อยคำที่เรียบเรียงเป็นข้อความ หรือคำพูดที่ชั้นเชิง
ง. ถ้อยคำที่กล่าวแนะนำ สั่งสอน เตือนสติ ด้วยหลักความจริง

๓."ธัญญ่าไม่ชอบเอาเปรียบเพื่อน" ตรงกับสำนวนใด
ก. ทำนาบนหลังคน
ข. โลภมากลาภหาย
ค. น้ำน้อยแพ้ไฟ
ง. คบคนให้ดูหน้า ซื้อผ้าให้ดูเนื้อ

๔.ข้อใดตรงกับความหมายของสำนวน
ก. ถ้อยคำที่เรียบเรียงเป็นข้อความ หรือคำพูดที่ชั้นเชิงโดยมีความหมายแฝงอยู่
ข. ถ้อยคำที่กล่าวแนะนำ สั่งสอน เตือนสติ ด้วยหลักความจริง
ค. เป็นการกล่าวเปรียบเทียบต่อเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น
ง. ข้อความที่คอยเตือนใจ

๗๕.

๕.สำนวนใดมีความหมายเกี่ยวกับเรื่องการอยู่ร่วมกัน
ก. โลภมากลาภหาย
ข. น้ำพึ่งเรือ เสือพึ่งป่า
ค. ขี่ช้างจับตั๊กแตน
ง. กินปูนร้อนท้อง

๖.พ่อของอรวรรณบังคับให้อรวรรณแต่งงานกับคนอื่น ตรงกับสำนวนใด
ก. น้ำขึ้นให้รีบตัก
ข. คลุมถุงชน
ค. น้ำกลิ้งบนในบอน
ง. ไม้เบื่อไม้เมา

๗.สำนวนใดที่สะท้อนให้เห็นถึงความเป็นอยู๋เกี่ยวกับการทำมาให้กิน
ก. ของหายตะพายบาป
ข. ขุนไม่เชื่อง
ค. น้ำขึ้นให้รีบตัก
ง. เกลือจิ้มเกลือ

๘. ข้อใดตรงกับประโยชน์จากสำนวน สุภาษิต และคำพังเพยมากที่สุด
ก. นำหลักคำสอนมาประยุกต์ใช้
ข. ทำให้ทราบความหมายของแต่ละสำนวน
ค. ทำให้เยาวชนประพฤติ ปฏิบัติตนดีขึ้น
ง. ขัดเกลานิสัยเยาวชนให้อยู่ในกรอบและระเบียบมากขึ้น

๗๖.

๙. ต่างคนต่างแรงไม่ยอมกัน ตรงกับสำนวนใด
ก. ไก่เห็นตีนงู งูเห็นนมไก่
ข. ขนมพอสมน้ำยา
ค. ขิงก็ราข่าก็แรง
ง. เกลือจิ้มเกลือ

๑๐.การทำอะไรที่ต้องเสียทรัพย์มากมายแล้วได้ผลไม่คุ้มค่ากับเงินทองที่ต้องเสียไป ตรงกับสำนวนใด
ก. ตีงูให้กากิน
ข. ตำน้ำพริกละลายแม่น้ำ
ค. ถี่ลอดตาช้าง ห่างลอดตาเล็น
ง. เสียน้อยเสียยาก เสียมากเสียนาน

๑๑.ข้อใดเป็นสำนวนที่มีที่มาจากเครื่องมือเครื่องใช้ในชีวิตประจำวัน
ก. ติเรือท้้งโกลน
ข. ขนทรายเข้าวัด
ค. น้ำขึ้นให้รีบตัก
ง. ตำน้ำพริกละลายแม่น้ำ

๑๒.รักดีหามจั่ว รักชั่วหามเสา เป็นคำประเภทใด
ก. สุภาษิต
ข. สำนวน
ค. คำพังเพย
ง. คติพจน์

๗๗.

๑๓.ความงามของคนเสริมแต่งให้สวยได้ตรงกับข้อใด
ก. ผักชีโรยหน้า
ข. บัวไม่ช้ำ น้ำไม่ให้ข่น
ค. ไก่งามเพราะคนขน คนงามเพราะแต่ง
ง. ถูกทุกข้อ

๑๔.สำนวนใด "มุ่งสอนผู้หญิงโดยเฉพาะ"
ก. ชิงสุกก่อนห่าม
ข. ปลูกเรือนคร่อมตอ
ค. น้ำตาลใกล้มด
ง. กินน้ำใต้ศอก

๑๕.ข้อใดเป็นสุภาษิตที่ปฏิบัติตัวตามผู้ใหญ่
ก. ไม้อ่อนดัดง่ายไม้แก่ดัดยาก
ข. เดินตามหลังผู้ใหญ่หมาไม่กัด
ค. เล่นกับหมา หมาเลียปาก
ง. เงาตามตัว

๑๖.ข้อใดมีความหมายตรงกับเสี่ยงทำสองอย่างพร้อม ๆ กัน
ก. จับปลาสองมือ
ข. วัวหายแล้วล้อมคอก
ค. สิบปากว่าไม่เท่าตาเห็น
ง. ยื่นหมูยื่นแมว

๗๘.

๑๗.ให้ระมัดระวังคำพูดและการกระทำให้ดี อาจมีคนได้ยินหรือเห็นได้ ตรงกับสำนวนใด
ก. ตาเป็นนกแขวก
ข. ตาเป็นสับปะรด
ค. ตาเฟื้องตาสลึง
ง. กำแพงมีหู ประตูมีช่อง

๑๘.ผู้ที่มีสิ่งที่ตนไม่รู้คุณค่า อุปมาว่าอย่างไร
ก. กิ้งก่าได้ทอง
ข. ไก่ได้พลอย
ค. หัวล้านได้หวี
ง. ตาบอดได้แว่น

๑๙."พูดให้เขวไปนอกเรื่อง" ตรงกับสำนวนข้อใด
ก. ชักใบให้เรือเสีย
ข. ชักน้ำเข้าลึก
ค. ชักศึกเข้าบ้าน
ง. ชักแม่น้ำทั้งห้า

๒๐.ข้อใดเป็นสำนวนที่มีที่มาจากวัฒนธรรมประเพณี
ก. ติเรือท้้งโกลน
ข. ขนทรายเข้าวัด
ค. น้ำขึ้นให้รีบตัก
ง. ตำน้ำพริกละลายแม่น้ำ

บรรณนานุกรม

กระทรวงศึกษาธิการ. หนังสือเรียนสาระการเรียนรู้พื้นฐานภาษาไทย ชุดพื้นฐานภาษา
ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๔ กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์คุรุสภาลาดพร้าว,
๒๕๕๒.
สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน. ตัวชี้วัดและสาระการเรียนรู้
แกนกลางกลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย. กรุงเทพมหานคร :
ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทยจำกัด, ๒๕๕๑.
หนังสือเรียนสาระการเรียนรู้พื้นฐานภาษาไทย เล่ม ๑ ชุดภาษาเพื่อชีวิต
ภาษาพาที ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๔ กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์คุรุสภา
ลาดพร้าว, ๒๕๕๓.

กษิณ บุญญาทิพย์. สุภาษิต คำพังเพย โวหาร สำนวนไทย กรุงเทพมหานคร:
โรงพิมพ์ภูมิปัญญา

มานพ สอนศิริและคณะ. หนังสือเรียนภาษาไทย หลักภาษาและการใช้ภาษา ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๔
กรุงเทพมหานคร : อักษรเจริญทัศน์ อจท.จำกัด, ๒๕๕๓.

อัชชา แสงอัสนีย์ และสมใจ บุญอุรพีภิญโญ. หนังสือเรียนภาษาไทย หลักภาษาและการใช้ภาษา
ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๔ กรุงเทพมหานคร : ๒๕๕๔.

ข้อใดเป็นสำนวน

สำนวนคือคำพูดในลักษณะเปรียบเทียบ และต้องแปลความหมายก่อน ฟังครั้งแรกอจจะไม่เข้าใจ คล้าย ๆ กับประเภทที่ 2 ของคำสุภาษิตนั่นแหละ

ข้อใดมีความหมายตรงกับสำนวนกินปูนร้อนท้อง

ก. ทำอาการมีพิรุธขึ้นเอง, แสดงอาการเดือดร้อนขึ้นเอง.

สิ่งที่เป็นภัยใกล้ตัวใช้สำนวนว่าอย่างไร

5. "สิ่งที่เป็นภัยอยู่ใกล้ตัว" ใช้สำนวนว่าอย่างไร ก. หนีเสือปะจระเข้

คำพังเพยมีความหมายตรงกับข้อใด

คำพังเพย หมายถึง ถ้อยคำที่กล่าวเปรียบเทียบซึ่งมาจากเหตุการณ์เรื่องราวหรือความเป็นไปในวิถีชีวิตของคนรุ่นก่อน คำพังเพยจึงเป็นข้อคิดหรืออาจเป็นการกล่าวเปรียบเปรยอะไรบางอย่างโดยมิได้มุ่งเน้นการสอนใจ หรืออาจเป็นการกล่าวกระทบเสียดสีก็ได้