ในโปรแกรม SPSS มีกฎมากมายที่หลายยังไม่รู้ซ่อนอยู่ หากคุณเป็นมือใหม่ที่เพิ่งเริ่มใช้ SPSS แน่นอนคุณอาจจะไม่มีทางรู้เลยว่ามีกฎนี้อยู่ด้วย Show
ในบทความนี้ทางเราได้หยิบยก กฎข้อห้ามบางส่วน 5 ข้อจากผู้เชี่ยวชาญทางด้านสถิติ ที่คุณต้องพบเจอหากเป็นมือใหม่ที่ไม่เคยใช้โปรแกรม SPSS มาก่อน เพื่อเวลาเปิดใช้จะได้ไม่พบเจอปัญหา Eror หรือเปิดไฟล์ไม่ได้ 1. คุณจะเปิดไฟล์นามสกุล .sav และ .spv ไม่ได้ถ้าเครื่องของคุณยังไม่ได้ลงโปรแกรม SPSSถ้าคุณเปิดมาเจอบทความนี้แสดงว่าคุณกำลังจะหาทางเปิดไฟล์ .spv และ .sav อยู่ใช่ไหม? ถ้าหากว่าใช่ในหัวข้อนี้จะอธิบายให้กระชับและเข้าใจง่ายที่สุด ไฟล์นามสกุล .sav และ .spv เป็นไฟล์ที่มาจากโปรแกรม SPSS ดังนั้นหากคุณจะเปิด 2 ไฟล์ นี้ควรลงโปรแกรม SPSS ก่อนถึงจะเปิดได้ตามปกติ และนอกจากนั้น 2 ไฟล์นี้จะเปิดได้เฉพาะบนเครื่องคอมพิวเตอร์ PC เท่านั้น!! และเครื่องที่ใช้เปิดไฟล์ดังกล่าวจะต้องใช้ Windows ต่อไปนี้ Windows 10, Windows 7, Windows 8 / 8.1, Windows Vista หรือ Windows XP 2. คุณไม่สามารถเปิดไฟล์ SPSS เวอร์ชั่นล่าสุด บนเครื่องที่เวอร์ชั่นเก่ากว่าได้ปัญหานี้มักจะเจอกับผู้ใช้โปรแกรมที่มีอายุ 40 ปีขึ้นไป หากคุณไม่รู้ไม่ใช่เรื่องที่ผิดเพราะว่าในปัจจุบันโปรแกรม SPSS มีการปรับประสิทธิภาพให้ดีขึ้นเสมอ จึงมีการอัพเดทเวอร์ชั่นใหม่ๆ อยู่เรื่อยๆ เพื่อช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการคำนวณให้รวดเร็ว และแม่นยำมากขึ้น ดังนั้นคนที่ไม่ได้ใช้ทุกวันจึงใช้เวอร์ชั่นเดิมที่ตนเองเคยชิน เนื่องจากเมนูคุ้มมือ คุ้นตา ซึ่งเวอร์ชั่นเก่าสุดที่บริษัทเคยสอบถามลูกค้าคือ SPSS เวอร์ชั่น 17 จึงพบปัญหาเปิดไฟล์ไม่ได้เมื่อสลับเครื่องคอมพิวเตอร์มาใช้อีกเครื่องที่มีโปรแกรม SPSS เวอร์ชั่นใหม่กว่า 3. การกำหนดรหัสตัวแปรจะแทนค่าด้วยตัวอักษรไม่ได้การกำหนดรหัสตัวแปรทุกครั้ง จะต้องกำหนดในช่อง Values หากตัวแปรเป็นตัวอักษรจะต้องแปลงเป็นรหัสตัวเลขก่อน เพื่อให้โปรแกรมนำตัวเลขไปวิเคราะห์ผลได้สะดวกขึ้น เช่น ตัวแปร ‘เพศ’ กําหนดให้ ‘เพศชาย’ มีค่าเท่ากับ 1 และ ‘เพศ หญิง’ มีค่าเท่ากับ 2 เป็นต้น 4. การตั้งชื่อตัวแปรห้ามมีช่องว่าง และมีอักขระพิเศษ โดยเด็ดขาดการตั้งชื่อตัวแปรในช่อง Name โปรแกรม SPSS อนุญาตให้ตั้งชื่อที่เป็นภาษาไทยหรือภาษาอังกฤษก็ได้ แต่สิ่งที่ห้ามทำอีก 2 อย่างในการตั้งคือ – ห้ามมีการเคาะเพื่อให้เกิดช่องว่าง – ใช้อักษรพิเศษอื่น ๆ ที่ไม่ใช่ตัวอักษรหรือตัวเลข เช่น ? , + , – , * , / , … ยกเว้นเครื่องหมาย _ (underscore) หากฝืนกฎโปรแกรมจะแจ้ง Error ทันที!! 5. ห้ามตั้งชื่อที่มีความยาว 8 ตัวอักษรการตั้งชื่อตัวแปรในช่อง Name นั้นนอกจาก SPSS จะไม่ให้มีการเคาะช่องว่างและตัวอักษรพิเศษแล้ว สิ่งสำคัญคือการตั้งชื่อต้องมีความยาวไม่เกิน 8 ตัวอักษร ดังนั้นข้อคำถามที่ยาวมากๆ จะต้องใช้รหัสแทน ผู้วิจัยควรมีตารางกำหนดรหัสดังนี้
อย่างไรแล้วกฎข้อห้ามบางข้อที่กล่าวมาข้างต้น อาจมีเปลี่ยนแปลงได้ขึ้นอยู่กับการพัฒนาของโปรแกรม SPSS ดังเช่น SPSS รุ่นเก่าๆ ที่ไม่สามารถตั้งชื่อตัวแปรเป็นภาษาไทยได้เลย แต่ปัจจุบันมีการปรับปรุงให้ใช้ภาษาไทยได้แล้ว อนาคตอาจจะมีการปรับปรุงให้มีการตั้งชื่อตัวแปรที่ยาวกว่า 8 ตัวอักษรก็เป็นไปได้ ไฟล์ข้อมูลที่ใช้โปรแกรม SPSS สามารถสร้างได้หลายรูปแบบ โดยอาจสร้างไฟล์ข้อมูลด้วยโปรแกรม SPSS เอง หรือสร้างไฟล์ข้อมูลด้วยโปรแกรมอื่นๆ และสามารถนำมาใช้ในการวิเคาระห์ข้อมูลด้วยโปรแกรม SPSS ได้ ซึ่งโปรแกรม SPSS สามารถอ่านไฟล์ข้อมูลที่สร้างด้วยโปรแกรมอื่น ได้โดยใช้คำสั่ง File--Open Database-- New Query การสร้างไฟล์ข้อมูลจากแบบสอบถาม 10.2 ขั้นตอนการสร้างไฟล์ข้อมูล ขั้นตอนการสร้างไฟล์ข้อมูล 3. การตั้งชื่อตัวแปร (Name) ใน Column name
ผู้ใช้ต้องกำหนดชื่อตัวแปรและควรตั้งชื่อตัวแปรให้สอดคล้องกับความหมายของค่าตัวแปรนั้น เช่น อายุ ควรตั้งชื่อตัวแปรเป็นAge § Numeric เป็นตัวแปรชนิดตัวเลข รวมทั้งเครื่องหมายบวกหรือลบที่อยู่หน้าตัวเลข และรวมถึงจุดทศนิยม ถ้าเลือก Numeric
จะต้องกำหนดความกว้าง (Width) และจำนวนหลักของตัวเลขหลักทศนิยม (Decimal Place) 10. การกำหนดค่าสูญหาย (Missing Value)
เนื่องจากในการเก็บรวบรวมข้อมูลจะมีข้อมูลบางส่วนสูญหายไปหรือผู้ที่ป้อนข้อมูลทำการป้อนข้อมูลไม่ครบ เมื่อคลิกที่ Cell ใน Column ของ Missing จะได้หน้าจอดังนี้ 1.1 การกำหนดความกว้างของ Column โปรแกรม SPSS จะกำหนดความกว้างของ Column เป็น 8
ซึ่งผู้ใช้สามารถเปลี่ยนแปลงความกว้างของ Column น้อยกว่าของตัวแปร บนหน้าจอจะแสดงบนหน้าจอเท่านั้น กรณีที่กำหนดความกว้างของ Clung น้อยกว่าความกว้างของตัวแปร บนหน้าจอจะแสดงค่าของข้อมูลไม่ครบ แต่ไม่มีผลกระทบต่อข้อมูลที่เก็บอยู่ในเครื่อง 13. การกำหนดสเกลของข้อมูล (Measure) ทำได้โดยคลิกที่ Measure จะปรกฏทางเลือก 3
ทางคือ
ขั้นตอนที่ 2 การป้อนข้อมูลให้กับตัวแปร 2. ตัวแปรอื่นๆ ให้ทำในลักษณะคล้ายกับตัวแปร เพศ
• การเปิดไฟล์ข้อมูล ใช้คำสั่ง File -->Open-->Data 10.3 ตัวอย่างการสร้างไฟล์ข้อมูลด้วยโปรแกรม SPSS ตัวอย่างการสร้างไฟล์ข้อมูลด้วยโปรแกรม SPSS ตัวอย่าง จงสร้างไฟล์ข้อมูลจากแบบสอบถามซึ่งประกอบไปด้วย 10 ข้อ ดังนี้
จากแบบสอบถาม สามารถสร้างตัวแปรได้ ดังนี้ ตัวแปรที่ 1 SEX 1 หมายถึง ชาย2 หมายถึง หญิง 9 หมายถึง ผู้ตอบไม่ตอบคำถาม ตัวแปรที่ 2 AGE ควรก าหนดเป็นชนิด Numericความกว้าง = 2 กรณีผู้ตอบไม่ตอบคำถาม ให้มีค่า = 0 ตัวแปรที่3 EDUCATION 1 หมายถึง ไม่เกินมัธยมต้น 2 หมายถึง มัธยมปลาย/ปวช./ปวส. 3 หมายถึง ปริญญาตรี 4 หมายถึง สูงกว่าปริญญาตรี 9 หมายถึง ผู้ตอบไม่ตอบคำถาม ตัวแปรที่4 OCCU 1 หมายถึง ข้าราชการ/พนักงานรัฐวิสาหกิจ 2 หมายถึง พนักงานเอกชน 3 หมายถึง รับจ้างทั่วไป 4 หมายถึง ค้าขาย/เจ้าของกิจการ 9 หมายถึง ผู้ตอบไม่ตอบคำถาม ตัวแปรที่ 5 INCOME ควรกำหนดเป็นชนิด Numericความกว้าง = 5 กรณีผู้ตอบไม่ตอบคำถาม ให้มีค่า = 0 ตัวแปรที่ 6 EXPENSE ควรกำหนดเป็นชนิด Numericความกว้าง = 5 กรณีผู้ตอบไม่ตอบคำถาม ให้มีค่า = 0 ตัวแปรที่ 7 - 10 จากคำถามข้อที่ 7 0 หมายถึง ไม่เลือกราคา 0 หมายถึง ไม่เลือกกลิ่นหอม 0 หมายถึง ไม่เลือกบำรุงผิว 0 หมายถึง ไม่เลือกหาซื้อง่าย ตัวแปรที่11 BEST 1 หมายถึง เห็นด้วย 2 หมายถึง ไม่เห็นด้วย PRICE1 1 หมายถึง เลือกราคา V1 1 หมายถึง เลือกกลิ่นหอม V2 1 หมายถึง เลือกบำรุงผิว V3 1 หมายถึง เลือกหาซื้อง่าย 9 หมายถึง ผู้ตอบไม่ตอบคำถาม ตัวแปรที่ 12- 14จากคำถามข้อที่ 9 2 หมายถึง ผู้ตอบเลือก AAA เป็นลำดับที่ 2 3 หมายถึง ผู้ตอบเลือก AAA เป็นลำดับที่ 3 9 หมายถึง ผู้ตอบไม่ตอบคำถาม 2 หมายถึง ผู้ตอบเลือก BBB เป็นลำดับที่ 2 3 หมายถึง ผู้ตอบเลือก BBB เป็นลำดับที่ 3 9 หมายถึง ผู้ตอบไม่ตอบคำถาม 2 หมายถึง ผู้ตอบเลือก CCC เป็นลำดับที่ 2 3 หมายถึง ผู้ตอบเลือก CCC เป็นลำดับที่ 3 9 หมายถึง ผู้ตอบไม่ตอบค าถาม ตัวแปรที่ 15 - 16จากคำถามข้อที่ 10 2 หมายถึง ไม่พอใจ 3 หมายถึง เฉยๆ 4 หมายถึง พอใจ 5หมายถึง พอใจอย่างยิ่ง 9 หมายถึง ผู้ตอบไม่ตอบค าถาม 2 หมายถึง ไม่พอใจ 3 หมายถึง เฉยๆ 4 หมายถึง พอใจ 5 หมายถึง พอใจอย่างยิ่ง 9 หมายถึง ผู้ตอบไม่ตอบคำถาม AAA 1 หมายถึง ผู้ตอบเลือก AAA เป็นลำดับที่ 1 BBB 1 หมายถึง ผู้ตอบเลือก BBB เป็นลำดับที่ 1 CCC 1 หมายถึง ผู้ตอบเลือก CCC เป็นลำดับที่ 1 QUALITY 1 หมายถึง ไม่พอใจอย่างยิ่ง PRICE2 1 หมายถึง ไม่พอใจอย่างยิ่ง การกำหนดชื่อและลักษณะของตัวแปร 1) จากหน้าจอ Data Editor ให้คลิกเลือก Variable View เพื่อทำการกำหนดชื่อตัวแปรและ ลักษณะของตัวแปร § พิมพ์ชื่อตัวแปร เพศ ใน Cellของ Column name § ที่ Type, Width, Decimals กำหนดเป็น Numeric, Width = 2, Decimal = 0 § ที่ Label พิมพ์คำว่า เพศ § ที่Value ให้ใส่ข้อความ “1” = ชาย “2” = หญิง § ที่ Missingให้ใส่ Discrete Missing Values = 9 § ที่ Column กำหนดความกว้าง = 5 § ที่ Align เลือก Center § ที่ Measure เลือก Nominal § พิมพ์ชื่อตัวแปร อายุ ใน Cellของ Column name § ที่ Type, Width, Decimals กำหนดเป็น Numeric, Width = 2, Decimal = 0 § ที่ Label พิมพ์คำว่า อายุ § ที่ Value ไม่ต้องใส่ค่าใดๆ § ที่ Missingให้ใส่ Discrete Missing Values = 0 § ที่ Column กำหนดความกว้าง = 5 § ที่ Align เลือก Center § ที่ Measure เลือก Scale |