สงครามการค้า จีน สหรัฐ ผลกระทบต่ออาเซียน

สงครามการค้าสหรัฐฯ-จีน เป็นเหตุให้ภาคการส่งออกของประเทศในอาเซียนและอินเดียชะลอตัว แม้ว่าผู้ผลิตจะย้ายฐานการผลิตสินค้าออกจากจีนมายังอาเซียนมากขึ้น

ศูนย์วิจัยเศรษฐกิจญี่ปุ่นและนิคเคอิรายงานความเห็นสภาพเศรษฐกิจในช่วงไตรมาสแรกของปี 2019 พบว่าความตึงเครียดของสงครามการค้าระหว่างสหรัฐฯและจีน เป็นปัจจัยเสี่ยงร่วมกันของ 6 ชาติในเอเชียทั้งไทย สิงคโปร์ ฟิลิปปินส์ อินโดนีเซีย มาเลเซียและอินเดีย ขณะที่ความไม่มั่นคงทางการเมืองนั้นกลับเป็นปัจจัยส่วนน้อยที่มีส่วนทำให้เศรษฐกิจแต่ละประเทศชะลอตัว 

รายงานดังกล่าวสำรวจความเห็นจากนักเศรษฐศาสตร์ 43 คน ใน 6 ชาติของเอเชีย ซึ่งนักเศรษฐศาสตร์คาดว่าอัตราการเติบโตทางเศรษฐกิจปี 2019 ของ 5 ชาติในอาเซียอันได้แก่ อินโดนีเซีย มาเลเซีย ฟิลลิปปินส์ สิงคโปร์และไทยนั้นภาพรวมจะมีอัตราเติบโตอยู่ที่ 4.3 เปอร์เซ็นต์ ซึ่งลดลงจากการสำรวจในปีก่อนหน้า 0.3 เปอร์เซ็นต์ และเป็นตัวเลขที่น้อยกว่าอัตราการเติบโตเศรษฐกิจของอาเซียในปี 2018 ที่อยู่ที่ 4.8 เปอร์เซ็นต์ ขณะที่เศรษฐกิจของอินเดียจะยังคงเติบโตต่อไป

นิคเคอิระบุว่าแม้ว่าภาพรวมของเศรษฐกิจ 5 ประเทศจะมีอัตราการเติบโตที่ลดลง แต่ 'ไทย' และ 'สิงคโปร์' เป็นสองประเทศที่ได้รับผลกระทบจากการส่งผลออกมากที่สุด พนันดร อรุณีนิรมาน ศูนย์วิจัยเศรษฐกิจและธุรกิจธนาคารไทยพาณิชย์ กล่าวว่า "สถานการณ์เศรษฐกิจของประเทศไทยในปีนี้ดูเหมือนว่าจะได้รับผลกระทบจากเศรษฐกิจโลกที่ชะลอตัวและผลกระทบจากสงครามการค้ามากที่สุด นอกจากนี้ยังมีปัจจัยเศรษฐกิจจีนที่ชะลอตัวและควาไม่มั่นคงทางการเมืองภายในประเทศไทยเองที่ส่งผลให้เศรษฐกิจไทยหดตัวลง"

ขณะที่นักเศรษฐศาสตร์จากอินโดนีเซียกล่าวว่า 'เศรษฐกิจอินโดนีเซีย' ในปี 2019 แม้ว่าจะมีการคาดการณ์ว่าอาจจะโตถึง 5 เปอร์เซ็นต์ แต่การเติบโตของเศรษฐกิจอินโดนีเซียนั้นก็มีความท้าทายจากสงครามการค้าสหรัฐ-จีนเช่นกัน โดยเฉพาะภาคการส่งออกจากอาจทำให้อัตรกาารเติบโตเศรษฐกิจลดลง 

ทางด้าน 'ฟิลิปปินส์' แม้ว่าที่ผ่านมาในช่วงไตรมาสแรกของปีเศรษฐกิจของฟิลิปปินส์ยังคงชะลอตัวเนื่องจากการเบิกจ่ายงบประมาณที่ล่าช้า แต่นักเศรษฐศาสตร์ฟิลิปปินส์คาดว่า เศรษฐกิจของฟิลลิปปินส์จะกลับมาฟื้นตัวได้ แต่ทั้งนี้ก็ยังต้องระวังภาคการส่งออกที่ได้รับผลกระทบจากสงครามการค้าสหรัฐ-จีนเช่นกัน

นอกจากเศรษฐกิจ 5 ชาติอาเซียนแล้ว นิคเคอิยังกล่าวว่า เศรษฐกิจของอินเดียก็ได้รับผลกระทบและโอกาสจากสงครามการค้าระหว่างสหรัฐฯและจีนเช่นกัน ซึ่งนักเศรษฐศาสตร์อินเดียคาดการณ์ว่า เศรษฐกิจของอินเดียจะขยายตัวถึง 6.9 เปอร์เซ็นต์ และแม้ว่าตัวเลขดังกล่าวจะสูงกว่าประเทศอื่นๆในภูมิภาคอาเซียนแต่ตัวเลขดังกล่าวเป็นตัวเลขที่ปรับลดลงมาจากการก่อนสำรวจหน้านี้

ช่วงไตรมาสแรกของปี 2019 เศรษฐกิจของอินเดียขยายตัวต่ำสุดในรอบ 5 ปี โดยขยายตัวเพียง 5.8 เปอร์เซ็นต์ ซึ่งเป็นผลกระทบจากเศรษฐกิจโลกที่ชะลอตัว รวมไปถึงการบริโภคของผู้ประชาชนในประเทศที่หดตัวและการเมืองภายในอินเดียเอง

นักเศรษฐศาสตร์อินเดียบางรายมองว่า "ความตึงเครียดที่เกิดขึ้นจากสงครามการค้านั้นได้สร้างมาตรฐานทางการแข่งขันให้แก่อินเดียอันใหม่ และยังเป็นโอกาสที่ดีต่อเศรษฐกิจของอินเดียอีกด้วย"

ที่ผ่านมาทั่วโลกต่างจับตามองว่าภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้และอินเดียจะเป็นกลุ่มประเทศที่ได้รับผลประโยชน์จากสงครามการค้าระหว่างสหรัฐฯ-จีนมากที่สุด เนื่องจากนักลงทุนต่างย้ายฐานการผลิตสินค้าออกจากจีนมายังประเทศในภูมิภาคนี้

Do you have questions on the content published by Open Development Thailand? We will gladly help you.

Have you found a technical problem or issue on the Open Development Thailand website?

Tell us how we're doing.

Do you have resources that could help expand the Open Development Thailand website? We will review any map data, laws, articles, and documents that we do not yet have and see if we can implement them into our site. Please make sure the resources are in the public domain or fall under a Creative Commons license.

6/13/2019

​​​​เมื่อปีที่แล้วเราได้วิเคราะห์ผลกระทบของสงครามการค้าระหว่างสหรัฐฯกับจีนต่อเศรษฐกิจไทยไปแล้ว เหตุการณ์ก็ดูเหมือนจะเป็นไปได้ด้วยดีเมื่อมีการพักรบและหันมาเจรจาการค้า แต่ผลสรุปคือการล้มโต๊ะเจรจาโดยไม่มีข้อตกลงใด ๆ เกิดขึ้นทั้งสิ้น มิหนำซ้ำสถานการณ์ยังเลวร้ายลงเรื่อย ๆ เมื่อสหรัฐฯประกาศขึ้นภาษีสินค้านำเข้าจากจีนมูลค่า 2 แสนล้านเหรียญสหรัฐจาก 10% เป็น 25% และจีนก็ตอบโต้ด้วยการขึ้นภาษีสินค้านำเข้าจากสหรัฐ ฯ มูลค่า 6 หมื่นล้านเหรียญสหรัฐเป็น 25% ในเดือนมิถุนายน 2019

นอกจากนี้ประธานาธิบดีทรัมป์ยังขู่จะตั้งกำแพงภาษีเพิ่มบนสินค้าจีนมูลค่ากว่า 3 แสนล้านเหรียญสหรัฐ ถ้าผู้นำจีนไม่มาเจอกันในงานประชุม G20 ที่จะจัดขึ้นปลายเดือนมิถุนายนนี้  ซึ่งถ้าเหตุการณ์นี้เกิดขึ้น หมายความว่าสินค้านำเข้าจากจีนไปยังสหรัฐฯทั้งหมดจะโดนเก็บภาษีนำเข้า ในขณะเดียวกันจีนก็วางแผนที่จะตอบโต้กลับด้วยการหยุดส่งออกแร่หายาก (Rare earth mineral) ไปยังสหรัฐฯ ซึ่งแร่เหล่านี้เป็นส่วนประกอบสำคัญในการผลิตชิ้นส่วนสินค้าไฮเทค และปัจจัยทั้งหมดนี้จะส่งผลกระทบต่อประเทศต่าง ๆ หลายประเทศ และกระทบต่ออุตสาหกรรมเกี่ยวเนื่องต่าง ๆ โดยเฉพาะอุตสาหกรรมชิ้นส่วนอิเล็กทรอนิกส์ 

คาดการณ์ว่าประเทศต่าง ๆ ในอาเซียนจะเป็นผู้รับประโยชน์จากสงครามการค้าในระยะยาว เพราะในช่วงที่ผ่านมา ต้นทุนแรงงานในจีนสูงขึ้นเรื่อย ๆ บริษัทต่าง ๆ ในจีนจึงต้องการขยายการลงทุนไปสู่ประเทศที่มีค่าแรงต่ำกว่า ตลอดจนมีวัตถุดิบและทรัพยากรมากมาย และภูมิภาคอาเซียน โดยเฉพาะประเทศ CLMVT ก็เป็นภูมิภาคที่ดึงดูดนักลงทุนต่างชาติได้เป็นอย่างดี สงครามการค้าจึงเป็นตัวเร่งให้เกิดการลงทุนในกลุ่มประเทศในภูมิภาคนี้อย่างรวดเร็ว คาดว่าเวียดนามจะเป็นประเทศที่ได้รับประโยชน์มากที่สุดตามด้วยประเทศไทย เพราะทั้งเวียดนามและไทยมีความพร้อมในการทำธุรกิจกับต่างชาติสูง ส่วนผลกระทบโดยรวมต่อประเทศในภูมิภาคนี้ค่อนข้างคล้ายคลึงกัน คือในระยะสั้นจะมีการนำเข้าสินค้าจากในอาเซียนเพื่อทดแทนสินค้าจีน หรือสินค้าสหรัฐฯมากขึ้น ส่วนในระยะยาวจะมีการย้ายฐานการผลิตมายังภูมิภาคนี้ โดยจะมีการลงทุนในแต่ละประเทศตามความเชี่ยวชาญในการผลิตของประเทศนั้น ๆ 

สงครามการค้ากลายเป็นสงครามเทคโนโลยี

การแข่งขันกันทางเทคโนโลยีระหว่างจีนกับสหรัฐฯ ก็เป็นสาเหตุหลักอย่างหนึ่งของสงครามครั้งนี้ อาจกล่าวได้ว่าสงครามการค้าได้เป็นโฉมหน้าไปเป็นสงคราเทคโนโลยีไปเรียบร้อยแล้ว นับตั้งแต่วันที่สหรัฐฯ ประกาศห้ามบริษัทอเมริการและบริษัทที่ใช้เทคโนโลยีของอเมริกาทำธุรกรรมกับบริษัท Huawei โดยมีกำหนดเวลาผ่อนผันเพียง 90 วัน หลังจากนี้ผู้ซื้อมือถือใหม่ของ Huawei จะไม่สามารถใช้แอพต่าง ๆ ของสหรัฐฯ ได้ เช่น  Google maps, Facebook, Instagram และ Android นอกจากนี้ผู้ผลิตชิ้นส่วนสมาร์ทโฟนของสหรัฐจะไม่สามารถขายสินค้าให้ Huawei ได้อีกด้วย ไม่เพียงแค่นั้นรัฐบาลสหรัฐยังเตือนประเทศต่าง ๆ ถึงภัยต่อความมั่นคงหากใช้อุปกรณ์สัญญานของ Huawei ในการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐาน 5G เหตุการณ์ทั้งหมดนี้ย่อมส่งกระทบเชิงลบต่อภาคธุรกิจโดยรวม ส่วนผลกระทบในระยะยาวจะเป็นอย่างไรนั้นก็ยังมีความไม่แน่นอนสูง

แนวโน้มในอนาคต

คาดการณ์ว่าสงครามการค้านี้จะยืดเยื้อต่อไปอีกในระยะยาว ท้ายที่สุดผลลัพธ์อาจจะดีคือมีการเจรจาการค้าหาข้อสรุปได้ หรือผลลัพธ์อาจจะเลวร้ายถึงขั้นเกิดเป็นสงครามเย็นครั้งใหม่ที่ส่งผลกระทบไปทั่วโลก อย่างไรก็ตามความเป็นไปได้ที่จะมีข้อสรุปในระยะสั้นนั้นน้อยมาก  เนื่องจากสิ่งที่สหรัฐอยากจะให้จีนแก้ไข เช่น ยกเลิกนโยบาย Made in China 2025 ปรับเปลี่ยนนโยบายให้เงินอุดหนุนรัฐวิสาหกิจ สิ่งเหล่านี้เป็นหัวใจในการพัฒนาประเทศของจีนซึ่งรัฐบาลจีนคงไม่ยอมยกเลิกนโยบายนี้ง่าย ๆ  แต่ถ้าไม่มีข้อสรุปอะไรเกิดขึ้น เศรษฐกิจโลกอาจเข้าสู่ภาวะเศรษฐกิจถดถอยเนื่องจากผลกระทบเชิงลบของสงครามต่อภาคธุรกิจ และผู้บริโภคได้แพร่กระจายไปยังประเทศต่าง ๆ ในทุกภูมิภาค ​

Cambodia; Myanmar; Thailand; Vietnam; Lao PDR

Automotive; Electronics; Trade; Agriculture

Short Report