ขั้น ตอน การเพาะเห็ด นางฟ้า ภูฐาน

การ ปลูกเห็ด ในช่วงเวลาแห่งการเก็บตัวเองอยู่กับบ้าน ก็เป็นโอกาสที่ดีทำให้มีกิจกรรมในช่วงที่ทุกคนได้มีเวลาว่างมากขึ้น เพราะไม่ต้องเสียเวลารถติด หรือขับรถมาทำงาน  มีเวลาดูแลบ้าน ดูแลต้วเองมากขึ้น หลังจากเมื่อยล้าจากการนั่งทำงานหน้าจอคอมพิวเตอร์นานๆ มา relax ด้วย

การ ปลูกเห็ด สามารถทำเองได้เพียงมีพื้นที่ที่เหมาะสม และซื้อก้อนเห็ดมาดูแล ก็ได้จะเห็ดกินกัน โดยมีขั้นตอนการทำที่ง่ายจนแทบคาดไม่ถึงกันเลยทีเดียว ซึ่งมีขั้นตอนดังนี้

1 เตรียมหาข้อมูลชนิดเห็ดที่สมาชิกครอบครัวนิยมบริโภค ซึ่งส่วนใหญ่เป็นเห็ดที่ปลูกเลี้ยงง่าย เช่น เห็ดนางฟ้า เห็ดนางฟ้าภูฐาน เห็ดเป๋าฮื้อ เห็ดนางรมฮังการี เห็ดฟาง พร้อมค้นข้อมูลการดูแลก้อนเห็ด ปลูกเห็ด

2.หาซื้อก้อนเห็ดที่พร้อมปลูก ซึ่งมีให้เลือกหลายแห่งในกรุงเทพฯและปริมณฑล เช่น

ร้านโกคีพานิช ใกล้กับสี่แยกเกษตร ถนนพหลโยธิน กรุงเทพฯ โทรศัพท์ 0-2561-5365

ศูนย์รวมศูนย์เห็ด บ้านอรัญญิก ถนนพุทธมณฑลสาย 4 จังหวัดนครปฐม โทรศัพท์ 08-1010-1342

ฟาร์มเห็ดโพธิ์ทอง อำเภอบางบัวทอง จังหวัดนนทบุรี โทรศัพท์ 0-2927-5029, 08-1926-1966 และอีกหลายแห่งในต่างจังหวัด

3.เตรียมทำเล ปลูกเห็ด สิ่งสำคัญที่ต้องคำนึงถึงคือ พื้นที่ต้องสะอาด  มีอากาศถ่ายเทดี ไม่เป็นทางลมโกรกแรง และไม่โดนแสงแดดจัด หรือโดนฝน

4.ดัดแปลงอุปกรณ์ที่มีอยู่เป็นชั้นวางเห็ด เช่นมุมล้างจานใกล้เคาน์เตอร์ครัวหลังบ้าน ถ้ามีชั้นพลาสติกที่ไม่ได้ใช้งานก็นำมาทำเป็นที่วางก้อนเห็ดได้ แล้วจัดวางก้อนเห็ดในแนวนอน เรียงซ้อนกันหรือแขวนเป็นพวงก็ช่วยประหยัดพื้นที่ได้ หรือถ้าใครมีมุมมองด้านศิลปะ ก็หาไอเดียจัดมุมสวนเห็ดใกล้กับระเบียงหลังบ้าน หรือระเบียงคอนโดเล็กๆ ก็ใช้เป็นพื้นที่ปลูกเห็ดได้แล้ว

5.เปิดดอก คือการเปิดถุงให้เห็ดออกดอก ถ้าวางแนวก้อนเชื้อในแนวนอน ควรเปิดจากปากก้อนเชื้อ หรือกรีดด้านข้างหรือก้นถุง

6.ดูแลต่อ ด้วยการรักษาความชุ่มชื้น หมั่นฉีดพ่นน้ำ ถ้าพื้นล่างเป็นดิน ทราย หรืออิฐมอญ จะช่วยให้ก้อนเชื้อเห็ดได้รับความชื้นสม่ำเสมอ ช่วยให้ดอกเห็ดออกเรื่อยๆ หรืออาจใช้ผ้าพลาสติก หรือผ้าฝ้ายหนา ชุบน้ำชื้นๆ คลุมก้อนเห็ดเพื่อรักษาความชื้นก็ได้

7.รอเส้นใยเจริญ หลังเปิดดอกถ้าสภาพแวดล้อมเหมาะสม อีก 7-10 วันก็จะเริ่มเกิดดอกเห็ดเล็กๆ ออกจากปากถุงและรอยกรีด รออีก 1-2 วัน ดอกเห็ดจะใหญ่ขึ้นก็เก็บมาปรุงอาหารได้

Tips

• หากปลูกกินเองที่บ้าน ควรใช้ก้อนเห็ด 10-15 ก้อน เห็ดจะทยอยออกให้กินได้ทุกวัน
• ปัจจุบันก้อนเห็ดสามารถซื้อออนไลน์ ผ่านแอพลิเคชั่นต่างๆ เช่น Shopee, Lazada หรือติดต่อฟาร์มเห็ดก็ได้ โดยไม่ต้องไปซื้อเองที่ร้าน
• วิธีสังเกตว่า ก้อนเห็ดนั้นพร้อมเปิดดอกหรือยัง หากมีเส้นใยขึ้นรอบถุงและปากถุงแสดงว่า ก้อนเชื้อเห็ดพร้อมเปิดดอกแล้ว
• ควรฉีดพ่นน้ำรอบๆ พื้นที่ปลูก ไม่ควรฉีดเข้าในถุงก้อนเห็ด และควรฉีดด้วยกระบอกฉีดพ่น
• ถ้าใช้น้ำประปา ควรเป็นน้ำที่เปิดใส่ภาชนะและพักน้ำไว้แล้ว เพื่อให้คลอรีนระเหยออกหมด
• ถ้าก้านดอกเห็ดยืดยาว หมวกเล็กสีซีด รูปร่างผิดปกติ แสดงว่าพื้นที่มีการสะสมของก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ ควรปรับให้พื้นที่โปร่งโล่งมากขึ้น
• ควรเก็บเศษดอกเห็ดที่ร่วงหล่นไปทิ้ง เพื่อป้องกันแมลงหวี่ที่มากินเศษเห็ดเป็นอาหารและวางไข่ในก้อนเชื้อเห็ด

ว่ากันว่า กินเห็ดทุกวันจะช่วยเพิ่มวิตามินและแร่ธาตุ ทดแทนโปรตีนจากเนื้อสัตว์ เพิ่มภูมิคุ้มกันในกับร่างกายได้อีกด้วยค่ะ ลองมาปลูกเห็ดกินเองกันค่ะ ไม่ต้องออกไปซื้อตลาด เก็บมากินได้ทุกวัน ยามที่ต้องอยู่กับบ้าน กิจกรรมนี้ช่วยคลายเครียดแถมได้ประโยชน์กับครอบครัวที่ทำเองได้ไม่ยากค่ะ

• เพาะเห็ดฟางในถังน้ำ 7 วันได้ผล ต้นทุนน้อย กินได้นาน
• 8 Types of mushroom มารู้จัก ชนิดของเห็ด กันเถอะ

อ่านเพิ่มเติมได้ในหนังสือ Garden & Farm vol. 2 มาปลูกเห็ดด้วยตัวเอง  ของสำนักพิมพ์บ้านและสวน หรือสั่งซื้อได้ที่ Facebook : The Book House โดย สำนักพิมพ์บ้านและสวน

การเพาะเห็ดนางฟ้า ให้ได้ผลผลิต จะมีระบบการผลิตที่แยกได้ 4 ขั้นตอน คือ การผลิตเชื้อวุ้น การทำหัวเชื้อเห็ด การผลิตเชื้อถุงหรือก้อนเชื้อ และนำเชื้อไปเพาะให้เกิดดอกเห็ด

เห็ดนางฟ้า หรือ เห็ดนางรมอินเดีย มีชื่อภาษาอังกฤษว่า Indian Oyster, Phoenix Mushroom, หรือ Lung Oyster เป็นเห็ดในตระกูลเห็ดนางรม พบเห็นครั้งแรกที่เมืองชัมมู ประเทศอินเดีย จึงได้ชื่อว่าเห็ดนางรมอินเดีย หลังจากนั้นก็ได้แพร่กระจายไปยังภูมิภาคต่าง ๆ

สำหรับในประเทศไทย กองวิจัยโรคพืช กรมวิชาการเกษตร ได้นำเชื้อเห็ดมาจาก American Type Culture Collection ในปี ค.ศ. 1977 เพื่อมาทำการทดลองเพาะ รวมไปถึง การนำเข้าเห็ดนางฟ้าจากประเทศภูฏาน เข้ามาด้วย ซึ่งสายพันธุ์หลังนี้ นิยมเพาะปลูกเพื่อการค้า

หากคุณทำธุรกิจเกี่ยวกับอาหาร ต้องรู้จักก่อนว่าอาหารนั้นคืออะไร ทำอะไรได้บ้าง มีประโยชน์อย่างไร การเพาะเห็ดก็เช่นเดียวกัน ต้องเรียนรู้ว่า เห็ดชนิดนี้ สามารถนำมาประกอบอาหารได้กี่แบบ รับประทานแบบไหนถึงจะอร่อย เพื่อตอบโจทย์ในการผลิต และอาจต้องเป็น คนกินเห็ด เก่ง ต้องปรุงอาหารจากเห็ด ได้หลากหลาย สามารถดึงรสชาติของวัตถุดิบออกมาได้ และทำให้อร่อยด้วย รวมไปถึง แนะนำผู้ซื้อเห็ดไปปรุงเอง ได้อย่างมั่นใจ หากทำเช่นนี้ได้ ก็พร้อมที่จะไปต่อ ในเรื่องของ การขายเห็ดเพื่อสร้างรายได้

การเพาะเห็ดนางฟ้า ขั้นตอนและวิธีการ

การเพาะให้เกิดเป็นดอกเห็ด สำหรับวิธีการเริ่มแรก ควรลงทุนชื้ออุปกรณ์สำหรับการทำเห็ด จะมีรายการที่ต้องใช้ ซึ่งจะมีอุปกรณ์มาก ในขั้นตอนที่ 1 – 3 เท่านั้น

ส่วนขั้นตอนที่ 4 (การผลิตดอกเห็ด) จะทำขนาดเล็ก หรือใหญ่ เท่าใดก็ได้ ตามทุนที่มี หรือจะดัดแปลงจากโรงเรือนอื่น ที่มีอยู่เดิมมาใช้ก็ได้ หรือ อาจเป็นการลงทุนทางลัด ไม่จำเป็นต้องทำในทุกขั้นตอน ก็ได้เช่นกัน แต่ควรคำนวณต้นทุนไว้ก่อน จะได้ไม่เจ็บตัว

เห็ดนางฟ้า หรือ เห็ดนางรมอินเดีย

เห็ดนางฟ้าภูฏาน

การทำเป็นบางขั้นตอน เช่น จะทำเฉพาะ หัวเชื้อเห็ด ด้วยการนำก้อนเชื้อที่มีจำหน่ายมาเปิดออก รดน้ำให้เกิดดอกเห็ดเลย หรือจะทำแบบ สลับซับซ้อน อย่างกระบวนการเพาะเนื้อเยื่อต่าง ๆ ตั้งแต่เริ่มเลยก็ได้

การเพาะเห็ดนางฟ้า ส่วนใหญ่แล้ว ระบบการตั้งฟาร์มเห็ดครบวงจรนั้น ควรทำเป็นขั้นตอน ดังต่อไปนี้

ขั้นตอนการผลิตดอกเห็ดนางฟ้าขาย

90% ของฟาร์มเห็ด เริ่มต้นจากวิธีนี้ โดยการทำโรงเรือนขนาดย่อม เพื่อใช้เพาะดอกเห็ด มีต้นทุนหลักคือ ซื้อถุงเชื้อจากฟาร์มเห็ด มาผลิตดอกเอง โดยหาความชำนาญและความรู้ ไปเรื่อย ๆ จนเชี่ยวชาญ กระทั่งสามารถลงมือทำ ให้ได้ผลผลิตมีคุณภาพได้เอง

ในขั้นตอนนี้ แนะนำว่า อย่าเพิ่งลงทุน ทำถุงเชื้อเห็ดเอง ให้ซื้อไปก่อน (เว้นแต่จะมีความชำนาญแล้ว) เริ่มจากจำนวนน้อย ทยอยทำให้ได้เห็ดไปขายในตลาด ให้ได้ก่อน ขายเองหรือส่งแม่ค้าก็ได้

ขยายตลาดดอกเห็ด ให้เพิ่มมากขึ้นไปเป็นลำดับ จนตลาดใหญ่ขึ้นและสม่ำเสมอดีแล้ว จึงคิดที่จะ ผลิตถุงเชื้อเอง แต่ถ้าตลาดไปไม่ได้ ก็หยุดแค่นั้น ไม่ขาดทุนมาก การทำตลาดต้องหมั่นหาข้อมูลเรื่อย ๆ อย่าหยุดนิ่ง ต้องหาสิ่งใหม่ ๆ มาดัดแปลงอยู่เสมอ

การหาแหล่งขายเชื้อเห็ดคุณภาพ ได้ราคาถูก จะเป็นการลดต้นทุนได้ในระดับหนึ่ง เพราะฉะนั้น หมั่นหาแหล่งจำหน่ายเชื้อเห็ดที่ดี จากในหลายแหล่ง เพื่อคัดเลือกให้ได้ตามต้องการที่สุด

ขั้นตอนการผลิตถุงเชื้อเห็ดนางฟ้า

ถ้าตลาดรับซื้อเห็ด มีมากพอ และคิดว่าอยู่ตัวดีแล้ว อาจจำเป็นต้อง ตั้งหน่วยผลิตถุงเชื้อเห็ด แต่ถ้าคำนวณแล้ว ว่าซื้อถุงถูกกว่าผลิตเอง ก็ไม่ควรทำ เนื่องจากในขั้นตอนนี้ จะต้องแบกรับภาระค่าใช้จ่าย ที่สูงมาก แนะนำว่า ควรมีการดูงานนอกพื้นที่บ้าง เพื่อศึกษาตลาด ควรไปดูฟาร์มทำถุงเชื้อหลาย ๆ ฟาร์ม แล้วมาคำนวณว่า เครื่องมือและวิธีการแบบใด ทำได้ดีที่สุด และต้นทุนน้อยที่สุด

ถุงเชื้อเห็ดนางฟ้า ที่ออกดอกแล้ว

เทคนิคที่จะช่วยให้ได้ผลเร็วคือ ไปฝึกงานในฟาร์ม หรือติดต่อ จ้างคนชำนาญในฟาร์มเก่า มาทำกับเราซักระยะหนึ่ง และเรียนรู้ไปกับเขาด้วย ในขั้นตอนนี้ ก็ควรซื้อเชื้อกับเขาโดยตรงด้วย แต่การทำเอง การลงทุนขนาดเล็ก จะใช้หม้อต้มไอน้ำ ต่อท่อมาอบถุงขี้เลื่อยในอีกหม้อต่างหาก ถ้าได้ผลดี ค่อยต่อยอด ไปผลิตเชื้อจาก ข้าวฟ่าง และซื้อวุ้นสำหรับผลิตเชื้อต่อไป

ราคาก้อนเห็ดนางฟ้าภูฐาน ราคา 10-15 บาท ต่อก้อน หากซื้อจำนวนมากก็ราคาจะถูกลงตามแหล่งขาย

ขั้นตอนการผลิตเชื้อวุ้น และเชื้อข้าวฟ่าง สำหรับเห็ดนางฟ้า

ในขั้นตอนนี้ เมื่อมีการชำนาญในขั้นตอนแรก ๆ แล้ว แน่นอนว่า ในระยะเวลา 1 – 2 ปี งานฟาร์มจะมีขนาดใหญ่ขึ้น สามารถผลิตเชื้อวุ้นได้เองแล้วเพื่อลดการซื้อ แต่ในระยะแรก ไม่ควรทำขึ้นใหม่ เพราะต้นทุนการผลิตสูง ซื้อเขาใช้ดีกว่า ลดต้นทุนในการซื้ออุปกรณ์ได้มากมาย นอกจากจะห่างไกลแหล่งหาซื้อหัวเชื้อ หรือหาไม่ได้แล้ว ค่อยมาเริ่มผลิตเอง

วุ้น PDA และเชื้อเห็ดที่ถูกผลิตขึ้น

อุปกรณ์จะมีหม้อนึ่งความดัน และอุปกรณ์ต้ม นอกจากนั้นยังมีขวด และอุปกรณ์อีกหลายชนิด รวมไปถึง การใช้เมล็ดข้าวฟ่างแทนขี้เลื่อย เหตุผลก็คือจะได้เชื้อเห็ดที่มีอัตราการงอก และคุณภาพดีกว่า แต่ต้นทุนก็แพงกว่า โดยเฉพาะอุปกรณ์การทำ วิธีการทำ หากชำนาญแล้ว จะใช้เวลาผลิตเพียง 7 วันก็ได้เชื้อเพื่อนำไปลงถุง เพื่อทำเชื้อเห็ดต่อไป

ราคาเชื้อเห็ดนางฟ้าภูฐาน ชนิดข้าวฟ่าง ขายที่ขวดละ 12-14 บาท

เชื้อเห็ดที่ได้จากการผลิต เพาะด้วยวัสดุจากเมล็ดข้าวฟ่าง

เนื่องจากการผลิตเห็ดนางฟ้านั้น จำเป็นต้องมีความรู้ ความชำนาญ หากไม่เตรียมการให้ดี เห็ดนางฟ้าจะเติบโตได้ยาก ขาดโอกาสสร้างรายได้

ในวงการเห็ดนั้น เห็ดนางฟ้า ถือว่าเป็นเห็ดที่ ตลาดต้องการสูง มากขึ้นทุกปี แหล่งรับซื้อเห็ด และแหล่งซื้อขายอุปกรณ์การทำเห็ด ก็มีมากเป็นเงาตามตัว หากคิดทำในครัวเรือน เพาะปลูกขายในตลาดเล็ก ๆ ก็สามารถทำได้อย่างต่อเนื่อง สามารถสร้างรายได้ ให้อยู่ได้โดยไม่ขัดสน อย่างแน่นอน