โรคที่เกิดจากความผิดปกติของยีนเดี่ยว single gene disorder

โรคทางพันธุกรรม คือ คำที่ใช้เรียกโรคที่เกิดจากการกลายพันธุ์ของดีเอ็นเอ ที่ส่งผลทำให้เซลล์ทำงานผิดปกติและถ่ายทอดไปยังบุตรหลานรุ่นสู่รุ่น ดีเอ็นเอนั้นประกอบด้วย ยีนที่รวมตัวกันจนกลายเป็นโครโมโซม ที่มีลักษณะเป็นแท่งเกลียว สำหรับผู้หญิงจะมีโครโมโซม XX ส่วนผู้ชายจะมีโครโมโซม XY โดยปกติแล้วโครโมโซมจะมีจำนวน 23 คู่ หรือ 46 แท่ง ทำหน้าที่ควบคุมการทำงานของเซลล์ส่วนต่าง ๆ ของร่างกายและถ่ายทอดลักษณะต่าง ๆ เช่น ผิว ใบหน้า สีผม ความสูง จากพ่อแม่สู่ลูก แต่หากโครโมโซมมีความผิดปกติ ก็อาจส่งผลให้เด็กมีลักษณะผิดปกติตั้งแต่กำเนิดหรืออาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดโรคทางพันธุกรรมบางอย่างได้

ประเภทของโรคทางพันธุกรรม

ประเภทของโรคทางพันธุกรรม มีดังนี้

  • โรคที่เกิดจากความผิดปกติของยีนเดี่ยว (Single Gene Disorder) คือ โรคที่ถ่ายทอดทางพันธุกรรมที่เกิดความผิดปกติของยีน โดยแบ่งออกได้เป็น 2 ชนิด ได้แก่

1. โรคที่เกิดจากยีนเด่น (Autosomal Dominant) คือ การที่ลูกได้รับยีนเด่นซึ่งเป็นยีนที่แสดงลักษณะเด่น เช่น ผมหยิก ห่อลิ้น พับลิ้นได้ ซึ่งจะมีพันธุกรรมผิดปกติ 1 ยีนได้รับมาจากพ่อหรือแม่

2. โรคที่เกิดจากยีนด้อย (Autosomal Recessive) คือ การที่ลูกได้รับยีนด้อยซึ่งเป็นยีนที่ถูกข่มโดยยีนเด่นและจะสามารถแสดงลักษณะออกมาได้ต่อเมื่อมียีนด้อย 2 ยีนอยู่บนโครโมโซม ซึ่งได้รับผิดปกติมาจากพ่อและแม่ที่เป็นพาหะทั้งคู่ หากพ่อหรือแม่เป็นพาหะเพียงแค่คนเดียว ลูกก็อาจจะไม่มีอาการของโรค แต่ก็อาจเป็นพาหะของโรคได้เช่นกัน ตัวอย่างโรคทางพันธุกรรมที่เกิดจากยีนด้อย เช่น โรคเม็ดเลือดแดงรูปเคียว โรคซิสติกไฟโบรซีส (Cystic Fibrosis) โรคฟีนิลคีโตนูเรีย (Phenylketonuria)

โรคทางพันธุกรรม หรือ โรคติดต่อทางพันธุกรรม เรามักเคยได้ยินในหลาย ๆ ครั้ง ที่ลูกหลาน เป็นโรคเดียวกันกับพ่อแม่ ซึ่งโรคต่าง ๆ เหล่านั้น สามารถถ่ายทอดทางพันธุกรรมได้ จึงถูกเรียกว่ส “โรคทางพันธุกรรม” นั่นเอง มาดูว่าโรคทางพันธุกรรม มีการถ่ายทอดจากรุ่นสู่รุ่นอย่างไร

 

โรคทางพันธุกรรมคืออะไร?

โรคทางพันธุกรรม (Genetic Disorders) คือ โรคที่เกิดจากความผิดปกติในพันธุกรรม หรือ โครโมโซม ซึ่งทำให้สามารถถ่ายทอดจากครอบครัว ไปยังลูก หลาน ได้ จึงเป็นความผิดปกติตั้งแต่กำเนิดของรุ่นต่อ ๆ ไป ซึ่งโรคทางพันธุกรรมนี้จะสามารถรักษาได้ ก็ต่อเมื่อทารกคลอดออกมาแล้วเท่านั้น และยังไม่มีวิธีที่รักษาให้หายขาดได้ มีเพียงวิธีรักษาตามอาการ และการติดตามผลเป็นระยะ ๆ เท่านั้น

โรคที่เกิดจากความผิดปกติของยีนเดี่ยว single gene disorder

โรคทางพันธุกรรมมีกี่ประเภท?

โรคทางพันธุกรรม สามารถแบ่งออกเป็นหลายประเภท ตามการเกิดโรค และลักษณะทางพันธุกรรม ดังนี้

  1. โรคที่เกิดจากความผิดปกติของยีนเดี่ยว (Single Gene Disorder)

โรคทางพันธุกรรมที่เกิดจากการผ่าเหล่าของยีน โดยอาจเกิดขึ้นที่โครโมโซมแท่งเดียว หรือ โครโมโซมหลายแท่ง ซึ่งความผิดปกติอาจเกิดการถ่ายทอดทางพันธุกรรมของยีน 2 ชนิด ได้แก่ ยีนเด่น และ ยีนด้อย ดังนี้

  • โรคที่เกิดจากยีนเด่น (Autosomal Dominant) เกิดจากการที่ทารกได้รับยีนเด่นมาจากพ่อ หรือ แม่ ซึ่งการได้รับยีนเด่นที่มีพันธุกรรมผิดปกติเพียง 1 ยีน สามารถเปิดโอกาสให้เกิดโรคทางพันธุกรรมได้มากถึง ร้อยละ 50 แตกต่างจากโรคที่ต้องมียีนด้อย 2 ยีนขึ้นไป ถึงจะมีโอกาสทำให้เกิดโรคทางพันธุกรรมได้ โรคที่เกิดจากยีนเด่น เช่น โรคประสาทชักกระตุก โรคท้าวแสนปม โรคถุงน้ำในไต เป็นต้น
  • โรคที่เกิดจากยีนด้อย (Autosomal Recessive) โรคที่เกิดจากการได้รับยีนด้อยจากพ่อ และ แม่ โดยพ่อและแม่จะต้องมีสถานะของการเป็นพาหะทั้งคู่เท่านั้น ทารกที่เกิดมาจึงจะมีโอกาสเป็นโรคที่เกิดจากยีนด้อย แต่หากมีพ่อ หรือ แม่ เพียงคนใดคนหนึ่งที่เป็นพาหะ โอกาสที่ทารกจะได้รับยีนที่แสดงโรค ก็จะน้องลงไปด้วย โรคที่เกิดจากยีนด้อย เช่น โรคเม็ดเลือดแดงรูปเครียว โรคซีสติกไฟโบรซีส โรคฟีนิลคีโตนูเรีย เป็นต้น
  • โรคที่เกิดจากความผิดปกติของโครโมโซมเพศ (X-Linked) เป็นโรคทางพันธุกรรมที่มีโอกาสเกิดได้น้อย โดยมีสาเหตุมาจากความผิดปกติของยีนเด่น และ ยีนด้อย ที่อยู่ภายในโครโมโซมเพศ ทำให้เกิดโรต่าง ๆ ได้ เช่น โรคฮีโมฟิเลีย เป็นต้น

 

  1. โรคที่เกิดจากความผิดปกติของโครโมโซม (Chromosomal Abnormalities Dosorder)

โรคที่เกิดจากความผิดปกติของโครโมโซม หรือ จำนวนของโครโฒโซมผิดปกติ สามารถแบ่งได้เป็น 2 ประเภท ได้แก่

  • ความผิดปกติของลักษณะโครโมโซม (Structural Abnormalities) เกิดจากโครโมโซมมีความผิดปกติ เกิดการผิดเพี้ยนไป เช่น ขาดหาย มีโครโมโซมซ้ำกัน ขาดออกจากกัน หรือ มีลักษณะที่ผิดแปลกไป โรคที่เกิดจากความผิดปกตินี้ ได้แก่ โรคมนุษย์หมาป่า โรคจาคอบเซน เป็นต้น
  • ความผิดปกติของจำนวนโครโมโซม (Numerical Abnormalities) เกิดจากการที่จำนวนของโครโมโซม มีความขาด หรือ เกิน โรคทางพันธุกรรมในกลุ่มนี้ ได้แก่ ดาวน์ซินโดรม และ โรคเทอร์เนอร์ เป็นต้น

 

  1. โรคที่เกิดจากการกลายพันธุ์ของพันธุกรรม (Complex Disorders)

เป็นโรคที่เกิดจากการกลายพันธุ์ของยีน  โดยมีปัจจัยมาจากกการใช้ชีวิต หรือ อยู่ในสภาพแวดล้อมที่เปลี่ยนแปลงไป โรคที่พบได้บ่อย ได้แก่ โรคอัลไซเมอร์ โรคหัวใจ โรคเบาหวาน โรคอ้วน เป็นต้น

โรคที่เกิดจากความผิดปกติของยีนเดี่ยว single gene disorder

โรคทางพันธุกรรมที่พบได้บ่อย

  • โรคธาลัสซีเมีย (Thalassemia)
  • โรคฮีโมฟีเลีย (Hemophilia)
  • โรคประสาทชักกระตุก ( Huntington’s Disease)
  • โรคดาวน์ซินโดรม (Down Syndrome)
  • โรคซีสติกไฟโบรซีส (Cystic Fibrosis)
  • โรคเม็ดเลือดแดงรูปเคียว (Sickle Cell Disease)
  • โรคถุงน้ำในไต (Polycystic Kidney Disease)
  • โรคตาบอดสี

 

การรักษาโรคทางพันธุกรรม

โรคทางพันธุกรรม เป็นโรคที่เกิดจากสารพันธุกรรม ที่เป็นต้นกำเนิดของเซลล์ในร่างกาย ทำให้โรคทางพันธุกรรมส่วนใหญ่ ไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ แต่สามารถทำได้เพียงประคองอาการของผู้ป่วย ให้สามารถใช้ชีวิตได้อย่างปกติที่สุด และผู้ป่วยจำเป็นต้องเข้าพบแพทย์อย่างสม่ำเสมอ เพื่อติดตามอาการ รักษาไม่ให้อาการทรุดลง และป้องกันภาวะแทรกซ้อนอื่น ๆ ที่อาจเกิดขึ้นได้

 

ในปัจจุบันยังสามารถทำการรักษาได้ด้วยวิธี ยีนบำบัด (Gene Therapy) ซึ่งเป็นการรักษาที่จะเข้าไปเปลี่ยนแปลงยีนของผู้ป่วย ช่วยทำให้ความผิดปกติของยีนลดลง หรือ อาจหมดไปได้ แต่การรักษาในลักษณะนี้ ยังไม่ได้รับการยืนยัน ว่ามีประสิทธิภาพมากน้อยแค่ไหน เป็นวิธีการรักษาที่อยู่ในขั้นตอนการวิจัย

 

โรคทางพันธุกรรมต่าง ๆ เหล่านี้ ไม่ว่าจะด้วยความผิดปกติในลักษณะใดก็ตาม เป็นโรคที่ไม่สามารถคาดเดาล่วงหน้าได้ แต่ผู้ป่วยสามารถรับมือได้ ด้วยการเข้ารับการรักษา ดูแลตนเอง และปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด เพื่อควบคุมอาการ ไม่ให้อาการแย่ลง และเพื่อป้องกันโรคแทรกซ้อนต่าง ๆ ที่อาจเกิดขึ้นได้

 

 

 

บทความจากพันธมิตร

โรคที่เกิดจากความผิดปกติของยีนเดี่ยว single gene disorder

สุขภาพ

พ่อแม่เป็นภูมิแพ้ สาเหตุสำคัญของ ภูมิแพ้ในเด็ก ที่อาจถูกมองข้ามไป

โรคที่เกิดจากความผิดปกติของยีนเดี่ยว single gene disorder

สุขภาพ

ปกป้องคนที่คุณรักให้ปลอดภัย ห่างไกลจาก RSV โควิด และ ฝุ่น PM 2.5 ด้วยเครื่องฟอกอากาศ Bwell

โรคที่เกิดจากความผิดปกติของยีนเดี่ยว single gene disorder

สุขภาพ

หยุดความเชื่อผิดๆ : ผิวเด็กไม่ได้ฟื้นฟูได้ไว เป็นแผลห้ามปล่อยไว้ให้หายเอง

โรคที่เกิดจากความผิดปกติของยีนเดี่ยว single gene disorder

สุขภาพ

จัดฟันแบบใส สร้างโลกสดใสให้เด็ก ๆ มีรอยยิ้มสวยมั่นใจได้มากกว่าที่คิด

ที่มาข้อมูล 1 2

บทความที่น่าสนใจ

โรคทางพันธุกรรม ที่ลูกอาจติดจากพ่อแม่ มีอะไรบ้าง จะรับมืออย่างไร

ตรวจสุขภาพก่อนตั้งครรภ์ เลี่ยงโรคทางพันธุกรรมที่จะเกิดขึ้น

โรคติดต่อในสถานศึกษา 5 โรคติดต่อในศูนย์เด็กเล็ก โรงเรียนอนุบาล มีอะไรบ้าง

มีข้อสงสัยเรื่องการตั้งครรภ์ หรือมีคำถามเรื่องการเลี้ยงลูกหรือเปล่าคะ? ติดตามอ่านบทความ หรือสอบถามสิ่งที่คุณอยากรู้ผ่านแอปของเราได้เลย ดาวน์โหลด theAsianparent แอปพลิเคชัน ทั้ง IOS และ Android ได้แล้ววันนี้!

ลักษณะความผิดปกติทางพันธุกรรมข้อใดที่เกิดจากความผิดปกติของยีนเด่น (Dominant)บนออโตโซม

โรคที่เกิดจากยีนเด่น (Autosomal Dominant) โดยโรคที่เกิดจากยีนเด่น ได้แก่ โรคประสาทชักกระตุก (Huntington's Disease) โรคท้าวแสนปม (Neurofibromatosis) และโรคถุงน้ำในไต (Polycystic Kidney Disease) เป็นต้น

โรคทางพันธุกรรมโรคใดที่เกิดจากความผิดปกติของยีน

โรคที่เกิดจากความผิดปกติที่ถ่ายทอดทางพันธุกรรมในโครโมโซมเพศ (Sex chromosome) เป็นโรคที่เกิดจากความผิดปกติของโครโมโซมเพศจำนวน 1 คู่ หรือ 2 แท่ง ในผู้หญิงจะเป็นโครโมโซม XX ส่วนในผู้ชายจะเป็นโครโมโซม XY จะมีโอกาสเกิดขึ้นมากในเพศใดเพศหนึ่ง ตัวอย่างของโรคที่ถ่ายทอดทางพันธุกรรมในโครโมโซมเพศ ได้แก่ โรคธาลัสซีเมีย โรคตาบอดสี ...

โรคพันธุกรรมใดที่เกิดจาก recessive allele บน autosome

2.2 ความผิดปกติที่เกิดจากยีนด้อย (Autosomal Recessive) เป็นโรคที่เกิดจากการได้รับยีนกลายพันธุ์จากพ่อและแม่เป็นพาหะทั้งคู่ เช่น โรคธาลัสซีเมีย (Thalassemia) เป็นต้น

มิวเทชันระดับยีนมีโรคอะไรบ้าง

ระดับการเกิดมิวเทชัน 1. มิวเทชันของยีน ( gene mutation ) - เช่น โรคโลหิตจางชนิดเซลล์เม็ดเลือดแดงเป็นรูปเคียว ( sickle cell anemia ) - จะเกิดจากการเปลี่ยนแปลงของเบส Page 8 2. มิวเทชันของโครโมโซม ( chromosomal mutation ) - เช่น Cri-du-chat syndrome หรือ Cat cry syndrome ( โครโมโซมคู่ที่5 บางส่วนขาดหายไป )