การงอกของเมล็ดพืชใบเลี้ยงเดี่ยว

ลักษณะการงอกของเมล็ด

1. การงอกที่ชูใบเลี้ยงขึ้นมาเหนือดิน (Epigeal germination)
รากอ่อนงอกโผล่พ้นเมล็ดออกทางรูไมโครโพล์(micropyle) เจริญสู่พื้นดินจากนั้น ไฮโปคอติล(hypocotyl) จะงอกและเจริญยึดยาวตามอย่างรวดเร็ว ดึงส่วนของใบเลี้ยง(cotyldon) กับ เอปิคอติล(epicotyl) ขึ้นมาเหนือดิน เช่น การงอกของพืชในเลี้ยงคู่ต่าง ๆ

ภาพการงอกแบบEpigeal germination ของถั่วเขียว

2. การงอกที่ฝังใบเลี้ยงไว้ใต้ดิน (Hypogeal germination)
พบใน พืชใบเลี้ยงเดี่ยว พืชพวกนี้มีไฮโปคอติล(hypocotyl) สั้น เจริญช้า ส่วนเอปิคอติล (epicotyl) และยอดอ่อน (plumule) เจริญยืดยาวได้อย่างรวดเร็ว เช่น เมล็ดข้าว ข้าวโพด หญ้า
ฯลฯ การพักตัวของเมล็ด
(Dormancy) หมายถึง สภาพที่เอมบริโอในเมล็ดสามารถคงสภาพและมีชีวิตอยู่ได้โดยไม่เกิดการงอก

ภาพการงอกแบบ Hypogeal germinationของต้นถั่วลิสง

แหล่งที่มา

เพื่อให้นักเรียนสามารถสำรวจ บันทึก และเปรียบเทียบการงอกของเมล็ดพืชใบเลี้ยงเดี่ยวและพืชใบเลี้ยงคู่

1. เมล็ดถั่วเขียวหรือถั่วเหลือง เมล็ดข้าวโพด

2. กระบะเพาะเมล็ด

3. แว่นขยาย

              1. ศึกษาเมล็ดถั่ว และเมล็ดข้าวโพดที่กำลังงอก อายุ 1 2 3 และ 10 วัน วาดภาพ
              2. เปรียบเทียบการงอกของเมล็ดถั่ว และเมล็ดข้าวโพด
                  - ลักษณะการงอกของเมล็ดพืชทั้งสองชนิดเหมือนหรือแตกต่างกันอย่างไร
                  - นักเรียนคิดว่าลักษณะการงอกแต่ละแบบทำให้พืชได้ประโยชน์ในแง่ใด
                  - โครงสร้างของพืชที่เกิดจากการงอกของเมล็ดทั้งสองชนิดเหมือนหรือแตกต่างกันอย่างไร
                  - ขณะที่เมล็ดถั่วและเมล็ดข้าวโพดงอกจนมีใบแท้ 2-3 ใบ ส่วนของต้นอ่อนที่อยู่เหนือดินประกอบส่วนใดบ้าง

ผลการทดลองที่ได้

ภาพแสดงการงอกของเมล็ด ก.ถั่วเหลือง ข.ถั่วลันเตา ค.ข้าวโพด

ข้อเปรียบเทียบ	เมล็ดถั่ว	เมล็ดข้าวโพด
1. ส่วนที่เจริญต่อจากแรดิเคิล	มีไฮโพคอทิล	มีเยื่อหุ้มยอดแรกเกิด
2. ตำแหน่งใบเลี้ยงขณะงอก	อยู่เหนือดิน	อยู่ใต้ดิน

                  ลักษณะการงอกของเมล็ดพืชทั้ง 2 ชนิดเหมือนกัน คือ ส่วนที่งอกออกจากเมล็ดอันดับแรกคือ แรดิเคิล
ลักษณะการงอกแต่ละแบบทำให้พืชได้รับประโยชน์ คือ การงอกแบบชูใบเลี้ยงขึ้นเหนือพื้นดิน ใบเลี้ยงจะทำหน้าที่ปกป้องยอดอ่อน ก่อนจะโผล่พ้นดิน ส่วนการงอกแบบใบเลี้ยงใต้ดิน ใบเลี้ยงจะดูดอาหารจากเอนโดสเปิร์มส่งไปเลี้ยงลำต้นขณะงอก และขณะใบแท้ยังสังเคราะห์ด้วยแสง ไม่ได้ จนกว่าจะโผล่พ้นดิน
                  โครงสร้างของถั่วเขียวที่งอกแบบชูใบเลี้ยงขึ้นเหนือพื้นดิน ส่วนที่เป็นลำต้นเป็นทั้งไฮโพคอทิลและเอพิคอทิล ระบบรากเป็นระบบรากแก้ว โครงสร้างของข้าวโพดที่งอกแบบไม่ชูใบเลี้ยงขึ้นเหนือพื้นดินใบเลี้ยงยังคงอยู่ใต้ดิน ส่วนของลำต้น จึงเป็นเอพิคอทิลเพียงอย่างเดียว ส่วนแรกที่โผล่พ้นดินเป็นเยื่อหุ้มยอดแรก เกิดเมื่อสูงขึ้นมาระยะหนึ่งเยื่อหุ้มยอดแรกเกิด จะหยุดเจริญ ทำให้เอพิคอทิลยืดยาวออกมาเพื่อให้ยอดแรกเกิดพัฒนาไปเป็นใบแท้ต่อไป
                  ในขณะที่เมล็ดถั่วและเมล็ดข้าวโพดงอกจนมีใบแท้ 2-3 ใบนั้น ส่วนของต้นอ่อนถั่วที่อยู่เหนือดินประกอบด้วย ไฮโพคอทิล ใบเลี้ยง 2 ใบ เอพิคอทิล ในแท้ ตายอด ส่วนของต้นอ่อนข้าวโพดที่อยู่เหนือดินประกอบด้วย เยื่อหุ้มยอดแรกเกิด ใบแท้ และตายอด
สรุปได้ว่า
                  ลักษณะการงอกของเมล็ดถั่วกับเมล็ดข้าวโพดแตกต่างกัน ข้าวโพดซึ่งเป็นพืชใบเลี้ยงเดี่ยว

ใบเลี้ยงจะจมอยู่ใต้ดิน ส่วนถั่ว ซึ่งเป็นพืชใบเลี้ยงคู่

ใบเลี้ยงจะโผล่มาเหมือนดิน