องค์ประกอบ ของการ ประสานเสียง

เสียงประสาน (Harmony)

เสียงประสาน

เมื่อนักร้องเพลงเพื่อชีวิตหรือดนตรีโฟล์คร้องเพลงร่วมกับการเล่นกีตาร์คลอไปด้วยตลอดทั้งเพลง การปฏิบัติเช่นนี้เป็นการเพิ่มความลึก (depth) และ richness เข้าไปในทำนอง เราเรียกสิ่งนี้ว่า “เสียงประสาน”
เสียงประสาน (Harmony) คือ องค์ประกอบของเสียงซึ่งทำให้เกิดความสมบูรณ์ ปกติทำนองเพลงเป็นการดำเนินทำนองเป็นเส้นขนานหรือแนวนอน สำหรับเสียงประสานเป็นการผสมผสานของเสียงมากกว่า 1 เสียงในแนวตั้ง การประสานเสียงเป็นองค์ประกอบที่สลับซับซ้อนมากกว่าจังหวะ การประสานเสียงที่มีลักษณะของการเปล่งเสียงออกมาพร้อมกัน 2 เสียงเราเรียกว่า “ขั้นคู่” (intervals) แต่ถ้ามากกว่า 2 เสียงขึ้นไปเราเรียกว่า “คอร์ด” (Chords)

หมายถึงเสียง 2 เสียงที่เขียนเรียงกันในแนวตั้งและเปล่งออกมาพร้อม ๆ กัน การนับระยะห่างของเสียงเรียงตามลำดับขั้นของโน้ตในบันไดเสียง ขั้นคู่เสียงถือว่าเป็นเสียงประสานที่มีความสำคัญในการเขียนเพลง สำหรับในหนังสือเล่มนี้ผู้เขียนขอกล่าวถึงขั้นคู่เสียงเพียงเบื้องต้นเพื่อ ให้พอมองเห็นภาพของเสียงประสานเท่านั้น

หมายถึงกลุ่มเสียงตั้งแต่ 3 เสียงขึ้นไป เรียงกันในแนวตั้งและเปล่งเสียงออกมาพร้อมกัน คอร์ดมีมากมายหลายชนิดแล้วแต่ลักษณะการใช้นำไปใช้ในที่นี้จะขอกล่าวถึงคอร์ด 3 ชนิด ใหญ่ ๆ รวมถึงวิธีการสร้างคอร์ด (Chord Construction) ดังนี้

1) ตรัยแอ็ด (Triad) คือ คอร์ดที่ประกอบด้วยเสียง 3 เสียง โดยเกิดจากการนำโน้ตลำดับที่ 1st ,โน้ตลำดับที่ 3rd และโน้ตลำดับที่ 5th ของบันไดเสียงมาจัดเรียงกันในแนวตั้ง

2) คอร์ดที่มี 4 เสียง (Seventh chords) หมายถึง คอร์ดตรัยแอ็ดที่เพิ่มโน้ตลำดับที่ 7th ต่อจากโน้ตลำดับที่ 5th ของบันไดเสียง เช่น

3) คอร์ดที่มี 5 เสียง (Ninth chords) หมายถึง คอร์ดตรัยแอ็ดที่เพิ่มโน้ตลำดับที่ 9th ต่อจากโน้ตลำดับที่ 7th และ โน้ตลำดับที่ 5th ของบันไดเสียง เช่น

 องค์ประกอบของดนตรีไทย

ดนตรีไทยที่มีความไพเราะน่าฟัง  จะประกอบไปด้วยส่วนสำคัญต่างๆ ดังนี้
   1. เสียงดนตรี   เสียงที่มนุษย์ประดิษฐ์ขึ้นมา  โดยนำเสียงต่างๆ มาจัดระบบให้ได้สัดส่วน มีความกลมกลืนกัน  โดยทั่วไปแล้วเสียงดนตรีเกิดจากเสียงของเครื่องดนตรี  และเสียงร้องเพลงของมนุษย์ เสียงของดนตรีจะมีความไพเราะน่าฟังเพียงใดขึ้นอยู่กับทักษะการเรียบเรียงเสียงประสานของศิลปิน

       2. ทำนอง   เสียงต่ำ  เสียงสูง  เสียงสั้น  เสียงยาว เสียงทุ้ม เสียงแหลมของดนตรีหรือบทเพลง ทำนองของดนตรีหรือทำนองของบทเพลงแต่ละเพลงนั้น มีลักษณะที่แตกต่างกันออกไป  ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับจุดประสงค์ของผู้ประพันธ์เพลง  ว่าต้องการสร้างสรรค์ให้บทเพลงนั้นๆ มีทำนองเป็นไปในรูปแบบใด เช่น ทำนองที่ฟังแล้วเศร้าสร้อย  โหยหวน  คึกคัก เข้มแข็ง  ฮึกเหิม เป็นต้น โดยทั่วไปแล้วผู้ประพันธ์นิยมประพันธ์แนวทำนองหลัหรือแนวเนื้อทำนองนำของบทเพลงก่อนเพิ่มเติมรายละเอียดของบทเพลง

      3. จังหวะ  การเคลื่อนไหวที่สม่ำเสมอ  อาจกำหนดไว้เป็นควาช้า - เร็วต่างกัน  เช่น เพลงจังหวะช้า เพลงจังหวะเร็ว  ในทางดนตรีการกำหนดความสั้น - ยาวของเสียงที่มีส่วนสัมพันธ์กับระยะเวลาในการร้องเพลงหรือเล่นดนตรีจะต้องมีจังหวะเป็นเกณฑ์   ถ้าร้องเพลงหรือเล่นดนตรีไม่ตรงจังหวะ ย่อมไม่มีความไพเราะเท่าที่ควร  ในกรณีที่ร้องเพลงหรือเล่นดนตรีหลายคนในเพลงเดียวกันจังหวะจะทำหน้าที่เป็นตัวกำกับ เพื่อให้การร้องเพลงหรือเล่นดนตรีนั้นออกมาในลักษณะที่พร้อมเพรียงกัน  และผสมกลมกลืนกันอย่างเหมาะสม

       4. การประสานเสียง   เสียงของเครื่องดนตรี และเสียงร้องเพลงของมนุษย์มีระดับที่แตกต่างกัน  เปล่งเสียงออกมาพร้อมกัน  โดยเสียงที่เปล่งออกมานั้นทต้องผสมผสานกลมกลืนกัน  ฟังแล้วไม่ขัดหู  การประสานเสียงดนตรีนั้น เสียงประสานต้องประสานกับแนวทำนองหลักหรือแนวทำนองนำของบทเพลงนั้นๆได้อย่างผสมกลมกลืนกัน  รับ และสอดคล้องกันได้เป็นอย่างดี  ผู้ทำหน้าที่เป็นผู้เรียบเรียงเสียงประสานดนตรี  จะต้องมีความรู้ความเข้าใจเรื่องการประสานเสียงอย่างดี  ดังดนตรีที่พบเห็นหรือได้ยินได้ฟังกันบ่อยๆ เช่น เพลงเต่าเห่  พระราชนิพนธ์ของสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจิตรเจริญ  กรมพระยานริศรานุวัติวงศ์ ที่มีการประสานเสียงระหว่างแนวขับร้องของนักร้องชายกับนักร้องหญิง  โดยมีดนตรีบรรเลงสอดรับอย่างกลมกลืน  เป็นต้น

      ระบบเสียง  และทำนองของดนตรีไทย
   ระบบเสียง และทำนองของดนตรีไทย  นับว่าเป็นองค์ประกอบสำคัญอย่างหนึ่งของดนตรีซึ่งมีลักษณะ ดังนี้
    1. ระบบเสียงของดนตรีไทย   เสียงของดนตรีไทย มทั้งหมด  7 เสียง เช่นเดียวดนตรีสากล   แต่ต่างกันตรงที่ระยะความห่างของช่วงเสียงในแต่ละระดับของดนตรีไทยจะมีความห่างเท่ากัน 1 เสียงเต็มทุกเสียงไม่มีช่วงครึ่งเสียงเหมือนดนตรีสากล  ระบบเสียงของดนตรีไทยจะใช้ฆ้องวงใหญ่เป็นเครื่องกำหนดระดับเสียง  ซึ่งศัพท์สังคีต เรียกว่า "ทาง"
การที่ระดับเสียงของดนตรีไทยมีช่วงความห่างในระดับที่เท่าๆกัน  ทำให้การบรรเลงดนตรีไทยสามารถเริ่มต้นที่เสียงใดก็ได้  ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับเครื่องดนตรีที่ใช้ในการบรรเลง

ตารางเปรียบเทียบระดับเสียงของดนตรีไทยและดนตรีสากล

      2.ทำนองของดนตรีไทย   ทำนองคือ เสียงลักษณะต่างๆ สูงบ้าง ต่ำบ้าง สั้นบ้าง ยาวบ้าง ที่ผู้ประพันธ์นั้นได้นำมาเรียบเรียงให้ต่อเนื่องกัน  ผสมผสานกันได้อย่างกลมกลืน  โดยทำนองของดนตรีไทย สามารถแบ่งออกเป็น 2 ประเภท ดังนี้
      2.1 ทำนองร้อง  หรือทางร้อง   หมายถึงทำนองที่ประพันธ์ขึ้น สำหรับผู้ขับร้อง ร้องส่งให้ดนตรีรับ  ประกอบด้วยทำนองที่ผู้ประพันธ์ได้ประพันธ์ขึ้นและเนื้อร้อง  ผู้ขับร้องจะต้องปรุงแต่งทำนองหลักให้เหมาะสมกับระดับเสียงและความหมายของเนื้อร่้อง
         เนื่องจากคำในภาษาไทยนั้น มีการใช้ระดับเสียงวรรณยุกต์ จึงทำให้ความหมายของคำต่างกันไป  เช่น คำว่า ม้า  หากร้องโดยคำนึงถึงแต่ให้ตรงเสียงหลักของเพลงก็อาจจะออกมาเป็น  มา หรือ หมา  ได้  ซึ่งจะทำให้ความหมายของคำนั้นเปลี่ยนไป ดังนั้นทำนองร้องจึงจำเป็นต้องคำนึงถึงเสียงหลัก และความหมายไปพร้อมๆกัน
        2.2 ทำนองบรรเลง  หรือทางเครื่อง  หมายถึง ทำนองที่ผู้ประพันธ์ได้ประพันธ์ขึ้นสำหรับเครื่องดนตรีต่างๆ บรรเลง ซึ่งบรรเลงสามารถพลิกแพลงทำนองหลักจากลูกฆ้องเป็นทำนองเต็มให้เหมาะสมกับเครื่องดนตรีแต่ละชนิดได้  แต่ต้องเป็นไปตามแบบแผน คือ เสียงตกของแต่ละวรรคจะต้องตรงกับเสียงตกของทำนองที่ผู้ประพันธ์ กำหนดไว้

ผลิตภัณฑ์ WINKWHITE