ขั้นตอนการขยายอาชีพ ความพร้อม

การจัดการที่ตองลงทุนมากขึ้น มีผมู าเกีย่ วขอ งมากข้ึนโดยลําดับ ดังนัน้ การทีจ่ ะสรางความมัน่ คงอาชีพไมให

เสยี หาย จําเปน ตอ งมีภารกจิ เพื่อสรา งความย่งั ยนื ในอาชพี อยา งนอ ย 5 ภารกิจ ดงั น้ี
1. บทบาทหนาที่เจาของธุรกิจ มีหนาทีจ่ ะตองกําหนดทิศทางธุรกิจที่ผูป ระกอบอาชีพจะตอง
กําหนดทิศทางของธุรกิจวาจะไปทางไหนใหสอดคลองกับสภาวะทางเศรษฐกิจ สังคม ที่เปนอยู และจะ

เกดิ ขน้ึ ในอนาคต มีกจิ กรรมท่ีจะตอ งทํา 2 เร่อื งดังน้ี

1.1 การกาํ หนดวสิ ยั ทศั น เปนการกําหนดทิศทางของอาชีพที่จะเปนหรือจะเกิดในอนาคต 3-5

ปขางหนาอยางรอบคอบ และเปนไปไดดวยตนเอง การกําหนดวิสัยทัศน สามารถคิดแสวงหาความรู ความ

เขาใจ กําหนดขอความวิสัยทัศน แลวตรวจสอบความเปนไปได จนมัน่ ใจจึงกําหนดเปนวิสัยทัศนทีจ่ ะเกิดกับ

อาชพี ตอ ไป

1.2 การจัดทําแผนพัฒนาอาชีพ ใชขับเคลือ่ นการพัฒนาอาชีพใหเขาสูวิสัยทัศน ใหไดดวยการ

กําหนดภารกิจ วิเคราะหภารกิจกําหนดกลยุทธสูค วามสําเร็จ วิเคราะห กลยุทธ กําหนดตัวบงชีค้ วามสําเร็จ

และจดั ทาํ แผนปฏิบตั กิ าร
2. การบริหารทรัพยากรดําเนินการ เปนการจัดการใหเกิดระบบการควบคุม การใชทรัพยากรให
คุมคามากที่สุด และเกดิ ของเสยี ใหน อยท่สี ดุ ไดแ ก

2.1 การวางแผนใชแ รงงานคนและจัดคนคนงานใหเหมาะสม ทํางานและสรางผลผลิตไดมาก

ท่สี ดุ ปจจัยการผลิตเสียหายและใชเวลานอยทส่ี ดุ

2.2 ระบบการควบคุมวัสดุอุปกรณและปจจัยการผลิตไมใหรัว่ ไหลหรือใชอยางดอย

ประสิทธภิ าพในทกุ ขัน้ ตอนการผลิต

2.3 การควบคุมการเงิน คาใชจาย รายไดตาง ๆ ใหชัดเจน ตรวจสอบไดทุกขั้นตอน

การงาน 3. การบริหารการผลิต

เปนการควบคุมการดําเนินงานใหเกิดผลซึ่งเกีย่ วของกับ

กจิ กรรมการบรหิ าร อยา งนอ ย 3 กจิ กรรม ดงั น้ี

3.1 การควบคุมคนทํางานใหเปนไปตามขัน้ ตอนทีก่ ําหนดดวยการจัดใหมีเอกสารขัน้ ตอนการ

ทํางาน ที่คนทํางานจะใชความรูสึก ประสบการณของตนเองเขามาเกีย่ ว ของไมไดอยางเด็ดขาด เพราะจะตอง

ทําไปตามที่กําหนด เมื่อมีขอบกพรองจะสามารถตรวจสอบกลับไปยังตนเหตุได

3.2 การควบคุมระยะเวลาในเวลาเคลื่อนไหวของงานใหอัตราการไหลเปนไปตามขอกําหนด

73

3.3 การตรวจสอบคัดเลือกผลิตภัณฑที่เสียหายไมไดคุณภาพออกจากของดี เพราะจะสราง
ความเชื่อถือ ความภกั ดตี อลูกคา ทเ่ี ชื่อมน่ั วา สนิ คา จากสถานประกอบการทมี่ ีคณุ ภาพจะไมผิดหวงั

4. การจัดการสงมอบผลิตภัณฑ เปนเรือ่ งสําคัญทีผ่ ูป ระกอบการอาชีพจะตองพัฒนาระบบการสง
มอบผลผลติ ใหถึงมอื ลูกคาไดตามขอกําหนดในเรอื่ งตาง ๆ ดงั น้ี

4.1 การบรรจุภณั ฑเพ่อื การปกปองผลผลิตไมใหเสียหาย บรรจุภัณฑเปนตัวเราใหลูกคาสนใจ
ในผลผลติ จึงตองมีการออกแบบใหเรียบรอย สวยงามตรงกับลักษณะของผลผลิตซึ่งเปนการสงเสริมการขายที่
สําคญั

4.2 การสงสินคา มีหลายรูปแบบทีจ่ ะนําสินคาไปถึงลูกคาไดอยางปลอดภัย สามารถเลือก
วิธีการทเ่ี อกชนและภาครฐั จดั บรหิ ารใหหรอื จดั สงเอง

4.3 การจัดการเอกสารสงมอบ ใชเพือ่ ควบคุมใหทราบถึงผลผลิตที่นําออกไป มีปริมาณเทาใด
ไปถงึ ลกู คา ดวยวิธีใดและไดร ับหรือไม

5. การวิจัยพัฒนา เปนการดําเนินงานใหธุรกิจที่ทําไดอยูใ นกระแสของความนิยม และกาวทันตอ
การเปลี่ยนแปลง ดงั น้ี

5.1 ตดิ ตามขอมลู กระแสความนยิ มในสนิ คา ผลติ ผลทเี่ ราทําวายังอยใู นกระแสนยิ ม อยางไร
5.2 ติดตามประเมินเทียบเคียงคุณภาพผลิตภัณฑทีเ่ ราแขงขันอยู และสภาวะ ตลาดเปน
อยางไร
5.3 ดําเนินการวิจัยพัฒนา ดวยการคนควาหาขอมูลอยางดี สรางองคความรูพ ัฒนาผลผลิตให
อยูในกระแสความนยิ มหรอื เปลย่ี นโฉมออกไปสตู ลาดประเภทอน่ื ๆ
กจิ กรรมท้ัง 5 กิจกรรมเปนสวนหนึ่งของการสรางความมั่นคงในธุรกิจ

1.3 การคดิ สรางสรรคก ําหนดกิจกรรมในภารกิจสรา งความม่นั คง
จากสาระความเขาใจภารกิจเพื่อความมัน่ คงในอาชีพเปนการนําเสนอแนวคิดทีเ่ ปน ธุรกิจคอนขาง
ขนาดใหญ ดังนัน้ ผูเรียนจึงจําเปนตองคิดสรางสรรคเพือ่ ตนเองวาธุรกิจของเราจะทําอะไรบาง แคไหน และ
อยางไร
ตวั อยา ง ธรุ กิจไรท นเหนอ่ื ย
เปนธุรกิจขยายแลว ดําเนินการผลิตผักสด ผลไมในระบบเกษตรอินทรียบนพืน้ ที่ 130 ไร ระบบการ
บริหารจัดการดานตาง ๆ ตองลงมือทําดวยตนเองในครอบครัวเพียง 3 คน ภารกิจสรางความมัน่ คงจะตอง
คิดสรางสรรคออกแบบใหเหมาะสมกับตนเอง ตัวอยางบทบาทหนาทีเ่ จาของธุรกิจ ซึง่ จะตองกําหนดทิศทาง

74

และแผนงานดว ยตนเอง ดวยการกําหนดวิสัย ทัศน จัดทําแผนควบคุมเชิงกลยุทธและโครงการพัฒนาที่จําเปน
และมีพลังทําใหการขับเคลื่อนการทํางานเขาสูและเปนไปตามวิสัยทัศนได ดังตัวอยางการคิดสรางสรรคกําหนด
ทิศทางและแผนงานของไรทนเหนื่อย ดงั น้ี
ตัวอยาง : แผนการควบคุมเชิงกลยุทธ วิสัยทัศน “ป 2551 ไรทนเหนือ่ ยผลิตผักสด ผลไมอินทรีย เขาสูต ลาด
ประเทศสิงคโปรได”
แผนควบคมุ เชิงกลยทุ ธ

75

คําช้ีแจง : ใหผูเรียนแตละคนไดใชประสบการณเชิงประจักษมานึกคิดวา เพือ่ ความเขมแข็งในอาชีพ
เราควรมีภารกิจและกิจกรรมอะไรบาง

76

เรอื่ งที่ 2. การวดั และประเมนิ ผลความมนั่ คงในอาชพี

2.1 องคป ระกอบการวดั และประเมินผลความม่ันคงในอาชีพ
การประเมินความมัน่ คงในอาชีพ ผูรับผิดชอบในการวัดและประเมินผลที่ดีทีส่ ุด คือ ตัว
ผูประกอบอาชีพเอง เพราะการวัดและประเมินผลความมัน่ คงในอาชีพ เปนเรือ่ งที่บูรณาการ สิง่ ตาง ๆ ภายใน
ตัวของผูป ระกอบการอาชีพเอง ตัง้ แตการเรียนรูว าตนเองจะทําอยางไรการ คิดเห็นคุณคาของกิจกรรมความ
มน่ั คง ความจดจําในกิจกรรมและความรูสึกพอใจตอกิจกรรม เปนเรือ่ งภายในทัง้ สิน้ บุคคลภายนอกไมอาจจะ
รูเ ทาทัน ดังนัน้ ความมัน่ คงในอาชีพตัวแปรตนเหตุที่สําคัญ คือ ใจของผูป ระกอบการอาชีพเอง จึงจําเปนที่
จะตองมีหลักการประเมินสภาวะใจของตนเองอยางเปนระบบทีป่ ระกอบดวยตัวแปร 4 ตัว ดังน้ี 1. การรับรู
(วญิ ญาณ) 2. ความคิด (สังขาร) 3. จาํ ได หมายรู (สญั ญา) และ 4. ความรูสึก (เวทนา)
1. วธิ กี ารรบั รทู ใี่ ชศกึ ษาภารกจิ สรา งความม่นั คง
2. ประเมินคุณคาวาดีหรือไมดีของภารกิจความมั่นคงที่จะดําเนินการ
3. ประเมินความจําวาตนเองเอาใจใสตอภารกิจความมั่นคงมากนอยเพียงใด
4. ประเมินความรูส ึกท่ีตนเอง พึงพอใจหรือชอบตอภารกิจความมั่นคงแบบใด
2.2 วิธีการวัดผลและประเมนิ ผลความมนั่ คงในอาชีพ
เปนการนําตัวแปรมากําหนดตัวชีว้ ัด วิธีการวัดแลวเขียนเปนแบบวิเคราะหประเมินตนเอง โดยมี
ขน้ั ตอนดาํ เนนิ การ
1. การวเิ คราะหตวั แปรกาํ หนดตวั ชว้ี ดั เชน

1.1 ตวั แปรดา นวิธกี ารรบั รู ตวั บง ช้ี คอื วธิ กี ารเรยี นรูทีป่ ระกอบการ
(1) การรับรูจากการเห็นของจริงจากการสืบคนจากเอกสาร (ทางตา)
(2) การรับรูจากการฟงคําบรรยาย ฟง เสียงทเ่ี กดิ ในกิจกรรม (ทางห)ู
(3) การรบั รูกลน่ิ ทางจมกู (จมกู )
(4) การรับรูจากการชิมรส (ปาก)
(5) การรับรูจากการสัมผัสทางกาย (กาย)
(6) การรับรูจากการคิดทางใจ (ใจ)

1.2 ตัวแปรดา นการนกึ คิดถงึ คณุ คา มีตัวบงช้ี 3 ตวั คือ
(1) คดิ วา ดี
(2) ไมมีความคิด เฉย ๆ
(3) คดิ วา ไมด ี

1.3 ตัวแปรดานความจําไดหมายรู มตี วั แปร 3 ตวั คือ

77

(1) จําไดท้งั หมด
(2) จาํ ไดบางสวน
(3) ไมจ ํา จําไมไ ด
1.4 ตวั แปรดา นความรสู กึ พอใจ มตี วั แปร 3 ตวั ประกอบดว ย
(1) ชอบพึงพอใจ
(2) เฉย ๆ
(3) ไมชอบ ไมพึงพอใจ
2. วิเคราะหต วั บง ช้กี ําหนดวิธีการวัด
ตวั อยา ง เชน
(1) ตวั ชี้วัดการรบั รู วดั วาใชวธิ ีการรับรูแบบใดบาง ดังนั้นในเรื่องของความมัน่ คงในอาชีพ ตัว
บงชก้ี ารรับรู คือจาํ นวนของวธิ กี ารรับรทู ีน่ าํ เขามาใชแลว ใหค ะแนน 1
(2) ตัวชี้วัด การนึกคิดถึงคุณคา วดั ดว ยการตดั สนิ ใจทต่ี นเองเปน แบบใด
- คดิ วา ดี ใหค ะแนน 1
- เฉย ๆ ใหค ะแนน 0
- คดิ วา ไมด ี ใหค ะแนน -1
(3) ตัวชี้วัดดานการจําไดหมายรูวัดดวยการประมาณคาวาตนเองเปนแบบใด
- มากให 1 คะแนน
- ปานกลาง ให 0 คะแนน
- นอ ย ให -1 คะแนน
(4) ตัวชว้ี ดั ดานความรูสกึ พอใจ วัดดวยการประมาณคาที่ตนเองเปนแบบใด
- พึงพอใจ ให 1 คะแนน
- เฉย ๆ ให 0 คะแนน
- ไมชอบ ให -1 คะแนน
3. เขยี นแบบวดั ความมน่ั คงในอาชพี
แบบวัดและประเมินผลมีหลายแบบ สําหรับการวัดผลความมัน่ คงในอาชีพเปนแบบประเมิน
ตนเอง ที่มีองคประกอบรวม 2 องคประกอบ คือ
(1) ภารกิจและกิจกรรม
(2) ตัวแปรดานนามธรรมหรือใจของผูประเมินตนเอง และตัวบงชีว้ ัดองคประกอบทัง้ 2 ดาน
ดังกลาว ไดถูกนํามาจัดเปนแบบวัดผลความมั่นคงในอาชีพ ดงั ตวั อยาง

78

ตวั อยาง แบบวัดความมั่นคงในอาชีพ

4. การประเมินผล
เปนกิจกรรมการวิเคราะห ตคี า แปรผล และสรุปผล ดงั น้ี
4.1 การวิเคราะหผล จากแบบวดั ผล มีรายละเอียด ดงั น้ี
(1) ตัวแปรดานการรับรูใ นแบบวัดกําหนดไวเพียง 3 วิธีการ การวิเคราะหผลโดยนับ

จาํ นวนวิธีการท่ีใชจริง โดยใหค ะแนนวธิ กี ารละ 1 คะแนน
(2) ตัวแปรดา นการคิดถงึ คุณคา ประกอบดว ย

79

- คดิ วาเปน สิ่งดี ใหค ะแนน = 1

- คิดวาเฉย ๆ ใหค ะแนน = 0

- คดิ วา ไมด ี ใหค ะแนน = -1

(3) ตวั แปรดา นการจาํ ได หมายรู ประกอบดว ย

- จาํ ไดมากกวา รอ ยละ 80 ใหค ะแนน = 1

- จําไดปานกลางรอยละ 50-79 ใหค ะแนน = 0

- จําไดตา่ํ กวา รอยละ 50 ใหค ะแนน = -1

(4) ตวั แปรดา นความรสู กึ ประกอบดว ย

- ถาเหน็ วาพึงพอใจ ใหค ะแนน = -1

- ถา เหน็ วา เฉย ๆ ใหค ะแนน = 0

- ถา เห็นวาไมช อบ ใหค ะแนน = -1

4.2 การตีคาผลการวิเคราะห มีรายละเอียด ดงั น้ี

4.2.1 ตวั แปรดา นนามธรรม

(1) ผลงานดานนามธรรมหรอื ใจของผปู ระเมนิ ตนเอง

- ม่นั คง เขมแข็ง = คะแนนสงู กวา 24 คะแนนขน้ึ ไป

- ตอ งระแวดระวงั = คะแนนระหวา ง 18-24 คะแนน

- ตอ งตรวจสอบพฒั นาระบบ = คะแนนระหวา ง 12-18 คะแนน

- ตองปรับรื้อระบบความมั่นคง = คะแนนระหวา ง 6-12 คะแนน

- ยกเลิกระบบถายังตองการทําธุรกิจตอไปตองพัฒนาใจของตนเอง

เรยี นรใู หม = ตา่ํ กวา 6 คะแนน

(2) การตีคา ผลการวเิ คราะหดา นการรับรูต อภารกจิ ความมัน่ คงธรุ กิจ

ดงั น้ี

- การรับรูดที ่ีสดุ = คะแนนสงู กวา 12 คะแนนขน้ึ ไป

- การรบั รดู ี = คะแนน 9-12 คะแนน

- ตองพฒั นาการรับรู = คะแนน 6-9 คะแนน

- ตอ งแกไ ขตนเองรับรใู หม = คะแนน 3-6 คะแนน

- เลกิ เปนเจาของธุรกจิ = คะแนนตาํ่ กวา 3 คะแนน

ทําไดแตแรงงาน

(3) การตีคาผลการวิเคราะหดานการนึกคิดคุณคาของระบบความมั่นคง

80

ธุรกจิ ดงั น้ี

- มีการคิดนึกตอระบบความมั่นคงดีมาก=คะแนนสงู กวา 5 คะแนน

- มีการนึกคิดตอระบบความมั่นคงดี = คะแนน 4 คะแนน

- ตองทบทวนคุณคาของระบบความมั่นคง = คะแนน 3 คะแนน

- ตองทบทวนความเหมาะสมของตนเอง = คะแนน 2 คะแนน

- ถอยตัวออกจากความเปนเจาของธรุ กจิ ทีไ่ มพ ฒั นาตนเอง

= คะแนน 1 คะแนนลงมา

(4) การตีคาดานความจําไดหมายรูตอระบบความมั่นคงธุรกิจ ดงั น้ี

- มคี วามจาํ ไดหมายรเู พ่อื ปฏิบัตภิ ารกจิ ความมน่ั คงดีมาก =5คะแนน

- มีความจําไดหมายรูเพื่อปฏิบัติภารกิจความมั่นคงดี = 4 คะแนน

- ตองทบทวนความจํา = 3 คะแนน

- ตองทบทวนความเหมาะสมในการเปนเจาของธุรกิจ = 2 คะแนน

- ถอยตัวออกจากความเปนเจาของธุรกิจ = 1 คะแนน

(5) การตีคาดานความรูสึกตอภารกิจความมั่นคงธุรกิจ ดงั น้ี

- มีความรูสึกตอภารกิจความมั่นคงธุรกิจดีมาก = 5 คะแนน

- มคี วามรสู กึ ตอ ภารกจิ ความมัน่ คงธุรกจิ ดี = 4 คะแนน

- ตองทบทวนความรูสึกของตนเอง = 3 คะแนน

- ตองทบทวนวาตนเองยังเหมาะสมในการเปนเจาของธุรกิจ

= 2 คะแนน

- ควรถอยตัวออกจากความเปนเจาของธุรกจิ = 1 คะแนน

4.2.2. ดา นภารกจิ ในแตละภารกิจมีสวนรวมตอความมั่นคงของธุรกิจอยางไร ดงั น้ี

- ภารกิจน้ีสง ผลตอ ความมั่นคงมากทส่ี ดุ = 6 คะแนน

- ภารกิจน้สี งผลตอ ความมนั่ คงดี = 5 คะแนน

- ภารกจิ น้ีตองคิดทบทวนและพฒั นา = 4 คะแนน

- ภารกิจนีต้ องยอ นดูการกระทาํ ของตนเอง = 3 คะแนน

- ตองทบทวนภารกิจปรับรื้อระบบและทําความเขาใจกับตนเอง

ในฐานะเจาของกิจการ = 2 คะแนน

81

2.3 การแปรผลการประเมนิ ตนเอง
ทบทวนกันอีกครัง้ การวัดและประเมินผลเปนเรือ่ งของการประเมินตนเองเพือ่ ใหรูจ ักและเขาใจ
ตนเอง เพราะกิจกรรมสรางความเขมแข็ง มัน่ คงในธุรกิจ เปนเรื่องที่เจาของธุรกิจ จะตองเอาใจใส จะบอกวา
ภารกิจนี้ไมชอบ คงไมได แตการประเมินตองถามใจวาเราเปนอยางไรกันแน แลววัดและประเมินผลไปตาม
สภาพจริง สวนผลจะออกมาอยางไร แลวเราจะทําอยางไรอยูท ีต่ ัวเราเอง จึงขอตัวอยางผลการวิเคราะห ตีคา
แปรผล และอภิปรายผลของเจาของธุรกิจทา นหนึ่ง ดงั น้ี
ตวั อยา ง ผลการวิเคราะห การประเมินภารกิจการสรางความมั่นคงในอาชีพ

จากตารางผลการวเิ คราะหสามารถอธบิ ายไดว า
1. โดยภาพรวมแลวจะตองตรวจสอบพัฒนาระบบความมั่นคงธุรกิจ
2. มีภารกิจที่จะตองตรวจสอบพัฒนาประกอบการ

(1) การบริหารทรัพยากรดําเนินงาน

82

(2) การจัดการสงมอบ
(3) การวจิ ัยพัฒนา
3. จะตองทบทวนสภาพและความรูสึกของตนเองเกี่ยวกับ
(1) การมองเห็นคุณคาของภารกิจความมั่นคงธุรกิจ
(2) ความรูสึกชอบไมชอบในภารกิจความมั่นคง
4. ถา จะเปน เจาของธุรกจิ ตองเอาใจใสต อ การจําไดห มายรู

กิจกรรมท่ี 1

คําชีแ้ จง : จากการเรียนรูร ะบบความมัน่ คงในธุรกิจอาชีพและการวัดและประเมินผลภารกิจ ความมัน่ คงใน
อาชีพ ทานคิดวาตัวทานเองควรมีกรอบแนวทางวัดและประเมินผลภารกิจ ความมัน่ คงในอาชีพของตนเอง
อยางไร ขอไดโ ปรดศกึ ษาแบบบนั ทกึ นแ้ี ลว ทดลองคดิ ดว ยตนเอง

1.ลักษณะกิจกรรมอาชีพที่ขยายขอบขาย
1.1 ผลผลิต
(1) เปาหมายการผลิต คือ :

..................................................................................................................................................