สารละลาย (Solution) คือ สารเนื้อเดียวที่ไม่บริสุทธิ์ ซึ่งเกิดจากสารตั้งแต่ 2 ชนิดขึ้นไปรวมตัวเป็นเนื้อเดียวกัน สามารถแบ่งส่วนประกอบได้ 2 ส่วนคือ ตัวทำละลายและตัวละลาย โดยตัวทำละลายจะเป็นสารที่มีความสามารถในการทำให้สารอื่นๆ ละลายได้ โดยไม่ทำปฏิกิริยาเคมี และตัวละลายคือสารที่ถูกตัวทำละลายทำให้ละลาย สรุปเนื้อหาเรื่อง สารละลายสารละลายนั้น โดยส่วนใหญ่แล้วจะจำแนกประเภทตามสถานะของสารละลายนั้น ๆ ได้แก่ สารละลายของแข็ง สารละลายของเหลว และสารละลายแก๊ส แต่นอกจากนี้เรายังสามารถจำแนกประเภทของสารละลายในแบบอื่น ๆ ได้อีกด้วย ดังนี้ ประเภทของสารละลาย
ความเข้มข้นของสารละลายความเข้มข้นของสารละลายเป็นการบอกถึงอัตราส่วนปริมาณตัวถูกละลายกับปริมาณตัวทำละลายในสารละลายหนึ่ง ๆ อัตราส่วนดังกล่าวจะมีได้ 2 ลักษณะ คือ
โดยจะมีหน่วยความเข้มข้น เป็นหน่วยที่ใช้บอกปริมาณของตัวถูกละลายและตัวทำละลายในสารละลาย โดยทั่วๆ ไปหน่วยความเข้มข้นของสารละลายมักจะบอกเป็นปริมาณของตัวถูกละลายในสารละลาย หน่วยต่างๆ ที่นิยมใช้กันในระดับนี้ได้แก่ 1.หน่วยร้อยละ เป็นหน่วยของความเข้มข้นที่แบ่งย่อยออกเป็น 3 ประเภท ได้แก่
จากหน่วยร้อยละของสารละลาย สามารถนำมาสรุปเป็นสูตร สำหรับการคำนวณหน่วยร้อยละของสารละลายได้ ดังนี้ % โดยมวล = (มวลของตัวละลาย/มวลสารละลาย)x100 % โดยปริมาตร = (ปริมาตรของตัวละลาย/ปริมาตรสารละลาย)x100 % โดยมวล/ปริมาตร = (มวลของตัวละลาย/ปริมาตรสารละลาย)x100 แต่อย่างไรก็ตาม บางครั้งโจทย์อาจจะไม่กำหนดหน่วยร้อยละ ว่าเป็นประเภทใด โดยทั่วๆ ไปให้เข้าใจ ดังนี้ กรณีที่ 1 สารละลายของแข็งในของเหลว จะเป็น % โดยมวล/ปริมาตร กรณีที่ 2 สารละลายของของเหลวในของเหลว หรือ ก๊าซจะเป็น % โดยปริมาตร 2. หน่วยโมล/ลูกบาศก์เดซิเมตร (mol/dm3) หรือโมลาริตี เป็นหน่วยความเข้มข้นในระบบเอสไอ ซึ่งสามารถใช้ โมล/ลิตร (mol/l) แทนได้ หน่วยโมล/ลิตร นั้นเดิมเรียกว่า โมลาร์ (molar) ใช้สัญลักษณ์เป็น “M” ซึ่งโมล/ลิตร เป็นหน่วยความเข้มข้นที่แสดง “จำนวนโมลของตัวถูกละลายในสารละลาย 1 ลูกบาศก์เดซิเมตร (1 ลิตร)” 3. หน่วยโมล/กิโลกรัม (mol/kg) หรือ โมแลลิตี (molality) เป็นหน่วยความเข้มข้นที่ใช้บอก “จำนวนโมลของตัวถูกละลายที่มีอยู่ในตัวทำละลาย 1 กิโลกรัม หรือ 100 กรัม” จึงมีหน่วยเป็นโมลต่อกิโลกรัม หรือเรียกว่า โมแลล ใช้สัญลักษณ์เป็น “m” 4. เศษส่วนโมล (mole fraction) เป็นหน่วยความเข้มข้นของสารละลายอีกชนิดหนึ่ง ซึ่งโดยทั่วไปมักจะใช้สัญลักษณ์เป็น ” x ” โดย
ซึ่งสูตรแสดงความสัมพันธ์ของเศษส่วนโมล คือ เศษส่วนโมล A = โมลของสาร A / จำนวนโมลรวม และที่สำคัญคือ เศษส่วนโมลของสารแต่ละชนิดจะต้องมีค่าน้อยกว่า 1 เสมอ ไม่ว่าจะเป็นสารละลายที่เกิดจากสารกี่ชนิดรวมกันก็ตาม ผลบวกของเศษส่วนโมลของสารทั้งหมดรวมกันจะต้องเป็น 1 เสมอ 5. ส่วนในล้านส่วน (part per million) ใช้สัญลักษณ์ย่อว่า “ppm” เป็นหน่วยที่ใช้ในกรณีที่สารมีจำนวนน้อยๆ ได้แก่
ตัวอย่างข้อสอบเรื่อง สารละลาย1.ก๊าซไฮโดรเจนคลอไรด์หนัก1.46กิโลกรัม นำไปละลายน้ำจะได้กรดไฮโดรริก10dm3 กรดนี้มีความเข้มข้นเท่าใด ก. 0.4 mol/dm3 ข.14.6% (น้ำหนัก/น้ำหนัก) ค.4mol/dm3 ง.0.146 g/dm3 2.น้ำส้มสายชูชนิดหนึ่ง มีความหนานแน่น 1.13 g/cm3 ระบุว่ามีกรดแอซีติกละลายอยู่ร้อยละ8โดยน้ำหนักน้ำส้มสายชูนี้จะมีความเข้มข้นคิดเป็นกี่ mol/dm3 ก. 0.13 ข. 7.1 ค. 1.51 ง. 1.33 3.ผ่านก๊าซ A ลงในน้ำจำนวนหนึ่ง ได้สารละลายกรด B ที่มีความเข้มข้นร้อยละ 30 โดยมวล และมีความหนาแน่น 1.1 กรัมต่อลูกบาศก์เซนติเมตร ถ้ามวลโมเลกุลของ B=66 สารละลายกรด B มีความเข้มข้นกี่โมลต่อลูกบาศก์เดซิเมตร ก. 5 ข. 20 ค. 25 ง. 10 4.ความเข้มข้นของตัวถูกละลายชนิดต่างๆในสารละลาย A, B และ C ในน้ำ เป็นดังนี้ สารละลายในน้ำ ตัวถูกละลาย ความเข้มข้น A NaCl 58.5g/dm3 B Na2SO4 71g/dm3 C NaOH 10% โดยมวลต่อปริมาตร การเรียงลำดับความเข้มข้นของสารละลายในหน่วย mol/dm3 จากมากไปน้อยข้อใดถูกต้อง(ENT’34) ก. C>A>B ข. B>A>C ค. C>B>A ง. A>B>C 5. มีสารละลาย NaOH 1 mol/dm3 จำนวน 500 cm3 ถ้าแบ่งมา100 แล้วทำให้เจือจางเป็น 1 ลิตร จะมี NaOH กี่ mol |