พรบ.แรงงานส มพ นธ ม ผลบ งค บใช ก บหน วยงานใด

ทํ างาน ค าจ าง สว ัสด ิการ การเลิกจ าง หร ือประโยชนอื่ นของนายจางหร ือล ูกจ างอ ันเก ี่ยวกับการ

จ างหร ือการทํางาน

"ข อตกลงเกี่ยวกับสภาพการจาง" หมายความวา ข อตกลงระหวางนายจางก ับลู กจ าง

หร ือระหวางนายจางหร ือสมาคมนายจางก ับสหภาพแรงงานเกี่ยวกับสภาพการจาง

"ข อพ ิพาทแรงงาน" หมายความวา ข อข ัดแย งระหวางนายจางก ับลู กจ างเก ี่ยวกับ

สภาพการจาง

"การป ดงาน" หมายความวา การท ี่นายจ างปฏ ิเสธไมยอมใหลู กจ างท ํางานชั่วคราว

เน ื่องจากขอพ ิพาทแรงงาน

"การน ัดหย ุดงาน" หมายความวา การท ี่ลู กจ างร วมก ันไม ทํ างานชั่วคราวเนื่องจาก

ข อพ ิพาทแรงงาน

"สมาคมนายจาง" หมายความวา องค การของนายจางท ี่จั ดต ั้งข ึ้นตามพระราชบัญญ ัตินี้

"สหภาพแรงงาน" หมายความวา องค การของลูกจ างท ี่จั ดต ั้งข ึ้นตามพระราชบัญญ ัตินี้

"สหพ ันธ นายจ าง" หมายความวา องค การของสมาคมนายจางต ั้งแต สองสมาคมขึ้นไป

ที่จั ดต ั้งข ึ้นตามพระราชบัญญ ัตินี้

"นายทะเบียน" หมายความวา ผูซึ่ งร ัฐมนตรีแต งต ั้งให ปฏิบัติการตามพระราชบัญญ ัตินี้

"พน ักงานประนอมขอพ ิพาทแรงงาน" หมายความวา ผูซึ่ งร ัฐมนตรีแต งต ั้งให 

ปฏิบัติการตามพระราชบัญญ ัตินี้

"อธ ิบดี" หมายความวา อธ ิบดี กรมแรงงาน

"รั ฐมนตรี" หมายความวา รั ฐมนตรีผูรั กษาการตามพระราชบัญญ ัตินี้

มาตรา 6 ให รั ฐมนตรีว าการกระทรวงหมาดไทยรักษาการตามพระราชบัญญ ัตินี้ และ

ให มีอํ านาจ ดั งต อไปนี้

หมวดที่ 1

ข อตกลงเกี่ยวก ับสภาพการจาง

มาตรา 10 ให สถานประกอบกิจการที่มีลู กจ างต ั้งแต ยี่สิ บคนขึ้นไปจัดให มีข อตกลง

เก ี่ยวกับสภาพการจางตามความในหมวดนี้

ข อตกลงเกี่ยวกับสภาพการจางให ทํ าเป นหน ังส ือ

ในกรณีเป นที่ สงส ัยวา ในสถานประกอบกิจการนั้นมีข อตกลงเกี่ยวกับสภาพการจาง

หร ือไม  ให ถื อว าข อบ ังค ับเก ี่ยวกับการทํางานที่นายจ างต องจ ัดให มี ตามกฏหมายวาด วยการ

คุ มครองแรงงาน เป นข อตกลงเกี่ยวกับสภาพการจางตามพระราชบัญญ ัตินี้

มาตรา 11 ขอตกลงเกี่ยวกับสภาพการจางอย างน อยต องม ีข อความ ดั งต อไปนี้

(1) เง ื่อนไขการจางหร ือการทํางาน

(2) กํ าหนดวันและเวลาทํางาน

(3) ค าจ าง

(4) สว ัสด ิการ

(5) การเลิกจ าง

(6) การย ื่นเร ื่องราวรองท ุกข ของล ูกจ าง

(7) การแกไขเพ ิ่มเต ิมหร ือการตออาย ุข อตกลงเกี่ยวกับสภาพการจาง

มาตรา 12 ข อตกลงเกี่ยวกับสภาพการจาง มี ผลใช บั งค ับภายในระยะเวลาที่นายจ าง

และล ูกจ างได ตกลงกัน แต จะตกลงกันให มี ผลใช บั งค ับเก ินกว าสามปไม ได  ถ าม ิได กํ าหนด

ระยะเวลาไว ให ถื อว าข อตกลงเกี่ยวกับสภาพการจางม ีผลใช บั งค ับหน ึ่งป นั บแต วันที่ นายจ าง

และล ูกจ างได ตกลงกัน หร ือน ับแต วันที่ นายจ างร ับลู กจ างเข าท ํางาน แล วแต กรณ ี

ในกรณีที่ ระยะเวลาที่กํ าหนดตามขอตกลงเกี่ยวกับสภาพการจางส ิ้นสุ ดลง ถ าม ิได มี การ

เจรจาตกลงกันใหม ให ถื อว าข อตกลงเกี่ยวกับสภาพการจางน ั้นมี ผลใช บั งค ับต อไปอ ีกคราวละ

หน ึ่งป 

มาตรา 13 การเร ียกร องให มี การก ําหนดขอตกลงเกี่ยวกับสภาพการจาง หรือการแกไข

เพ ิ่มเต ิมข อตกลงเกี่ยวกับสภาพการจาง นายจ างหร ือล ูกจ างต องแจ งข อเร ียกร องเป นหน ังส ือให 

อี กฝ ายหน ึ่งทราบ

ในกรณีที่ นายจ างเป นผู แจ งข อเร ียกร อง นายจ างต องระบุชื่ อผ ูเข าร วมในการเจรจาโดย

จะระบุชื่ อตนเองเปนผู เข าร วมในการเจรจา หร ือจะต ั้งผ ูแทนเปนผู เข าร วมในการเจรจาก็ได  ถา

นายจ างต ั้งผ ูแทนเปนผู เข าร วมในการเจรจา ผู แทนของนายจางต องเป น กรรมการผูถื อห ุน ผู

เป นหุนสวน หร ือล ูกจ างประจําของนายจาง กรรมการของสมาคมนายจาง หร ือกรรมการของ

สหพ ันธ นายจ าง และต องม ีจํ านวนไมเก ินเจ ็ดคน

ในกรณีที่ลู กจ างเป นผู แจ งข อเร ียกร อง ข อเร ียกร องน ั้นต องม ีรายช ื่อและลายมือช ื่อของ

ลู กจ างซ ึ่งเก ี่ยวของก ับข อเร ียกร องไม น อยกว าร อยละสิบหาของลูกจ างท ั้งหมด ซึ่ งเก ี่ยวของก ับ

ข อเร ียกร องน ั้น ถ าล ูกจ างได เล ือกตั้ งผ ูแทนเปนผู เข าร วมในการเจรจาไวแล วให ระบ ุชื่ อผ ูแทน

ผู เข าร วมในการเจรจามีจํ านวนไมเก ินเจ ็ดคนพรอมก ับการแจงข อเร ียกร องด วย ถ าล ูกจ างย ังม ิได 

เล ือกตั้ งผ ูแทนเปนผู เข าร วมในการเจรจา ให ลู กจ างเล ือกตั้ งผ ูแทนเปนผู เข าร วมในการเจรจาและ

ระบ ุชื่ อผ ูแทนผูเข าร วมในการเจรจา มีจํ านวนไมเก ิดเจ ็ดคน โดยม ิชั กช า

การเลือกตั้งและการกําหนดระยะเวลาในการเปนผู แทนลูกจ าง เพ ื่อเป นผู เข าร วมในการ

เจรจา การด ําเน ินการเกี่ยวกับข อเร ียกร องและการรับทราบคําช ี้ขาด ให เป นไปตามหลักเกณ และ

วิธี การท ี่กํ าหนดในกฎกระทรวง

มาตรา 14 การเลือกตั้ งผ ูแทนลูกจ าง ลู กจ างจะจัดการเอง หร ือจะร องขอใหพน ักงาน

ประนอมขอพ ิพาทแรงงานจัดการแทนก็ได  จํ านวนผูแทนลูกจ างให เป นไปตามที่ผูจั ดการ

เล ือกตั้ งก ําหนดแตต องไม เก ินเจ ็ดคน ผู แทนลูกจ างต องเป นลู กจ างซ ึ่งเก ี่ยวของก ับข อเร ียกร อง

นั้น หร ือเป นกรรมการของสหภาพแรงงาน หร ือกรรมการของสหพันธ แรงงานที่ลู กจ างซ ึ่ง

เก ี่ยวของก ับข อเร ียกร องเป นสมาชิก ลู กจ างซ ึ่งเก ี่ยวของก ับข อเร ียกร องท ุกคนมีสิทธิ ลงคะแนน

เส ียงเล ือกตั้ งผ ูแทนลูกจ าง

มาตรา 15 สมาคมนายจาง หร ือสหภาพแรงงาน อาจแจงข อเร ียกร องตาม มาตรา 13

ต ออ ีกฝ ายหน ึ่งแทนนายจางหร ือล ูกจ างซ ึ่งเป นสมาชิกได จํ านวนสมาชิกซ ึ่งเป นลู กจ างต องม ี

จํ านวนไมน อยกว าหน ึ่งในห าของจํานวนลูกจ างท ั้งหมด

ในกรณีที่ สหภาพแรงงานเปนผู แจ งข อเร ียกร อง ข อเร ียกร องน ั้นไม จํ าต องม ีรายช ื่อและ

ลายม ือช ื่อล ูกจ างซ ึ่งเก ี่ยวของก ับข อเร ียกร อง

ในกรณีที่มีข อสงสัยวาสหภาพแรงงานนั้นจะมีลู กจ างซ ึ่งเก ี่ยวของก ับข อเร ียกร องเป น

สมาช ิกครบจํานวนที่ได ระบ ุไว ในวรรคหนึ่งหร ือไม  นายจ าง สมาคมนายจาง หร ือสหภาพ

มาตรา 18 ถ านายจางหร ือสมาคมนายจางก ับลู กจ าง หร ือสหภาพแรงงานสามารถตก

ลงเก ี่ยวกับข อเร ียกร องตามมาตรา 13 ได แล ว ให ทํ าข อตกลงเกี่ยวกับสภาพการจางน ั้นเป น

หน ังส ือลงลายมือช ื่อนายจางหร ือผ ูแทนนายจาง และผ ูแทนลูกจ างหร ือกรรมการของสหภาพ

แรงงาน แล วแต กรณ ี และใหนายจ างประกาศขอตกลงเกี่ยวกับสภาพการจางโดยเปดเผยไว ณ

สถานที่ที่ลูกจ างซ ึ่งเก ี่ยวของก ับข อเร ียกร องท ํางานอยูเป นเวลาอยางน อยสามสิบวัน โดยเริ่ม

ประกาศภายในสามวัน นั บแต วันที่ ได ตกลงกัน

ให นายจ างน ําข อตกลงเกี่ยวกับสภาพการจางตามวรรคหนึ่งมาจดทะเบียนต ออธ ิบดี หร ือ

ผูซึ่ งอธ ิบดี มอบหมาย ภายในสิบห าว ันนั บแต วันที่ ได ตกลงกัน

มาตรา 19 ข อตกลงเกี่ยวกับสภาพการจางม ีผลผ ูกพ ันนายจางและลูกจ าง ซึ่งลง

ลายม ือช ื่อในข อเร ียกร องน ั้น ตลอดจนลูกจ างซ ึ่งม ีส วนในการเลือกตั้ งผ ูแทนเปนผู เข าร วมใน

การเจรจาทุกคน

ข อตกลงเกี่ยวกับสภาพการจางท ี่กระท ําโดยนายจาง หร ือสมาคมนายจางก ับ สหภาพ

แรงงานหรือล ูกจ างซ ึ่งท ํางานในกิจการประเภทเดียวกัน โดยม ีลู กจ างซ ึ่งท ํางานในกิจการ

ประเภทเดียวกันเป นสมาชิกหร ือร วมในการเรียกร องเก ี่ยวกับสภาพการจางเก ินกว าสองในสาม

ของล ูกจ างท ั้งหมด ให ถื อว า ข อตกลงเกี่ยวกับสภาพการจางน ั้นมี ผลผ ูกพ ันนายจาง และล ูกจ าง

ซึ่ งท ํางานในกิจการประเภทเดียวกันนั้นทุกคน

มาตรา 20 เม ื่อข อตกลงเกี่ยวกับสภาพการจางม ีผลใช บั งค ับแล ว ห ามม ิให นายจ างท ํา

สั ญญาจางแรงงานกับลู กจ างข ัดหร ือแย งก ับข อตกลงเกี่ยวกับสภาพการจาง เว นแต สั ญญาจาง

แรงงานนั้นจะเปนคุ ณแก ลู กจ างย ิ่งกว า

หมวด 2

วิธี ระง ับข อพ ิพาทแรงงาน

มาตรา 21 ในกรณีที่ ไม มี การเจรจากันภายในกําหนดตามมาตรา 16 หร ือม ีการเจรจา

กั นแล วแต  ตกลงกันไม ได ไม ว าด วยเหตุใด ให ถื อว าได มีข อพ ิพาทแรงงานเกิดข ึ้นและใหฝ าย

แจ งข อเร ียกร อง แจ งเป นหน ังส ือให พน ักงานประนอมขอพ ิพาทแรงงานทราบภายในยี่สิบสี่

ชั่ วโมง นั บแต เวลาที่ พนกํ าหนดตามมาตรา 16 หร ือน ับแต เวลาที่ตกลงกันไม ได แล วแต กรณ ี

มาตรา 22 เม ื่อพน ักงานประนอมขอพ ิพาทแรงงานไดรับแจ งตามมาตรา 21 แล ว ให 

พน ักงานประนอมขอพ ิพาทแรงงาน ดํ าเน ินการไกลเกล ี่ยให ฝ ายแจ งข อเร ียกร องและฝายร ับขอ

เร ียกร อง ตกลงกันภายในกําหนดหาว ัน นั บแต วันที่ พน ักงานประนอมขอพ ิพาทแรงงานไดรับ

หน ังส ือแจ ง

ถ าได มี การตกลงกันภายในระยะเวลาตามวรรคหนึ่ง ให นํ ามาตรา 18 มาใชบังค ับโดย

อน ุโลม

ในกรณีที่ ไม อาจตกลงกันได ภายในระยะเวลาตามวรรคหนึ่ง ให ถื อว าข อพ ิพาทแรงงาน

นั้ นเป นข อพ ิพาทแรงงานที่ตกลงกันไม ได  ในกรณีเช นว าน ี้ นายจ างและลูกจ าง อาจตกลงกันตั้ง

ผูชี้ ขาดข อพ ิพาทแรงงานตามมาตรา 26 หร ือนายจางจะปดงานหรือล ูกจ างจะนัดหย ุดงานโดยไม

ขั ดต อมาตรา 34 ก็ ได  ทั้ งน ี้ ภายใตบั งค ับมาตรา 23 มาตรา 24 มาตรา 25 หร ือ มาตรา 36

มาตรา 23 เม ื่อม ีข อพ ิพาทแรงงานที่ตกลงกันไม ได ในก ิจการ ดั งต อไปนี้

(1) การรถไฟ

(2) การท าเร ือ

(3) การโทรศัพท หร ือการโทรคมนาคม

(4) การผลิตหร ือการจําหน ายพล ังงาน หร ือกระแสไฟฟาแก ประชาชน

(5) การประปา

(6) การผลิตหร ือการกลั่นน้ํ าม ันเช ื้อเพล ิง

(7) กิ จการโรงพยาบาลหรือก ิจการสถานพยาบาล

(8) กิ จการอื่นตามที่กํ าหนดในกฎกระทรวง

ประกาศของรัฐมนตรีตามวรรคหนึ่ง จะยกเลิกเส ียเม ื่อใดก ็ได  โดยประกาศในราชกิจจา

นุ เบกษา

มาตรา 26 เม ื่อม ีข อพ ิพาทแรงงานที่ตกลงกันไม ได ตามมาตรา 22 วรรคสาม

นายจ างและลูกจ างอาจตกลงกันตั้ งผ ูชี้ ขาดข อพ ิพาทแรงงานคนหนึ่ง หร ือหลายคนเพื่อช ี้ขาด

ข อพ ิพาทแรงงานนั้นได 

มาตรา 27 ภายในเจ็ดว ันนั บแต วันที่ ได ทราบการตั้ง ให ผูชี้ ขาดข อพ ิพาทแรงงาน

แจ งเป นหน ังส ือก ําหนดวันส งค ําช ี้แจงเกี่ยวกับข อพ ิพาทแรงงาน และว ันเวลา และสถานที่ที่จะ

พิ จารณาขอพ ิพาทแรงงานใหฝ ายแจ งข อเร ียกร องและฝายร ับข อเร ียกร องทราบ

มาตรา 28 ในการพิจารณาขอพ ิพาทแรงงาน ผูชี้ ขาดข อพ ิพาทแรงงานตองให โอกาส

ฝ ายแจ งข อเร ียกร องและฝายร ับข อเร ียกร องช ี้แจงแถลงเหตุผลและนําพยานเขาส ืบ

มาตรา 29 เม ื่อพ ิจารณาขอพ ิพาทแรงงานเสร็จแล ว ให ผูชี้ ขาดข อพ ิพาทแรงงานทําค ําช ี้

ขาดเปนหน ังส ือ คํ าช ี้ขาดอยางน อยต องม ีข อความ ดั งต อไปนี้

(1) วั นเด ือนป ที่ทํ าค ําช ี้ขาด

(2) ประเด็นแห งข อพ ิพาทแรงงาน

(3) ข อเท ็จจร ิงท ี่พิ จารณาไดความ

(4) เหต ุผลแหงค ําช ี้ขาด

(5) คํ าช ี้ขาดใหฝ ายใดฝายหน ึ่งหร ือท ั้งสองฝายปฏ ิบัติ หร ืองดเวนปฏิบัติ

คํ าช ี้ขาดของผูชี้ ขาดข อพ ิพาทแรงงานใหถื อเส ียงข างมาก และต องลงลายมือช ื่อผ ูชี้ ขาด

ข อพ ิพาทแรงงาน

ให ผูชี้ ขาดข อพ ิพาทแรงงานสงค ําช ี้ขาดข อพ ิพาทแรงงานใหฝ ายแจ งข อเร ียกร อง และ

ฝ ายร ับข อเร ียกร องหร ือผ ูแทนตามมาตรา 13 หร ือมาตรา 16 ทราบภายในสามวันนั บแต วันที่ทํา

คํ าช ี้ขาดพรอมท ั้งป ดส ําเนาคําช ี้ขาดไว ณ สถานที่ที่ลูกจ างซ ึ่งเก ี่ยวของก ับข อเร ียกร องท ํางาน

อย ู

ให ผูชี้ ขาดข อพ ิพาทแรงงานนําค ําช ี้ขาดข อพ ิพาทแรงงานมาจดทะเบียนต ออธ ิบดี หร ือผ ู

ซึ่ งอธ ิบดี มอบหมาย ภายในสิบห าว ันนั บแต วันที่ ได ชี้ ขาด

มาตรา 30 คํ าว ินิ จฉ ัยของคณะกรรมการแรงงานสัมพ ันธที่มิได อุ ทธรณภายในกําหนด

และค ําว ินิ จฉ ัยอุทธรณของร ัฐมนตรีตามมาตรา 23 คํ าช ี้ขาดของคณะกรรมการแรงงานสัมพ ันธ

ตามมาตรา 24 มาตรา 35 (4) หร ือมาตรา 41 (3) คํ าช ี้ขาดข อพ ิพาทแรงงานตามมาตรา 25

หร ือมาตรา 29 ให มี ผลใช บั งค ับได เป นเวลาหนึ่งป นั บแต วันที่ ได วินิ จฉ ัยหร ือว ันที่ ได ชี้ ขาด

มาตรา 31 เม ื่อได มีการแจงข อเร ียกร องตามมาตรา 13 แล ว ถ าข อเร ียกร องน ั้น

ยั งอย ูในระหวางการเจรจา การไกลเกล ี่ย หร ือการชี้ขาดข อพ ิพาทแรงงานตามมาตรา 13

ถึ งมาตรา 29 ห ามม ิให นายจ างเล ิกจ างหร ือโยกยายหน าท ี่การล ูกจ าง ผู แทนลูกจ าง กรรมการ

อน ุกรรมการ หร ือสมาชิกสหภาพแรงงาน หร ือกรรมการ หร ืออน ุกรรมการสหพันธ แรงงานซึ่ง

เก ี่ยวของก ับข อเร ียกร อง เว นแต บุ คคลดังกล าว

(1) ทุ จร ิตต อหน าท ี่หร ือกระทําความผิดอาญาโดยเจตนาแกนายจ าง

(2) จงใจทําให นายจ างได รั บความเสียหาย

(3) ฝ าฝ นข อบ ังค ับ ระเบ ียบ หร ือค ําส ั่งอ ันชอบดวยกฎหมายของนายจาง โดยนายจางได 

ว ากล าวและตักเต ือนเป นหน ังส ือแล ว เว นแต กรณ ีที่ร ายแรงนายจางไม จํ าเป นต องว ากล าวและ

ตั กเต ือน ทั้ งน ี้ ข อบ ังค ับ ระเบ ียบหรือค ําส ั่งน ั้นต องม ิได ออกเพื่อข ัดขวางมิให บุ คคลดังกล าว

ดํ าเน ินการเกี่ยวกับข อเร ียกร อง

(4) ละท ิ้งหน าท ี่เป นเวลาสามวันทํ างานติดต อก ันโดยไมเหต ุผลอ ันสมควร

ห ามม ิให ลู กจ าง ผู แทนลูกจ าง กรรมการ อน ุกรรมการ หร ือสมาชิกสหภาพแรงงานหรือ

กรรมการ หร ืออน ุกรรมการสหพันธ แรงงาน ซึ่ งเก ี่ยวของก ับข อเร ียกร อง สน ับสน ุนหร ือก อ

เหต ุการน ัดหย ุดงาน

มาตรา 32 ห ามม ิให บุ คคลอื่นซึ่ งม ิใช นายจ าง ลู กจ าง กรรมการสมาคมนายจาง

กรรมการสหภาพแรงงาน กรรมการสหพันธ นายจ าง กรรมการสหพันธ แรงงาน ผู แทนหรือท ี่

ปรึ กษาซ ึ่งเก ี่ยวของก ับข อเร ียกร อง เข าไปด ําเน ินการหรือร วมกระทําการใด ๆ ในการเรียกร อง

การเจรจา การไกลเกล ี่ย การช ี้ขาดข อพ ิพาทแรงงาน การป ดงานหรือการ

ชุ มน ุมในการนัดหย ุดงาน

มาตรา 33 ในกรณีที่ ประเทศประสบปญหาทางเศรษฐกิจอย างร ายแรง และไดมี การ

ประกาศหามข ึ้นราคาสินค าและบริการ รั ฐมนตรีมีอํ านาจประกาศในราชกิจจาน ุเบกษาหามม ิ

ให ลู กจ าง สหภาพแรงงาน หร ือสหพันธ แรงงานยื่นข อเร ียกร องให นายจ าง สมาคมนายจาง

หร ือสหพันธ นายจ าง เพ ิ่มค าจ างแก ลู กจ าง หร ือห ามม ิให นายจ างเพ ิ่มค าจ างให แก ลู กจ างได 

มาตรา 35 ในกรณีที่รั ฐมนตรีเห ็นว าการปดงานหรือการนัดหย ุดงานนั้นอาจทําให เก ิด

ความเสียหายแกเศรษฐกิจของประเทศ หร ืออาจกอให เก ิดความเดือดร อนแกประชาชน หร ือ

อาจเปนภั ยตอความมั่นคงของประเทศ หร ืออาจขัดต อความสงบเรียบร อยของประชาชน ให 

รั ฐมนตรีมีอํ านาจ ดั งต อไปนี้

(1) สั่ งให นายจ างซ ึ่งป ดงานรับลู กจ างกล ับเข าท ํางาน และจ ายค าจ างตามอัตราท ี่

เคยจ ายให แก ลู กจ างน ั้น

(2) สั่ งให ลู กจ างซ ึ่งน ัดหย ุดงานกลับเข าท ํางานตามปกติ

(3) จั ดให บุ คคลเขาท ํางานแทนลูกจ างซ ึ่งม ิได ทํ างานเพราะการปดงานหรือการนัดหย ุด

งาน นายจ างต องยอมใหบุ คคลเหลาน ั้นเข าท ํางาน และหามม ิให ลู กจ างข ัดขวางใหนายจ างจ าย

ค าจ างแก บุ คคลเหลาน ั้นตามอัตราท ี่เคยจ ายให แก ลู กจ าง

(4) สั่ งให คณะกรรมการแรงงานสัมพ ันธดํ าเน ินการชี้ขาดข อพ ิพาทแรงงาน

มาตรา 36 ในกรณีที่มี ประกาศใชกฏอ ัยการศึกตามกฏหมายวาด วยกฏอัยการศึก

หร ือประกาศสถานการณฉุกเฉ ินตามกฏหมายวาด วยการบริหารราชการในสถานการณฉุ กเฉ ิน

ให รั ฐมนตรีมีอํ านาจประกาศในราชกิจจาน ุเบกษา ห ามม ิให นายจ างป ดงาน หร ือล ูกจ างน ัดหย ุด

งานในเขตทองท ี่ที่ ได ประกาศใชกฏอ ัยการศึกหร ือประกาศสถานการณฉุกเฉ ินทั้ งหมดหรือ

บางส วนได 

ในกรณีที่มี การป ดงาน หร ือการนัดหย ุดงานอยูก อนม ีประกาศของรัฐมนตรีตามวรรค

หน ึ่งให รั ฐมนตรีมีอํ านาจประกาศในราชกิจจาน ุเบกษา สั่ งให นายจ างซ ึ่งป ดงานรับลู กจ างกล ับ

เข าท ํางาน หร ือส ั่งให ลู กจ างซ ึ่งน ัดหย ุดงานกลับเข าท ํางานตามปกติภายในระยะเวลาที่รั ฐมนตรี

กํ าหนด

ประกาศของรัฐมนตรีตามวรรคหนึ่งจะยกเลิกเส ียเม ื่อใดก ็ได  โดยประกาศในราชกิจจา

นุ เบกษา

หมวด 4

คณะกรรมการแรงงานสัมพ ันธ

มาตรา 37 ให มี คณะกรรมการคณะหนึ่ง เร ียกว า "คณะกรรมการแรงงานสัมพ ันธ"

ประกอบดวยประธานกรรมการหนึ่งคน และกรรมการอื่นอีกไมนอยกว าแปดคน แต ไม เก ินสิบ

สี่ คนในจํานวนนั้นอย างน อยต องม ีกรรมการซึ่งเป นฝ ายนายจางสามคนและฝายล ูกจ างสามคน

ให รั ฐมนตรีเป นผู แต งต ั้งประธานกรรมการและกรรมการ

มาตรา 38 ให ประธานกรรมการ และกรรมการตามมาตรา 37 อย ูในต ําแหนง

คราวละสามป ในวาระเริ่มแรกเมื่อครบกําหนดหนึ่งป  ให ประธานกรรมการและกรรมการพน

จากต ําแหนงหน ึ่งในสามโดยวิธีจับสลากและ เม ื่อครบสองปให ประธานกรรมการหรือ

กรรมการที่เหล ืออย ูพ นจากตําแหนงอ ีกหน ึ่งในสามโดยวิธีจับสลาก

ในกรณีที่มีการแตงต ั้งประธานกรรมการ หร ือกรรมการแทนประธานกรรมการ หร ือ

กรรมการ ซึ่ งพ นจากตําแหนงตามวาระหรือโดยวิธีจับสลาก ให ผู ได รั บแต งต ั้งใหม นั้ นอย ูใน

ตํ าแหนงคราวละสามป

ในกรณีที่มีการแตงต ั้งประธานกรรมการหรือกรรมการแทนประธานกรรมการ หร ือ

กรรมการ ซึ่ งพ นจากตําแหนงตามมาตรา 39 (1) (2) (3) (5) (6) หร ือ (7) ให ผู

ได รับการแตงต ั้งแทนนั้นอย ูในต ําแหนงเท าก ับวาระที่เหล ืออย ูของประธานกรรมการหรือ

กรรมการซึ่งตนแทน

ประธานกรรมการหรือกรรมการซึ่งพ นจากตําแหนงอาจไดรั บแต งต ั้งอ ีกได

มาตรา 39 นอกจากการพนจากตําแหนงตามวาระตามมาตรา 38 ประธานกรรมการ

หร ือกรรมการพนจากตําแหนง เม ื่อ

(1) ตาย

(2) ลาออก

(3) รั ฐมนตรีให ออก

(4) พ นจากตําแหนงโดยการจับสลากตามมาตรา 38 วรรคหนึ่ง

(5) เป นบุ คคลลมละลาย

(6) เป นคนไรความสามารถหรือเสม ือนไร ความสามารถ หร ือ

(7) ได รั บโทษจําค ุกโดยคําพ ิพาทษาถึงท ี่สุ ดให จํ าค ุก

มาตรา 43 ในการปฏิบัติ การตามหนาท ี่ ให กรรมการแรงงานสัมพ ันธ หร ือ

อน ุกรรมการแรงงานสัมพ ันธมีอํานาจ ดั งต อไปนี้

(1) เข าไปในสถานที่ทํ างานของนายจาง สถานที่ที่ลูกจ างท ํางานอยู หร ือส ําน ักงานของ

สมาคมนายจาง สหภาพแรงงาน สหพ ันธ นายจ าง หร ือสหพันธ แรงงานในระหวางเวลาทํา

การเพื่อสอบถามขอเท ็จจร ิงหร ือตรวจสอบเอกสารไดตามความจําเป น

(2) มี หน ังส ือสอบถามหรือเร ียกบ ุคคลมาใหถ อยค ํา หร ือให ส งส ิ่งของ หร ือเอกสารที่

เก ี่ยวของมาเพื่อประกอบการพิจารณาของคณะกรรมการแรงงานสัมพ ันธ หร ือ

คณะอนุกรรมการแรงงานสัมพ ันธ

ให ผูซึ่ งเก ี่ยวของอ ํานวยความสะดวก ตอบหนังส ือสอบถาม ขี้ แจงข อเท ็จจร ิงหร ือส ง

สิ่ งของ หร ือเอกสารที่เก ี่ยวของแก กรรมการแรงงานสัมพ ันธ หร ือน ุกรรมการแรงงานสัมพ ันธ

ดั งกล าวในการปฏิบัติ หน าท ี่ตามวรรคหนึ่ง

มาตรา 44 กรรมการแรงงานสัมพ ันธ หร ืออน ุกรรมการแรงงานสัมพ ันธ จะม ีหน ังส ือ

เช ิญผ ูเช ี่ยวชาญหรือผ ูทรงค ุณว ุฒิ มาแสดงความคิดเห ็นในเรื่องท ี่เก ี่ยวของก ็ได 

หมวด 5

คณะกรรมการลูกจ าง

มาตรา 45 ในสถานประกอบกิจการที่มีลู กจ างต ั้งแต ห าส ิบคนขึ้นไป ลู กจ างอาจจัดต ั้ง

คณะกรรมการลูกจ างในสถานประกอบกิจการนั้นได 

ในกรณีที่ลู กจ างในสถานประกอบกิจการนั้นเก ินหน ึ่งในห าของจํานวนลูกจ างท ั้งหมด

เป นสมาชิกของสหภาพแรงงาน ให คณะกรรมการลูกจ างประกอบดวยลูกจ างในสถาน

ประกอบกิจการนั้นที่ สหภาพแรงงานแตงต ั้งม ีจํ านวนมากกวากรรมการอื่นที่มิ ได เป นสมาชิก

ของสหภาพแรงงานหนึ่งคนถ าล ูกจ างในสถานประกอบกิจการนั้นเก ินกึ่ งหน ึ่งของจํานวน

ลู กจ างท ั้งหมดเปนสมาชิกของสหภาพแรงงาน สหภาพแรงงานอาจแตงต ั้งกรรมการลูกจ างท ั้ง

คณะก็ได 

ให นํ ามาตรา 15 วรรคสาม และวรรคสี่ มาใชบังค ับแก การแตงต ั้งกรรมการลูกจ างตาม

วรรคสองโดยอนุโลม

มาตรา 46 คณะกรรมการลูกจ างม ีจํ านวน ดั งต อไปนี้

(1) ห าคน สํ าหร ับสถานประกอบกิจการที่มีลู กจ างต ั้งแต ห าส ิบคนขึ้นไป แต ไม เก ิน

หน ึ่งร อยคน

(2) เจ ็ดคน สํ าหร ับสถานประกอบกิจการที่มีลู กจ างเก ินหน ึ่งร อยคน แต ไม เก ินสองรอย

คน

(3) เก าคน สํ าหร ับสถานประกอบกิจการที่มีลู กจ างเก ินสองรอยคน แต ไม เก ินสี่ร อยคน

(4) สิ บเอ ็ดคน สํ าหร ับสถานประกอบกิจการที่มีลู กจ างเก ินสี่ร อยคน แต ไม เก ินแปด

ร อยคน

(5) สิ บสามคน สํ าหร ับสถานประกอบกิจการที่มีลู กจ างเก ินแปดรอยคน แต ไม เก ิน

หน ึ่งพ ันห าร อยคน

(6) สิบห าคน สํ าหร ับสถานประกอบกิจการที่มีลู กจ างเก ินหน ึ่งพ ันห าร อยคน แต ไม 

เก ินสองพันห าร อยคน

มาตรา 50 นายจ างต องจ ัดให มี การประชุมหาร ือก ับคณะกรรมการลูกจ างอย างน อย

สามเดือนต อหน ึ่งคร ั้ง หร ือเม ื่อกรรมการลูกจ างเก ินกึ่ งหน ึ่งของกรรมการลูกจ างท ั้งหมด หร ือ

สหภาพแรงงานรองของโดยมีเหต ุผลสมควร เพ ื่อ

(1) จั ดสว ัสด ิการแกลูกจ าง

(2) ปรึ กษาหารือเพ ื่อก ําหนดขอบ ังค ับในการทํางานอันจะเปนประโยชนต อนายจางและ

ลู กจ าง

(3) พิ จารณาคําร องท ุกข ของล ูกจ าง

(4) หาทางปรองดองและระงับข อข ัดแย งในสถานประกอบกิจการ

ในกรณี คณะกรรมการลูกจ างเห ็นว าการกระทําของนายจางจะทําให ลู กจ างไม ได รับ

ความเปนธรรมหรือได รั บความเดือดร อนเก ินสมควร คณะกรรมการลูกจ าง ลู กจ าง หร ือ

สหภาพแรงงาน มีสิทธิรองขอใหศาลแรงงานพิจารณาวินิ จฉ ัย

มาตรา 51 ในกรณีที่ กรรมการลูกจ างผ ูใดหรื อคณะกรรมการลูกจ างไม ปฏิบัติหน าท ี่

ของตนโดยสุจร ิต หร ือกระทําการอันไม สมควรอันเป นภั ยตอความสงบเรียบร อยของประชาชน

หร ือเป ดเผยความลับของนายจางเก ี่ยวกับการประกอบกิจการ โดยไมมี เหต ุผลอ ันสมควร

นายจ างม ีสิทธิรองขอใหศาลแรงงานมีคํ าส ั่งให กรรมการลูกจ างผ ูนั้น หร ือกรรมการลูกจ างท ั้ง

คณะพนจากตําแหนงได 

มาตรา 52 ห ามม ิให นายจ างเล ิกจ าง ลดค าจ าง ลงโทษ ขั ดขวางการปฏิบัติ หน าท ี่

ของกรรมการลูกจ าง หร ือกระทําการใด ๆ อั นอาจเปนผลใหกรรมการลูกจ างไม สามารถทํางาน

อย ูต อไปได เว นแต จะได รั บอน ุญาตจากศาลแรงงาน

มาตรา 53 ห ามม ิให นายจ างให หร ือตกลงจะใหเง ินหร ือทร ัพย สิ นแก กรรมการลูกจ าง

เว นแต ค าจ าง คาล วงเวลา ค าท ํางานในวันหย ุด โบน ัส เง ินป นผล หร ือประโยชนอื่นที่ กรรมการ

ลู กจ างม ีสิทธิ ได รั บตามปกติในฐานะลูกจ าง

หมวด 6

สมาคมนายจาง

มาตรา 54 สมาคมนายจางจะมีขึ้ นได ก็ แต โดยอาศัยอํานาจตามบทแหงพระราชบัญญ ัติ

นี้

สมาคมนายจางต องม ีวั ตถ ุประสงคเพ ื่อการแสวงหาและคุมครองผลประโยชนเก ี่ยวกับ

สภาพการจาง และส งเสร ิมความสัมพ ันธอันดีระหว างนายจางก ับลู กจ าง และระหวางนายจาง

ด วยกัน

มาตรา 55 สมาคมนายจางต องม ีข อบ ังค ับและตองจดทะเบียนต อนายทะเบียน เม ื่อได 

จดทะเบียนแล วให สมาคมนายจางเป นนิติบุคคล

มาตรา 56 ผูมีสิทธิจั ดต ั้งสมาคมนายจางต องเป นนายจางท ี่ประกอบกิจการประเภท

เด ียวกัน บรรล ุนิติ ภาวะและมีสั ญชาติไทย

มาตรา 57 การขอจดทะเบียนสมาคมนายจางน ั้น ให นายจ างผ ูมีสิทธิจัดต ั้งสมาคม

นายจ างจ ํานวนไมน อยกว าสามคนเปนผู เร ิ่มก อการ ยื่นคํ าขอเปนหน ังส ือต อนายทะเบียนพรอม

ด วยรางข อบ ังค ับของสมาคมนายจางอย างน อยสามฉบับ

คํ าขอน ั้น ต องระบุชื่อ อาย ุ อาช ีพหร ือว ิชาชีพ และที่อย ูของผ ูเร ิ่มก อการทุกคน

มาตรา 58 ข อบ ังค ับของสมาคมนายจางอย างน อยต องม ีข อความ ดั งต อไปนี้

(1) ชื่อ ซึ่ งต องม ีคํ าว า "สมาคมนายจาง" กํ าก ับไว กับชื่ อน ั้นด วย

(2) วั ตถ ุที่ ประสงค

(3) ที่ตั้ งส ําน ักงาน

(4) วิธีรั บสมาชิกและการขาดจากสมาชิกภาพ

(5) อั ตราเง ินค าสม ัครและคาบ ําร ุงและวิธี การช ําระเง ินนั้น

(6) ข อก ําหนดเกี่ยวกับสิทธิและหนาท ี่ของสมาชิก

(7) ข อก ําหนดเกี่ยวกับการจัดการ การใชจ าย การเก็บรั กษาเงิน และทรัพย สินอื่น ๆ

ตลอดจนการทําบ ัญช ีและการตรวจบัญช ี

(8) ข อก ําหนดเกี่ยวกับวิธี การพ ิจารณาในการปดงานและวิธี การอนุมัติข อตกลง

เก ี่ยวกับสภาพการจาง