การสอนโดยใช เกม และค ม อคร ว จ ย

วิธีการสอนโดยใช้เกมส์

สารบัญ 1 2 ความหมาย 2 วัตถุประสงค์ 3 องค์ประกอบ 3 ขั้นตอน 9 เทคนิค 10 ข้อดี 11 ข้อจำกัด สรุป

วิธีสอนโดยใชเ กม (Game Method) ปจจุบันการจัดการเรียนการสอนสวนใหญไดเนนใหผูเ รียน เกิดการเรียนรูดวยตนเองมากที่สุด หรือจัดการเรียนการสอนที่ใหผ ูเรียนมีสว นรว มในการเรียนนั้นๆ ดวย เพราะเม่ือผเู รียนมีสวนรว มในการเรียนแลวจะทําใหผ ูเ รียน เขาใจ จดจํา ไมเ พียงแตจ ะไดความรูแ ละผลสัมฤทธ์ิท่ีสูงขึ้น เทา น้ัน แตผูเรียนยังจะไดร ับความสนุกสนานเพลิดเพลินอีกดวย การสอน โดยใชเกมจึงเปนอีกวิธีหนึ่งท่ีจะทําใหผเู รียนสนุกสนานในการ เรียนแ ละทําใหผูเรียนเขาใจเนื้อหาจากบทเรียนไดดียิ่งข้ึน ในบทนี้กลาวถึง ความหมายของการสอนโดยใชเ กม จุดมงุ หมาย องคป ระกอบของการสอน ข้ันตอนในการสอน เทคนิค ขอ เสนอ แนะสําหรับการสอน ขอ ดีและขอจํากัดในการสอน พรอมทั้งการส รุปทา ยบท กิจกรรมและคําถามทายบทดวย ความหมาย ทิศนา แขมมณี (2550 : 365) อธิบายวา วิธีสอนโดยใชเ กม คือ กระบวนการท่ีผสู อนใชในการชว ยใหผ ูเรียนเกิดการเรียนรูตาม วัตถุประสงคท ี่ กําหนด โดยการใหผ เู รียนเลนเกมตามกติกา

และนําเน้ือหาและขอมูลของเกม พฤติกรรมการเลน วิธีการเลน และผลการเลนเกมของผเู รียนมาใชใ นการ อภิปรายเพ่ือสรุปการเรียนรู

วัตถุประสงคของวิธีสอนโดยใชเกม วิธีสอนโดยใชเ กมเปน วิธีการที่ชวยใหผูเรียน

ไดเรียนรูเ รื่องตา งๆ อยางสนุกสนานและทา ทายความ สามารถ โดยผเู รียนเปน ผูเลนเอง ทําใหไดร ับประสบกา รณต รง เปนวิธีการที่เปด โอกาสใหผ ูเรียนมีสว นรวมสูง (ทิศนา แขมมณี, 2550 : 365)

องคประกอบของวิธีสอนโดยใชเ กม ทิศนา แขมมณี

(2550 : 365) อธิบายองคประกอบของวิธีการสอนโดย ใชเกม ดังนี้

1. มีผสู อนและผเู รียน 2. มีเกม และกติกาการเลน 3. มีการเลนเกมตามกติกา 4. มีการอภิปรายเกี่ยวกับผลการเลน วิธีการเลน และพฤติกรรมการเลนของผูเ ลนหลัง การเลน 5. มีผลการเรียนรูข องผูเรียน

ขั้นตอนสําคัญของการสอนโดยใชเ กม

ทิศนา แขมมณี (2550 : 365) กลาวถึงขั้นตอนสําคัญ ของการสอนไวว า มีขั้นตอนดังนี้

1. ผูส อนนําเสนอเกม ชี้แจงวิธีการเลน และกติกา การเลน

2. ผูเรียนเลนเกมตามกติกา 3. ผูสอนและผูเรียนอภิปรายเกี่ยวกับผลการเลน และวิธีการหรือพฤติ กรรมการเลนของผูเ รียน 4. ผูส อนประเมินผลการเรียนรูของผูเรียน เทคนิคและขอเสนอแนะตา งๆ ในการใชวิธีสอน โดยใชเกมใหม ีประสิทธิภาพ (ทิศนา แขมมณี, 2550 : 366- 368) 1.การเลือกและนํ าเสนอเกม เกมที่นํามาใชในการสอนสวนใหญจ ะเปนเกมที่ เรียกวา “เกมการศึกษา” คือเปน เกมที่มีวัตถุประสงค มงุ ใหผูเลน เกิดการเรียนรตู ามวัตถุประสงค มิใชเลนเพียงเพ่ือความ สนุกสนานเทา นั้น อยางไรก็ตาม ผูสอนอาจมีการนําเกม ท่ีเลนกันเพ่ือความบันเทิงเปนสําคัญ มาใชใ นการสอน โดยนํ ามาเพ่ิมขั้นตอนสําคัญคือการวิเคราะหอภิปรายเพ่ื อการเรียนรู้

เกมท่ีไดรับการออกแบบใหเ ปนเกมการศึกษา โดยตรงมีอยูด ว ยกัน 3 ประเภท คือ 1) เกม แบบไมมีการแขงขัน เชน เกมการส่ือสาร เกม การตอบคําถาม เปนตน 2) เกมแบบแขงขัน มีผูแ พ ผูชนะ เกมสว นใหญจะเปนเกมแบบน้ี เพราะการแขง ขันชวยใหการเลนเพ่ิมความ สนุกสนานมากข้ึน และ 3) เกมจําลองสถานการณ (simulation game) เปนเกมที่จําลองความเปนจริง สถาน การณจ ริง ซึ่งผเู ลนจะตองคิดตัดสินใจจาก ขอมูลที่มี และไดรับผลของการตัดสินใจ เหมือ นกับท่ีควรจะไดร ับในความเปน จริงเกมแบบน้ี มีอยู 2 ลักษณะคือ ลักษณะแรกเปนการจําลอง ความเปน จริง ลงมาเลนในกระดานหรือบอรด เรียกวา บอรดเกม (board game) เชน เกม เศรษฐี เกมมลภาวะเปน พิษ (pollution) เกมแกป ญ หา ความขัดแยง (conflict resolution) อีก ลักษณะหน่ึงเปน เกมสถานการณท ี่จําลองสถาน การณและบ ทบาทขึ้นใหเหมือนความเปนจริง และผูเ ลนจะตอ งลงไปเลน จริงๆ โดยสวมบท บาทเปน คนใดคนหนึ่งในสถานการณน้ัน เกม แบบน้ีอาจใชเวลาเลนเพียง 2-3 ชั่วโมง หรือ ใชเ วลาเปนวันหรือหลายๆ วันติดตอ กัน หรือ แมก ระทั่งเลน กันตลอดภาคเรียน เปนการ เรียนรทู ้ังรายวิชาเลยก็มี ในยุคปจ จุบันที่ เทคโนโลยีขั้นสูงไดพ ัฒนากาวหนาไปมากจึง เกิดเกมจําลองสถ านการณในรูปแบบใหมๆ ขึ้นคือ คอมพิวเตอรเ กม (computer game)

ซึ่งเปน เกมจําลองสถานการณที่ผูเ ลนสามารถควบคุ มการเลน ผา นทา งจอคอมพิวเตอรได ปจ จุบันเกม แบบน้ีไดรับความนิยมสูงมาก การเลือกเกมเพื่อนํามาใชส อนทําไดหลายวิธี ผูส อ นอาจเปนผูส รางเกมข้ึนใหเหมาะกับวัตถุประ สงคข องการสอนของตนก็ไ ดหรืออาจนําเกมท่ี มีผูสรา งข้ึนแลว มาปรับดัดแปลงใหเหมาะกับวัตถุ ประสงค ตรงกับความตองการของตน หากผสู อน ตองการสรา งเกมขึ้นใชเ อง ผูสอนจําเปน ตองมีความ รคู วามเขา ใจเกี่ยวกับวิธีสรางและจะตองทดลองใชเ กมท่ีสรางหลายๆ คร้ัง จนกระทั่งแนใจวา สามา รถใชไดผลดีตามวัตถุประสงค หากเปน การดัด แปลง ผูส อนจําเปน ตองศึกษาเกมนั้นใหเขา ใจกอน แลวจึงดัดแปลงและทดลองใชก อนเชน กัน สําหรับ การนําเกมการศึกษามาใชเ ลยน้ัน ผูสอนจําเปนตอ ง ศึกษาเกมน้ันใหเขาใจและลองเลน เกมน้ันกอน เพ่ือ จะไดเ ห็นประเด็นและขอ ขัดขอ งตา งๆ อัน จะชว ยใหผูส อนมีการเตรียมการปอ งกันหรือ แกไ ขไวลวงหนา ชว ยใหการเลนจริงของผเู รียนเปน ไปอยางราบร่ืนสวนคอมพิวเตอรเ กมนั้น ผูสอน จําเปน ตองมีท้ังซอฟตแ วร (software) และ ฮารดแวร (hardware) คือ ตัวเกมและเครื่องคอม พิวเตอรสําหรับผูเ รียน จึงจะสามารถเลน ได้

ในกรณีท่ีผูสอนตอ งการเลือกเกมที่มีผูจ ัดทําและ เผยแพรแ ลว (p ublished game) มาใช ผูส อน จําเปนตอ งแสวงหาแหลงขอมูลวา มีใครทําอะไร ไวบ างแลว ซ่ึงในปจ จุบันเกมประเภทน้ีมีเผย แพรแ ละวางจําหนายในทองตลาดจํานวนมา ก ซ่ึงสวนใหญแลว เปน ผลงานท่ีจัดทําข้ึนในตา ง ประเทศ สิ่งสําคัญซึ่งผูสอนถึงตระหนักในการ เลือกใชเกมจําลองสถานการณก็คือ เกมจําลอง สถานการณที่จัดทําขึ้นในตางประเทศ ยอ มจํา ลองความเปนจริงของสถานการณใ นประเทศ นั้น ซึ่งจะมีความแตกตางไปจากสถานการณใ น ประเทศไทย ดังนั้นผูสอนจึงควรชี้แจงใหผเู รียน เขา ใจ หรือไมก็จําเปนตอ งดัดแปลงหรือตัดทอน สวนที่แตกตางออกไป หากสามารถทําได

2. การชี้แจงวิธีการเลน และกติกาการเลน เนื่องจากเกมแตละเกมมีวิธีการเลน และ

กติกาการเลน ท่ีมีความยุง ยากซับซอ นมากนอย แตกตา งกัน ในกรณีที่เกมนั้นเปนเกมงายๆ มี วิธีเลน และกติกาไมซ ับซอน การชี้แจงก็ยอมทํา ไดง าย แตถาเกมนั้นมีความซับซอ นมาก การช้ี แจงก็จะทําไดย ากขึ้นผูสอนควรจัดลําดับขั้น ตอนและใหรายละเอียดที่ชั ดเจนโด ยอาจตอ งใชส ื่อเขา ชวย หรืออาจใหผูเ รียน ซอ มเลนกอ นการเลนจริง

กติกาการเลน เปนสิ่งที่สําคัญมากในการเลน เกม เพราะกติกานี้จะต้ังข้ึนเพื่อควบคุมใหก ารเลน เปนไป ตามวัตถุประสงค ผูสอนควรศึกษากติกาการเลน และวิเคราะห (หากเกมไมไ ดใ หร ายละเอียดไว) กติกา วา กติกาแตล ะขอ มีข้ึนดวยวัตถุประสงคอ ะไร และควร ดูแลใหผ ูแลนปฏิบัติตามกติกาของการเลน อยา งเครงค รัด 3. การเลนเกม กอ นการเลน ผูสอนควรจัดสถานที่ขอ งการเลน ใหอยูใ นสภาพที่เอ้ือตอ การเลน ไมเ ชนนั้น อาจจะทําใหก ารเลน เปนไปอยา งติดขัดและเสียเวลา เสียอารมณ ของผูเ ลน ดว ย การเลน ควรเปน ไปตามลํา ดับขั้นตอน และในบางกรณีตองควบคุมเวลาในการ เลนดวย ในขณะที่ผูเ รียนกําลังเลนเกม ผูสอนควร ติดตามสังเกตพฤติกรรมการเลน ของผูเรียน อยางใกลชิด และควรบันทึกขอ มูลท่ีจะเปนประโย ชนตอการเรียนรูของผูเรียนไว เพ่ือนําไปใชในการ อภิปรายหลังการเลน หากเปน ไปไดผสู อนควรมอบ หมายผูเ รียนบางคนใหท ําหนา ท่ีสังเกตการณกา รเลน และควบคุมกติกาการเลนดว ย 4. การอภิปรายหลังการเลน ขึ้นตอนน้ีเปน ขึ้ นท่ีสําคัญมาก หากขาดข้ันตอนนี้ การเลนเกมก็ คงไมใ ชวิธีสอน

แตเปน เพียงการเลน เกมธรรมดาๆ จุดเนน ของเก มอยทู ่ีการเรียนรยู ุทธวิธีตางๆ ที่จะเอาชนะอุปสรรค เพ่ือจะไปใหถ ึงเปาหมาย ผูส อนจําเปน ตองเขาใจวา จุดเนน ของการใชเกมในการสอนน้ัน ก็เพ่ือใหผ ูเ รียน เกิดการเรียนรูต ามวัตถุประสงค การใชเกมในการ สอนโดยทั่วๆ ไป มีวัตถุประสงคเพ่ือ 1) ฝกฝนเทคนิคหรือทักษะตางๆ ที่ตอ งการ(ใชย ุทธวิธีการเลนท่ีสนุก และการแขงขัน มาเปนเครื่องมือในการใหผูเ รียนฝกฝนทักษะตา งๆ)

2. เรียนรูเนื้อหาสาระจากเกมน้ัน (ในกรณีที่เก มน้ันเปนเกมการศึกษา) และ 3) เรียนรูความเปน จริง ของสถานการณต า งๆ (ในกรณีท่ีเกมน้ันเปน เก มการศึ กษา) ดังน้ันการอภิปราย จึงควรมงุ ประเด็น ไปตามวัตถุประสงคของการสอนนั้นๆ กลา วคือ ถา การใชเกมนั้นมุงเพียงเปน เคร่ืองมือฝก ทักษะ ใหผ ูเ รียน การอภิปรายก็ควรมุง ไปท่ีทักษะนั้นๆ วา ผูเรียนไดพ ัฒนาทักษะน้ันเพียงใด ประสบความ สําเร็จตามตองการหรือไม และจะมีวิธีใดที่ จะชวยใหประสบความสําเร็จมากขึ้น แตถามงุ เนื้อหา สาระจากเกม ก็ควรอภิปรายในประเด็นที่วา ผูเ รียน ไดเรียนรูเน้ือหาสาระอะไรจากเกมบาง

รูไ ดอ ยางไร ดวยวิธีใด มีความเขา ใจในเนื้อหาสา ระนั้นอยา งไร ไดค วามเขา ใจน้ันมาจากการเลน เกมตรงสวนใด เปนตน ถามุงการเรียนรูค วาม เปน จริงของสถานการณ ก็ควรอภิปรายใน ประเด็นท่ีวา ผูเรียนไดเรียนรูค วามจริงอะไรบา งการเรียนรูน ั้นไดม าจากไหน และอยา งไร ผู เรียนไดมาจากไหน และอยางไร ผูเรียนไดต ัดสิน ใจอะไรบาง ทําไมจึงตัดสินใจเชน น้ัน และการตัด สินใจใหผลอยางไร ผลน้ันบอกความจริงอะไร ผู เรียนมีขอ สรุปอยางไร เพราะอะไรจึงสรุป อยางน้ัน เปนตน ขอดีและขอ จํากัดของวิธีสอน โดยใชเกม ทิศนา แขมมณี (2550 : 368) กลาวถึงขอ ดีและขอจํากัดของวิธี สอนโดยใชเ กม ดังน้ี ขอ ดี

1. เปนวิธีสอนท่ีชว ยใหผ ูเรียนมีสวนรวมในการ เรียนรูสูง ผูเรียนไดร ับความ สนุกสนาน และเกิดการเรียนรูจ ากการเลน
2. เปนวิธีสอนท่ีชวยใหผูเ รียนเกิดการเรียนรู โดยการเห็นประจักษแจง ดว ยตนเองทําใหการ เรียนรูน ้ันมีความหมายและอยู คงทน
3. เปนวิธีสอนที่ผูส อนไมเ หนื่อยแรงมากขณะ สอนและผูเรียนชอบ

ขอจํากัด

1. เป็นวิธีสอนที่ใช้เวลามาก
2. เป็นวิธีสอนที่มีค่าใช้จ่าย เนื่ องจากเกมบางเกมตองซื้ อหามาโดยเฉพาะเกมจํา ลองสถานการณบ างเกม มีราคาสูงมาก เนื่องจา กการเลน เกมสวนใหญ ผูเ รียนทุกคนตอ งมีวัสดุอุปก รณใ นการเลน เฉพาะตน
3. เปนวิธีสอนที่ข้ึนกับความสามารถของผูสอน ผูส อน จําเปนตอ งมีความรู ความเขา ใจเกี่ยวกับการสรา งเกม จึงจะสามารถสรา งได
4. เปนวิธีสอนท่ีตองอาศัยการเตรียมการมาก เกมเพื่อ การฝกทักษะ แมจะไมย ุง ยากซับซอนนัก แตผสู อน จําเปน ตองจัดเตรียมวัสดุ อุปกรณในการเลนใหผ ูเ รียน จํานวนมาก เกมการศึกษา และเกมจําลองสถานการณ ผูสอนจําเปน ตอ งศึกษาและทดลองใชจ นเขาใจ ซ่ึงตอง อาศัยเวลามาก โดยเฉพาะเกมที่มีความซับซอนมาก และผเู ลนจํานวนมากย่ิงตองใชเวลามากขึ้นอีก
5. เปนวิธีสอนที่ผูส อนตอ งมีทักษะในการนําการ อภิปรายที่มีประสิทธิภาพจึงจะ สามารถชวยใหผเู รียน ประมวลและสรุปการเรียนรูไดตามวัตถุประสงค

สรุป การสอนโดยการใชเกม หมายถึง การสอนท่ีผูส อน ใหผูเรียนไดเลน เกมตามกติกาโดยนําเน้ือหาในบท เรียนมาเปน สว นประกอบของการเลน เกม ซ่ึงจะ สังเกตพฤติกรรมจากการเลน เพื่อใหผูเ รียนและผูส อน นํ าการเลนเกมดังกลาวมาใชในการอภิปรายสรุปผล โดยมีจุดมุงหมายเพ่ือใหผ ูเ รียนไดร ับประสบการณจริง ไดเ รียนรูเ นื้อหาสาระจากเกม ฝก ฝนเทคนิคและ ทักษะตางๆ เกิดความสนุกสนาน เพลิดเพลิน อีกทั้ง มีสวนรว มในการเรียนการสอนดว ยมีองคป ระกอ บท่ีสําคัญ คือ ผูเรียน ผสู อน เกม กติกาท่ีใช มีผูเลนเกม พฤติกรรมของผเู ลน เกม และผลการ เรียนรูข องผูเ รียน ซ่ึงมีข้ันตอนในการสอน คือ 1. ข้ันนําเสนอเกม โดยผูสอนจะตองช้ีแจง อธิบายถึงเกม กติกาที่จะเลนใหผ ูเ รียนเขา ใจตามจุดประสงคการ เรียนรู 2.ขั้นเรียนรู จากน้ันก็ใหผ ูเ รียนเลน เกม กติกา ตามที่ผูส อนกําหนด 3. ข้ันสรุปอภิปรายผล หลังจาก เสร็จสิ้นการเลนเกม ผูเ รียนและผูส อนสรุปอภิปราย ผลรว มกัน และสุดทา ย 4.ข้ันประเมินผล ผูสอนเปน ผู ประเมินผลการเรียนรูจ ากส่ิงท่ีผูเรียนไดเรียนรูจ า กการเลน เกมวา มีผลสัมฤทธิ์อยใู นระดับใด

เทคนิคสําคัญในการสอนโดยใชเ กม คือ การเลือกเกม ในการนํ าเสนอ เกมที่นํามาเลนสวนใหญต องเปน เกมท่ีมีวัตถุประ สงคตามท่ีกําหนด ไมใ ชเ พียงเลน เพ่ือความสนุกสนาน เทาน้ัน กติกาการเลนก็ตอ งชี้แจงรายละเอียด ใหผูเ รียนเขา ใจ ปราศจากความซับซอน เพื่อใหผูเรียน ซักซอมกอนการเลน จริง ซ่ึงกอนการเลนเกมผสู อน ควรจัดสถานท่ีของการเลน ใหอยูในสภาพที่เอ้ืออําน วยตอการสอน ผูส อนเองตอ งบันทึกขอ มูลระหวา งการเลน เพื่อนําขอ มูลท่ีไดไปสรุปอภิปรายในข้ันสุด ทา ย โดยท้ังหมดของการเรียนรู ผูสอนจะตองเปน ผูกําหนด ต้ังแตการเตรียมเกม กติกาที่จะเลนใหสอดคลองกับ วัตถุประสงคก ารเรียนรู อีกท้ังตอ งสังเกตพฤติกรรม ของผูเ รียนในขณะเลน เกม เพื่อนําไปสกู ารสรุป และ ประเมินผลการเรียนรูด ังกลา ว การเรียนโดยใชเ กมจึง มีขอดี คือ เปน การเรียนท่ีผเู รียนเกิดความสนุกสนาน เขาในบทเรียนไดด ียิ่งขึ้น เพราะผเู รียนไดมีสว นรวม ในการเรียนการสอน แตก ็ยังมีขอจํากัด คือ ตองใชเวลาในการเรียนมากกวาปกติ ผูสอนตองมี ความรูเ กี่ยวกับเกม และกติกาที่จะใหผูเรียนเลน และ ผูเ รียนจะตอ งมีเวลาในการเตรียมตัวกอ นการสอนอีก ทั้งมีทักษะในการสอนและสรุปผลการเรียนรู การสอน จึงจะมีประสิทธิภาพ

จัดทำโดย นายศิรสิทธิ์ จอกสถิตย์ 655509212 เสนอ ผศ.ดร.ชวนพิศ รักษาพวก