ลักษณะภูมิอากาศและพืชพรรณธรรมชาติของทวีปอเมริกาใต้
ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อภูมิอากาศต่อทวีปอเมริกาใต้
1. ที่ตั้ง อเมริกาใต้ตั้งอยู่ระหว่าง ละติจูดที่ 12 องศาเหนือ ถึง 56 องศาใต้ พื้นที่ส่วนใหญ่อยู่ในเขตละติจูดต่ำ รูปร่างของทวีปมีลักษณะเป็นสามเหลี่ยมมีฐานอยู่ด้านบน ทำให้พื้นที่ประมาณ 2 ใน 3 มีลักษณะภูมิอากาศแบบเมืองร้อน และอีก 1 ใน 3 มีลักษณะภูมิอากาศแบบอบอุ่น ดังนั้นเกือบทุกประเทศอยู่ในเขตร้อน ยกเว้น อุรุกวัย อาร์เจนตินา ชิลีที่อยู่ในเขตละติจูกลาง หรืออยู่ในเขตอบอุ่น
2.ลักษณะภูมิประเทศ มีเทือกเขาแอนดีสวางตัวอยู่แนวเหนือ-ใต้ขนานกับชายฝั่งมหาสมุทรแปซิฟิก จึงเป็นกำแพงขวางกั้นความชื้นและลมประจำที่พัดจากทะเล ทำให้ดินแดนภายในทวีปบางบริเวณมีอากาศแห้งแล้ง เป็นเขตทุ่งหญ้าและทะเลทราย ประเทศที่ตั้งอยู่ในเขตละติจูดต่ำมีอากาศร้อน ยกเว้นบริเวณเทือกเขาและที่ราบสูงจะมีอุณหภูมิลดลงจะมีอากาศอบอุ่น ทำให้ประชาชนนิยมตั้งถิ่นฐานบริเวณ ที่สูงต่างๆ เช่น โบโกตา เมืองหลวงของประเทศโคลัมเบีย ลาปาซเมืองหลวงของประเทศโบลิเวีย
3. ลมประจำ พื้นที่ส่วนใหญ่ของทวีปอเมริกาใต้อยู่ในเขตลมสงบบริเวณศูนย์สูตร และเขตอิทธิพลของลมสินค้าตะวันออกเฉียงเหนือและลมสินค้าตะวันออกเฉียงใต้ ทำให้ชายฝั่งตะวันออกของทวีปมีฝนตกชุกแต่ลมนี้ไม่ได้นำความชื้นเข้าสู่พื้นที่ภายในทวีป
4. กระแสน้ำ ในมหาสมุทรแอตแลนติกมีกระแสน้ำอุ่นบราซิล ไหลเลียบฝั่งประเทศบราซิล ทำให้มีอากาศอบอุ่น ความชื้นสูง กระแสน้ำเย็นฟอล์กแลนด์ไหลเลียบฝั่งประเทศอาร์เจนตินา ทำให้มีอากาศเย็น ความชื้นต่ำ ในมหาสมุทรแปซิฟิกมีกระแสน้ำเย็นเปรู (หรือกระแสน้ำเย็นฮัมโบลด์) ไหลเลียบฝั่ง ประเทศเปรู ทำให้มีอากาศเย็น ความชื้นต่ำ ฤดูร้อนไม่ร้อนมากนัก
ลักษณะภูมิอากาศของอเมริกาใต้ แบ่งออกเป็น 8 เขต
1.เขตภูมิอากาศแบบป่าดิบชื้น (Tropical Rainforest Climate) เป็นเขตที่มีอากาศร้อนและชุ่มชื้นตลอดปีพบในบริเวณเขตศูนย์สูตรแถบลุ่มแม่น้ำแอมะซอนและชายฝั่งตะวันออกเฉียงเหนือของบราซิล พืชพรรณธรรมชาติ เป็น ป่าดิบ เรียกว่า ป่าเซลวาส (Selvas)
2.เขตภูมิอากาศแบบทุ่งหญ้าเมืองร้อนหรือสะวันนา (Savanan Climate) เป็นเขตที่มีอากาศร้อนตลอดปี มีฤดูแล้งสลับกับฤดูฝนพบในบริเวณลุ่มแม่น้ำโอริโนโคในประเทศโคลัมเบียและเวเนซุเอลา ที่ราบสูงกิอานาในประเทศเวเนซุเอลา ที่ราบสูงบราซิล พืชพรรณธรรมชาติ เป็น ทุ่งหญ้าและป่าโปร่งทุ่งหญ้าในเขตลุ่มแม่น้ำโอริโนโคและที่ราบสูงกิอานา เรียกว่า ทุ่งหญ้ายาโนส (Llanos) ทุ่งหญ้าในเขตประเทศบราซิล เรียกว่า ทุ่งหญ้าแคมโปส ทุ่งหญ้าทางตอนใต้ของบราซิล ปารากวัยและตอนเหนือของอาร์เจนตินา เรียกว่า ทุ่งหญ้ากรันชาโก
3.เขตภูมิอากาศแบบทะเลทราย (Desert Climate) มีปริมาณน้ำฝนเฉลี่ยน้อยกว่า 10 นิ้วต่อปี ได้แก่ ทะเลทรายอะตากามา ทางชายฝั่งมหาสมุทรแปซิฟิกในเขตประเทศเปรู และตอนเหนือของชีลี และทะเลทรายในเขตที่ราบสูงปาตาโกเนียทางตะวันออกของเทือกเขาแอนดีสในเขตประเทศอาร์เจนตินา
4.เขตภูมิอากาศแบบกึ่งทะเลทราย (Steppe Climate) ซึ่งอยู่ระหว่างเขตทะเลทรายกับเขตอบอุ่น มีปริมาณน้ำฝนเฉลี่ยน้อยกว่า 15 นิ้วต่อปี พบบริเวณตะวันออกของอาร์เจนตินาถึงที่ราบสูงปาตาโกเนียทางตอนใต้ พืชพรรณธรรมชาติ ทุ่งหญ้าสั้นๆ หรือทุ่งหญ้าสเตปป์ บริเวณทุ่งหญ้าบนที่ราบสูงปาตาโกเนียประเทศอาร์เจนตินาเหมาะที่จะใช้เลี้ยงแกะพันธุ์ขน
5.เขตภูมิอากาศแบบเมดิเตอร์เรเนียน (Mediterranean Climate) มีอากาศร้อนแห้งแล้งในฤดูร้อน และมีอากาศอบอุ่นฝนตกในฤดูหนาวพบบริเวณชายฝั่งมหาสมุทรแปซิฟิกตอนกลางของชิลี พืชพรรณธรรมชาติ ไม้พุ่มมีหนาม ใบแหลมเรียวเล็ก เป็นมันเปลือกหนา เพื่อป้องกันการคายน้ำในฤดูร้อน
6.เขตภูมิอากาศแบบอบอุ่นชื้น (Humid Subtropical Climate) มีอากาศอบอุ่นชุ่มชื้น ปริมาณน้ำฝนปานกลาง ประมาณ 750-1,500 มิลลิเมตรต่อปี ได้รับอิทธิพลจากลมประจำที่พัดผ่านน่านน้ำนำกระแสน้ำอุ่นเข้าสู่ฝั่ง พบบริเวณชายฝั่งตะวันออกของทวีป พืชพรรณธรรมชาติ เป็นป่าผลัดใบ และบริเวณภายในมีปริมาณน้ำฝนน้อยลง พืชพรรณเป็นทุ่งหญ้ายาวเรียกว่า ทุ่งหญ้าปามปัส (Pampas) มีความสำคัญทางการเกษตรของประเทศปารากวัย อุรุกวัยและอาร์เจนตินา
7.เขตภูมิอากาศแบบภาคพื้นสมุทรชายฝั่งตะวันตก (Marine Westcoast Climate) มีอากาศอบอุ่นในฤดูร้อน หนาวจัดในฤดูหนาว ฝนตกตลอดปีเพราะอิทธิพลของลมประจำตะวันตก ปริมาณน้ำฝนเฉลี่ย 5,000 มิลลิเมตรต่อปี พบบริเวณทางตอนใต้ของเขตภูมิอากาศแบบเมดิเตอร์เรเนียนในประเทศชีลี พืชพรรณธรรมชาติ ป่าผลัดใบกับป่าสน
8. เขตภูมิอากาศแบบกึ่งขั้วโลก พบบริเวณพื้นที่ใต้สุดของทวีปอเมริกาใต้ แถบกลุ่มเกาะเตียร์ราเดลฟวยโก ฤดูร้อนอุณหภูมิสูงกว่า 10 องศาเซลเซียส ฤดูหนาวอุณหภูมิต่ำกว่า 0 องศาเซลเซียส
9.เขตภูมิอากาศแบบภูเขาสูง (Highland Climate) เขตภูเขาสูง และที่ราบสูง บริเวณเทือกเขาแอนดีส อุณหภูมิและความชื้นจะแตกต่างกันตามระยะความสูง คือ บริเวณที่ราบจะมีอุณหภูมิและความชื้นสูง เมื่อความสูงเพิ่มขึ้น 180 เมตร อุณหภูมิจะลดลง 1 องศาเซลเซียส และพืชพรรณธรรมชาติจะแตกต่างกันออกไปตามระดับความสูงของพื้นที่
สาระสำคัญ/ความคิดรวมยอด
ทวีปอเมริกาใต้ เป็นทวีปที่ต่อเนื่องมาจากทวีปอเมริกาเหนือ มีพื้นที่ส่วนใหญ่อยู่ในซีกโลกใต้มีขนาดใหญ่เป็นอันดับ 4 ของโลก รองมาจากทวีปเอเชีย แอฟริกา และอเมริกาเหนือตามลำดับ
ตัวชี้วัด/จุดประสงค์การเรียนรู้
ตัวชี้วัด
ส 5.1 ม. 3/1 ใช้เครื่องมือทางภูมิศาสตร์ในการรวบรวม วิเคราะห์ และนำเสนอข้อมูลเกี่ยวกับลักษณะทางกายภาพและสังคมของทวีปอเมริกาเหนือและอเมริกาใต้
ส 5.1 ม. 3/2 วิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างลักษณะทางกายภาพและสังคมของทวีปอเมริกาเหนือและอเมริกาใต้
จุดประสงค์การเรียนรู้
1. นักเรียนสามารถระบุปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อสภาพภูมิอากาศของทวีปอเมริกาใต้ได้อย่างถูกต้อง
2. นักเรียนสามารถอธิบายลักษณะภูมิอากาศของทวีปอเมริกาใต้ได้อย่างถูกต้อง
3. นักเรียนสามารถวิเคราะห์ลักษณะความสัมพันธ์ระหว่างภูมิอากาศกับการดำรงชีวิตของทวีปอเมริกาใต้ได้
4. นักเรียนสามารถอภิปรายความสำคัญของลักษณะภูมิอากาศที่มีผลต่อธรรมชาติและมนุษย์ในทวีปอเมริกาใต้ได้อย่างมีเหตุผล
การวัดผลและประเมินผล
วิธีการ
1. สังเกตพฤติกรรมการเรียนรู้
2. ถาม – ตอบ
3. ทำกิจกรรมประจำบทเรียน เรื่อง ลักษณะภูมิอากาศของทวีปอเมริกาใต้
เครื่องมือ
1. แบบบันทึกการสังเกตพฤติกรรมการเรียนรู้ของนักเรียน
2. คำถาม
3. กิจกรรมประจำบทเรียน เรื่อง ลักษณะภูมิอากาศของทวีปอเมริกาใต้
เกณฑ์
1. ผ่านเกณฑ์ในระดับพอใช้ขึ้นไป
2. ตอบคำถามถูกต้อง
3. ผ่านเกณฑ์ในระดับพอใช้ ขึ้นไป