‘คลังสินค้า’ เป็นชื่อเรียกอาคารพาณิชย์ ซึ่งสร้างขึ้นมาเพื่อเก็บสินค้าเพื่อรอการขนส่งไปยังสถานที่อื่นๆต่อไป โดยคลังสินค้าถูกใช้จากผู้ประกอบการหลายฝ่าย ไม่ว่าจะเป็น ผู้ผลิต, ผู้นำเข้า, ผู้ส่งออก, ผู้ค้าส่ง, ธุรกิจขนส่ง เป็นต้น ลักษณะของคลังสินค้าส่วนใหญ่ จะเป็นอาคารธรรมดาที่ไม่ได้มีการตกแต่งให้มีความสวยงามมากมายอะไรนัก และต้องมีขนาดใหญ่และกว้าง ซึ่งตั้งอยู่ในเขตอุตสาหกรรมภายในตัวเมือง สำหรับปัจจัยต่างๆ ภายในอาคารต้องประกอบด้วยทางลาดเอียงเพื่อใช้ในการขนถ่ายสินค้า บางครั้งใช้รับถ่ายสินค้าที่มาจากสถานีรถไฟ, สนามบิน หรือท่าเรือโดยตรง ซึ่งมีสิ่งอำนวยความสะดวกอย่างเครนหรือ Forklift เพื่อเคลื่อนย้ายสินค้า แล้วนำมาวางอยู่บนแท่นวางสินค้าอันได้ขนาดมาตรฐาน ISO
โดยสินค้าที่นำมาเก็บสามารถเป็นสินค้าชนิดใดก็ได้ เช่น วัตถุดิบ, บรรจุภัณฑ์ทุกขนาด, ชิ้นส่วนต่างๆ ส่วนประกอบต่างๆ หรือสินค้าสำเร็จรูปในด้าน เกษตรกรรม อุตสาหกรรม และพาณิชย์ เพราะมีระบบบริหารจัดการคงคลังเพื่อระบุจำนวน จำแนกหมวดหมู่ รวมทั้งเพื่อให้ทราบว่ามีสินค้าจำนวนเท่าไหร่ จำนวนรับเข้า – ส่งออกปริมาณเท่าไหร่ ในแต่ละช่วงเวลาต่างๆ
ของดีของคลังสินค้า
- เพื่อก่อให้เกิดประโยชน์ต่อการขนส่ง
- ทำให้เกิดการประหยัดในระบบผลิต
- เป็นประโยชน์เมื่อเกิดการสั่งซื้อในปริมาณมากในคราวเดียว
- ใช้เป็นแหล่งพักวัตถุดิบชนิดต่างๆ รวมทั้งรองรับความไม่อาจคาดเดาได้ของการซื้อของลูกค้า
- รองรับความไม่แน่นอนของการขาย
- เพื่อให้เกิดการบริหารต้นทุน Logistics ที่ต่ำลง
Private Warehouse หรือ คลังสินค้าส่วนตัว
คลังสินค้าส่วนตัว มีชื่อเรียกในภาษาอังกฤษว่า Private Warehouse คือ เป็นคลังสินค้าของผู้ประกอบการรายใหญ่ ซึ่งดำเนินการก่อสร้างขึ้นมาเอง บางครั้งเรียกว่า คลังทั่วไปของบริษัท โดยในบริษัทหลายๆ แห่งก็ได้สร้างคลังเก็บสินค้าในพื้นที่ของตัวเองขึ้นมาเพื่ออำนวยความสะดวกสบายในการเก็บสิ่งของต่าง เช่น คลังวัตถุดิบ, คลังสินค้าสำเร็จรูป เป็นต้น โดยมีจุดประสงค์เพื่อใช้ในการจัดเก็บวัตถุดิบ – สินค้าของบริษัทแห่งนั้นเท่านั้น เป็นคลังสินค้าที่เอกชนหรือธุรกิจต่างๆ สร้างขึ้นมาเพื่อใช้เก็บคงสภาพสินค้าของตนเองโดยเฉพาะ นำมาพักเพื่อรอการจำหน่ายและการกระจาย โดยคลังสินค้าประเภทนี้ ผ่านการควบคุมดำเนินงานพร้อมรับผิดชอบจากการบริหารคลัง เป็นสินค้าที่ไม่ได้แสวงหาประโยชน์ใด จากการรับฝากสินค้าจากบุคคลภายนอก
ประเภทของคลังสินค้า (Type Warehouse)
สามารถจำแนกตามลักษณะของจุดมุ่งหมายในการประกอบกิจการนี้ออกได้เป็น 3 กลุ่ม ดังนี้
- กลุ่มคลังสินค้าสาธารณะ
- กลุ่มคลังสินค้าส่วนบุคคล
- กลุ่มคลังเก็บพัสดุ
กลุ่มคลังสินค้าสาธารณะ
กลุ่มคลังสินค้าสาธารณะเป็นกิจการทางธุรกิจที่เป็นเอกเทศของตนเอง โดยจัดให้มีสิ่งอำนวยความสะดวก
ในการเก็บรักษาสินค้า และรับทำการเก็บรักษาสินค้า รวมทั้งให้บริการต่าง ๆ เกี่ยวกับสินค้านั้น
การประกอบกิจการคลังสินค้าสาธารณะ เป็นการค้าขายประเภทที่ถือว่ามีผลกระทบต่อความปลอดภัย
และความผาสุกของสาธารณะชน
คลังสินค้ากลุ่มนี้สามารถแบ่งออกได้เป็น 3 ประเภท คือ
1. คลังสินค้าสาธารณะของบริษัทเอกชน
2. คลังสินค้าสาธารณะขององค์การรัฐบาล
3. คลังสินค้าสาธารณะของสหกรณ์
1. คลังสินค้าสาธารณะของบริษัทเอกชน
เป็นธุรกิจการค้าของภาคเอกชนที่จัดขึ้นในรูปของบริษัทจำกัด หรือบริษัทมหาชนแล้วแต่กรณี กิจการสำคัญที่คลังสินค้าสาธารณะของบริษัทเอกชนดำเนินงานได้แก่
- รับฝากสินค้าโดยผู้ประกอบการคลังสินค้าได้รับเงินค่าตอบแทน หรือประโยชน์อื่นใด
- ให้ผู้ฝากกู้ยืมเงินโดยเอาสินค้าที่ฝากนั้นจำนำไว้เป็นประกันแก่ผู้ประกอบกิจการคลังสินค้า โดยผู้ประกอบการคลังสินค้าได้รับดอกเบี้ย หรือประโยชน์อื่นใดเป็นค่าตอบแทน
- ให้บริการด้านความเย็นในการเก็บรักษาสินค้า รับอบพืชลดความชื้น กะเทาะ คัดผสม หรือด้วยกรรมวิธีอย่างอื่น เพื่อประโยชน์ของผู้ฝาก โดยผู้ประกอบกิจการคลังสินค้าได้รับ
ค่าตอบแทน หรือประโยชน์อย่างอื่นอย่างใด - กระทำการใด ๆ ตามแบบวิธีเกี่ยวกับ การศุลกากร การนำเข้า การส่งออก การขนส่งสินค้า และอาจจะจัดให้มีการประกันภัยซึ่งสินค้าซี่งตนพึงกระทำตามสัญญาเก็บของในคลังสินค้า
เป็นต้น
” การจัดตั้งบริษัทจำกัดที่ประกอบกิจการคลังสินค้าสาธารณะและการดำเนินงานทางธุรการ
ของกิจการคลังสินค้าอยู่ภายใต้ข้อบังคับของกฏหมายว่าด้วยกิจการค้าขายที่มีผลกระทบต่อ
ความปลอดภัยและผาสุกของสาธารณชน และเงื่อนไขควบคุมคลังสินค้าของกระทรวงพาณิชย์ “
2. คลังสินค้าสาธารณะขององค์การรัฐบาล
องค์การของรัฐบาลที่ประกอบธุรกิจทางการค้า จะจัดตั้งขึ้นในรูปของรัฐวิสาหกิจ หรือรัฐพาณิชย์รูปอื่น จุดมุ่งหมายหรือนโยบายหลักในการประกอบกิจการขององค์การเหล่านี้ เพื่อสนองนโยบายของรัฐบาล
ในด้านต่าง ๆ ที่สำคัญ คลังสินค้าสาธารณะขององค์การรัฐบาลที่จัดตั้งขึ้นในรูปแบบของรัฐวิสาหกิจ มีจุดมุ่งหมายเพื่อสนองนโยบายของรัฐบาลด้านเศรษฐกิจ เช่น องค์การอุตสาหกรรมห้องเย็น
องค์การคลังสินค้า เป็นต้น
การดำเนินธุรกิจคลังสินค้าสาธารณะขององค์การรัฐบาล จะประกอบกิจการเช่นเดียวกับคลังสินค้าสาธารณะของบริษัทเอกชน คือการรับทำการเก็บรักษาสินค้า และให้บริการต่าง ๆ เกี่ยวกับสินค้าที่รับฝากเก็บรักษานั้นเป็นการค้าปกติ และเป็นการให้บริการแก่บุคคลทั่วไป องค์การคลังสินค้า มีวัตถุประสงค์ตามที่บรรญัติไว้ในพระราชกฤษฎีกาจัดตั้งองค์การคลังสินค้า พ.ศ. 2498
มาตรา 6 ว่า ” องค์การมีวัตถุประสงค์ทำกิจกรรมทั้งปวงเกี่ยวกับ ข้าว พืชผล และสินค้าต่าง ๆ เพื่อให้จำนวนผลิต
คุณภาพ ราคา เหมาะสม และเพียงพอกับความต้องการของรัฐบาลและประชาชนทั่วไป”
3. คลังสินค้าสาธารณะของสหกรณ์
สหกรณ์เป็นองค์การของเอกชนที่อยู่ภายใต้การควบคุมและโดยการสนับสนุนของรัฐบาล จัดตั้งขึ้นตามหลักเกณฑ์
ของกฏหมายสหกรณ์ เป็นการรวมตัวกันของกลุ่มอาชีพหรือกลุ่มผลประโยชน์ที่มีเป้าหมายในการดำเนินกิจการ
ร่วมกัน ช่วยเหลือสนับสนุนซึ่งกันและกันในทางเศรษฐกิจ เช่น สหกรณ์การเกษตร สหกรณ์การประมง เป็นต้น
คลังสินค้าสาธารณะของสหกรณ์ เป็นของสหกรณ์ที่ประกอบกิจการคลังสินค้าในลักษณะคลังสินค้าสาธารณะ
คือ รับทำการเก็บรักษาสินค้าและให้บริการเกี่ยวกับสินค้าเพื่อบำเหน็จเป็นทางค้า ปกติสินค้าที่รับทำการเก็บรักษา
เป็นสินค้าของสมาชิก และเป็นสินค้าเฉพาะอย่างอันเป็นผลผลิตตามอาชีพของสมาชิกของสหกรณ์นั้น ๆ ทั้งนี้เป็นการช่วยเหลือสมาชิกภายในกลุ่ม และเมื่อเกิดผลกำไรจากการประกอบกิจการคลังสินค้า ผลกำไรนั้นก็แบ่งสรรปันผลกลับคืนให้แก่สมาชิกคลังสินค้าสาธารณะของสหกรณ์จัดตั้งขึ้นโดยกฏหมายสหกรณ์
กำหนดหลักเกณฑ์ในการจัดตั้งและดำเนินงานโดยเฉพาะ