เรื่อง การดำรงชีวิตของพืช
พืชเป็นสิ่งมีชีวิตที่มีความสำคัญต่อคนและสัตว์เป็นอย่างมาก เพราะเป็นแหล่งอาหารและอากาศซึ่งจำเป็นต่อการดำรงชีวิตของคนและสัตว์และยังช่วยสร้างสมดุลให้แก่ธรรมชาติ
ความหมายและการจำแนกประเภทของพืช
พืช หมายถึง สิ่งมีชีวิตชั้นสูงที่สามารถสังเคราะห์อาหารเองได้ พืชจึงจัดเป็นผู้ผลิตในระบบนิเวศ เช่น มะม่วง กุหลาบ มอส เห็ด รา แหน ฯลฯ
- พืชสามารถแบ่งออกได้ 2 พวกใหญ่ๆ คือ พืชมีดอกและพืชไม่มีดอก
- พืชมีดอก คือ
พืชที่เจริญเติบโตเต็มที่แล้วจะมีอวัยวะส่วนต่างๆ ครบถ้วน คือ มีดอก ราก ลำต้น ใบ ผล และเมล็ด จัดเป็นพืชชั้นสูง
ดอก คือ ส่วนที่มีองค์ประกอบของอวัยวะสืบพันธุ์และใช้ขยายพันธุ์ออกไป ได้แก่ พืชส่วนมากที่เราพบเห็นอยู่ทั่วไป เช่น มะม่วง ลำไย กุหลาบ มะลิ ถั่ว พริก ข้าว กล้วย อ้อย ข้าวโพด มะละกอ มะเขือ ฯลฯ
- พืชบางชนิดมีดอกขนาดเล็ก เช่น จอก แหน
- พืชบางชนิดไม่ค่อยออกดอก เช่น ตะไคร้ พลูด่าง
- พืชไม่มีดอก คือ พืชที่เจริญเติบโตเต็มที่แล้วจะไม่มีดอกใช้สำหรับสืบพันธุ์ เป็นพืชที่มีวิวัฒนาการต่ำกว่าพืชมีดอก มีจำนวนชนิดไม่มากเท่าพืชมีดอก เราจึงพบได้น้อยกว่าพืชมีดอก เช่น มอส เห็ด รา เฟิร์น สน ปรง แป๊ะก๊วย หวายทะนอย หญ้าถอดปล้อง (หญ้าหางม้า) ฯลฯ
ส่วนประกอบที่สำคัญของพืชมีดอก คือ ราก ลำต้น ตา ใบ ดอก ผล และเมล็ด โดยโครงสร้างแต่ละส่วนมีความสำคัญอย่างไร เรามาศึกษาในรายละเอียดกันต่อไป
ลักษณะของราก
- เจริญเติบโตตามแรงดึงดูดของโลก
- ไม่มีข้อ ปล้อง
- ส่วนมากจะมีสีขาว และสีน้ำตาลอ่อน
- ส่วนโคนใหญ่ ส่วนปลายเล็ก
ส่วนประกอบของราก
- หมวกราก เป็นส่วนที่อยู่ปลายสุดของราก คือ ส่วนที่มีการเจริญเติบโต และยึดตัวดันให้ปลายรากหยั่งลึกลงไปในดิน และป้องกันอันตราย
- รากขนอ่อน อยู่บริเวณผิวของราก ทำหน้าที่ดูดอาหาร ได้แก่ น้ำ และสารอาหารของพืชที่เราเรียกว่า ปุ๋ย ซึ่งสารที่รากดูดจะต้องละลายในน้ำก่อนที่จะส่งขึ้นสู่ลำต้น
จำแนกประเภทของราก
- จำแนกตามตำแหน่งการเกิด ได้ดังนี้
- รากแก้ว เป็นรากที่มีขนาดใหญ่ มีลักษณะตอนโคนโต แล้วค่อยเรียวเล็กลงไปจนถึงตอนปลาย
พืชใบเลี้ยงคู่ จะมีรากแก้ว เป็นรากที่งอกออกจากเมล็ด มีลักษณะใหญ่กว่ารากอื่นๆ รากที่แตกออกจากรากแก้ว เรียกว่า รากแขนง และรากฝอย ตามลำดับ เช่น ต้น มะม่วง มะขาม
ชมพู่ เงาะ ฯลฯ - รากแขนง เป็นรากที่เจริญโตแตกออกมาจากรากแก้ว และแตกแขนงออกเป็นทอดๆ
- รากฝอย เป็นรากเส้นเล็กๆ
ที่มีขนาดเท่าๆ กัน งอกเป็นกระจุก
พืชใบเลี้ยงเดี่ยว จะมีเฉพาะรากฝอย เช่น พืชจำพวก หญ้า ไผ่ ข้าว ข้าวโพด มะพร้าว ฯลฯ
วิดีโอ YouTube
เฉลยตรวจสอบความรู้ก่อนเรียน
ให้นักเรียนใส่เครื่องหมายถูก ( ) หรือ ผิด ( ) หน้าข้อความตามความเข้าใจของ
นักเรียน
1. การสังเคราะห์ด้วยแสงเป็นกระบวนการที่สามารถนำ�พลังงานแสงมาเปลี่ยนเป็น
พลังงานเคมีเพื่อใช้ในการดำ�รงชีวิตของพืช
2. พืชต้องการ น้ำ� ออกซิเจน คาร์บอนไดออกไซด์ และแสง เพื่อใช้ในกระบวนการ
สังเคราะห์ด้วยแสง ซึ่งเกิดขึ้นในคลอโรพลาสต์
3. พืชลำ�เลียงน้ำ�และธาตุอาหารผ่านโฟลเอ็ม เพื่อใช้ในกระบวนการต่าง ๆ รวมทั้ง
กระบวนการสังเคราะห์ด้วยแสง จากนั้นจะลำ�เลียงน้ำ�ตาลที่ได้จากกระบวนการ
สังเคราะห์ด้วยแสงผ่านไซเล็มเพื่อไปใช้ที่ส่วนต่าง ๆ ของพืช
4. น้ำ�ตาลที่พืชสร้างขึ้นบางส่วนจะนำ�ไปสังเคราะห์เป็นสารอินทรีย์หลายชนิด เช่น
คาร์โบไฮเดรต โปรตีน ไขมัน
5. พืชต้องการน้ำ�และแสงในการดำ�รงชีวิต นอกจากนี้ยังต้องการธาตุอาหารชนิดต่าง ๆ
ในปริมาณที่ใกล้เคียงกัน เพื่อให้เจริญเติบโตได้อย่างสมบูรณ์
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
บทที่ 3 | การดำ�รงชีวิตของพืช
72
วิทยาศาสตร์ชีวภาพ