ส่วนลดรับ ส่วนลดจ่าย บันทึกบัญชี

กระบวนการซื้อขายสินค้า เริ่มต้นธุรกิจโดยการซื้อสินค้าจากผู้ผลิตมาเพื่อขายตามความต้องการของลูกค้า ซึ่งมีปัจจัยในการพิจารณาเลือกซื้อสินค้าจากผู้ขายหลายๆราย ปัจจัยที่สำคัญนอกเหนือจากเรื่องคุณภาพและราคาของสินค้า ได้แก่  เงื่อนไขการให้ส่วนลดการค้าหรือส่วนลดเงินสดตลอดจนเงื่อนไขการจ่ายค่าขนส่งดังกล่าวแล้ว สำหรับหน่วยที่ 2 จะอธิบายวิธีการบันทึกบัญชีเมื่อเกิดรายการโดยจากการนำรายการค้ามาบันทึกในสมุดบันทึกรายการขั้นต้น (Book of Original Entry) ได้แก่ สมุดรายวันทั่วไป ดังนี้

2.2.1 การซื้อสินค้าเป็นเงินสด เป็นการซื้อสินค้ามาเพื่อขายโดยจ่ายเป็นเงินสดหรือเช็คธนาคารให้แก่ผู้ขายสินค้า จะบันทึกบัญชีสินค้าที่ได้รับมาไว้ใน “บัญชีซื้อสินค้า”ซึ่งเป็นบัญชีรายจ่ายและนำไปคำนวณต้นทุนขายในภายหลัง การบันทึกบัญชีในสมุดรายวันทั่วไปจะเป็นดังนี้ 

เดบิต   ซื้อสินค้า..............................................XX

เครดิต   เงินสดหรือธนาคาร..............................XX

ตัวอย่างที่ 1  เมื่อวันที่ 1 มี.ค. 25X6 กิจการซื้อสินค้าจากร้านทวีทรัพย์เป็นเงินสด 20,000 บาท ได้ส่วนลดการค้า 5%  แสดงการบันทึกในสมุดรายวันทั่วไปได้ดังนี้

2.2.2 การซื้อสินค้าเป็นเงินเชื่อ เป็นการซื้อสินค้ามาเพื่อขายเป็นเงินเชื่อ จะบันทึกบัญชีซื้อสินค้าเป็นเงินเชื่อไว้เป็นหนี้สินใน "บัญชีเจ้าหนี้การค้า" และบันทึกบัญชีสินค้าที่ได้รับมาไว้ใน "บัญชีซื้อสินค้า" ซึ่งเป็นบัญชีรายจ่ายและนำไปคำนวณตุ้นขายในภายหลัง การบันทึกบัญชีในสมุดรายวันทั่วไปจะเป็นดังนี้

เดบิต   ซื้อสินค้า..............................................XX

เครดิต เจ้าหนี้การค้า..............................XX  

ตัวอย่างที่ 2  เมื่อวันที่ 6 เม.ย. 25X6 กิจการซื้อสินค้าเป็นเงินเชื่อจากบริษัททองขาวจำกัด เป็นเงิน 50,000 บาท เงื่อนไข 2/10,n/30 แสดงการบันทึกในสมุดรายวันทั่วไปได้ดังนี้

การผ่านรายการ (Posting) ไปบัญชีแยกประเภททั่วไป (General  Ledger)

เมื่อบันทึกรายการค้าในสมุดรายวันทั่วไป ซึ่งเป็นสมุดจดบันทึกรายการขั้นต้น หลังจากนั้นต้องผ่านรายการไปยังบัญชีแยกประเภทซึ่งถือว่าเป็นสมุดบัญชีขั้นปลาย (Book of Final Entry) โดยใช้หลักเกณฑ์และวิธีการดังที่ศึกษาแล้วในวิชาการบัญชีเบื้องต้น 1

2.2.3 การส่งคืนสินค้าที่ซื้อเป็นเงินสด ในกรณีซื้อสินค้ามาแล้วมีปัญหาเกี่ยวกับสินค้า เช่น สินค้ามีคุณลักษณะไม่ตรงตามคำสั่งซื้อ หรือมีปัญหาด้านคุณภาพของสินค้า หรือสินค้าชำรุด ผู้ซื้อจะส่งสินค้าคืนโดยผู้ขายยอมคืนเงินให้ในกรณีซื้อเป็นเงินสด จะบันทึกลดยอดซื้อสินค้าตั้งเป็นบัญชีใหม่ คือ "บัญชีส่งคืนสินค้า" การบันทึกบัญชีในสมุดรายวันทั่วไปจะเป็นดังนี้

เดบิต   เงินสด..............................................XX

เครดิต   ส่งคืนสินค้า..............................XX

ตัวอย่างที่ 3 เมื่อวันที่ 25 มี.ค. 25X6 ส่งคืนสินค้าที่ซื้อจากร้านทวีทรัพย์เนื่องจากชำรุดเป็นเงินสด 700 บาท แสดงการบันทึกในสมุดรายวันทั่วไปได้ดังนี้

2.2.4 การส่งคืนสินค้าที่ซื้อเป็นเงินเชื่อ ในกรณีซื้อสินค้าเป็นเงินเชื่อ เมื่อสินค้ามีคุณลักษณะไม่ตรงตามคำสั่งซื้อ หรือมีปัญญาด้านคุณภาพของสินค้า หรือสินค้าชำรุด ผู้ซื้อจะส่งสินค้าคืนและผู้ขายยอมลดหนี้ให้ผู้ซื้อโดยลดยอด "บัญชีเจ้าหนี้การค้า" และลดยอดซื้อสินค้าตั้งเป็นบัญชีใหม่ คือ "บัญชีส่งคืนสินค้า" การบันทึกบัญชีในสมุดรายวันทั่วไปจะเป็นดังนี้

เดบิต   เจ้าหนี้การค้า..............................................XX

เครดิต   ส่งคืนสินค้า.........................................XX

ตัวอย่างที่ 4 จากตัวอย่างที่ 2 เมื่อวันที่ 12 เม.ย. 25X6 ส่งคืนสินค้าที่ซื้อเป็นเงินเชื่อจากบริษัททองขาวจำกัด เนื่องจากชำรุด 1,200 บาท แสดงการบันทึกในสมุดรายวันทั่วไปได้ดังนี้

การผ่านรายการ (Posting) ไปบัญชีแยกประเภททั่วไป (General  Ledger)

2.2.5 การจ่ายชำระหนี้ค่าซื้อสินค้าเป็นเงินเชื่อ และได้รับส่วนลด ผู้ซื้อจ่ายชำระหนี้ค่าสินค้าภายในระยะเวลาที่ได้ส่วนลดเรียกว่า "บัญชีส่วนลดรับ" ผู้ซื้อจึงจ่ายชำระหนี้น้อยลงเท่ากับส่วนลดที่ได้รับถือเป็นการลดยอดซื้อสินค้า การบันทึกบัญชีในสมุดรายวันทั่วไปจะเป็นดังนี้

เดบิต   เจ้าหนี้การค้า..............................................XX

เครดิต  เงินสดหรือเงินฝากธนาคาร............................XX

    ส่วนลดรับ......................................................XX

ตัวอย่างที่ 5 จากตัวอย่างที่ 2 และตัวอย่างที่ 4 เมื่อวันที่ 15 เม.ย. 25X6 กิจการจ่ายชำระหนี้บริษัททองขาวจำกัด ได้รับส่วนลดเงินสด 2% แสดงการบันทึกในสมุดรายวันทั่วไปได้ดังนี้

ราคาสินค้า                                                                                        50,000  บาท

หัก ส่งคืนสินค้า

  1,200 

บาท

คงหลือลูกหนี้ทั้งสิ้น                                                                          48,800  บาท

หัก ส่วนลดเงินสด 2% (ภายใน 20 วัน)

      976 

บาท

( 48,800 X  2  = 976 )

100

จำนวนเงินที่ได้รับชำระหนี้                                                                47,824  บาท

การผ่านรายการ (Posting) ไปบัญชีแยกประเภททั่วไป (General  Ledger)