เราเชื่อว่า Silent Generation คนรุ่นปู่รุ่นย่า อายุ 70-80 ที่เกิดในช่วงหลังสงครามโลกที่ 2 เป็นช่วงที่โลกเข้าสู่ยุคเศรษฐกิจตกต่ำ ด้วยสภาพสังคมคนรุ่นนั้นก็ต้องอดทนและใช้ชีวิตค่อนข้างลำบาก พอเศรษฐกิจเริ่มฟื้นประชาชนก็สามารถสร้างกิจการ สร้างเนื้อสร้างตัวขึ้นมาได้ ด้วยสภาพสังคมทำให้เป็นคนเคร่งครัด ขยันอดทน ขณะที่เด็ก Gen Y ที่เกิดมาพร้อมกับอินเทอร์เน็ตและเทคโนโลยี ความรวดเร็วทำให้คนรุ่นนี้ขี้เกียจและหลงตัวเอง
ทฤษฎีและความเชื่อเรื่อง ‘ช่วงวัย’ ว่าคนแต่ละวัยเป็นอย่างไรก็เป็นแนวคิดหนึ่งที่พยายามอธิบายและทำความเข้าใจคนอย่างคร่าวๆ แต่ระยะหลังดูเหมือนว่าคำอธิบายพวกนี้จะกลายเป็น ‘คำอธิบายสำคัญ’ โดยเฉพาะในแวดวงธุรกิจที่นิยมใช้ทั้งในแง่ของการเข้าใจกลุ่มเป้าหมายไปจนถึงการบริหารงาน เพราะในการทำงานเราจะมีเจ้านายอายุมากกว่าที่มีทัศนคติแตกต่างจากลูกน้อง มักมีคำพูดแบบ จะจัดการพวกพนักงานเจนวายที่ไม่อดทน เปลี่ยนงานใหม่ได้ยังไง
แนวคิดเรื่อง Generations มาจากไหน จริงๆ เป็นแนวคิดที่นักสังคมศึกษาเพิ่งจะพัฒนาขึ้นเมื่อช่วงศตวรรษที่ 20 นี้เอง
Generations มาจากไหน
แนวคิดเรื่อง Generations แบบที่เรานิยมแบ่งกันเป็นแนวคิดใหม่ในช่วงศตวรรษที่ 20 นี้เอง คำว่า Generation สมัยก่อนหมายถึง ‘รุ่นของคนในครอบครัว’ เป็นหลักแบบคนรุ่นย่ารุ่นยาย จนกระทั่ง Karl Mannheim นักสังคมศาสตร์ชาวฮังกาเรียนตีพิมพ์งานชื่อ The Problem of Generations ในปี 1923
งานของ Karl Mannheim เสนอและศึกษาว่านี่ไงผู้คนในสังคมยังไงก็ได้รับอิทธิพลจากบริบททางสังคมและทางประวัติศาสตร์ คนในยุคหนึ่งๆ ที่เกิดและเติบโตขึ้นท่ามกลางเหตุการณ์ใหญ่ๆ บางอย่างร่วมกันก็จะมีลักษณะอย่างหนึ่ง และลักษณะนั้นๆ ก็จะมากำหนดอนาคตของโลกใบนี้ต่อไป แต่แมนไฮมน์เองก็บอกว่าถึงเหตุการณ์สำคัญอย่างสงครามโลกหรือนวัตกรรมที่มีผลกับชีวิตจะมีอิทธิพลต่อลักษณะนิสัยของผู้คน แต่ว่าไอ้แนวคิดเรื่องเจนเนอเรชั่นนี้ก็ใช่ว่าจะอธิบายได้อย่างสัมบูรณ์ คือถึงคนจะเผชิญเหตุการณ์เดียวกัน แต่คนก็มีภูมิหลังอื่นๆ ที่หลากหลายเช่นพื้นที่ ชนชั้น หรือวัฒนธรรมที่ต่างกัน ดังนั้นท่าทีหรือทัศนคติของคนนั้นถึงจะเจอเหตุการณ์เดียวกัน แต่สุดท้ายก็มีความจำเพาะเจาะจงอยู่ดี
Wikipedia
ที่มาของแต่ละ Gen ใครเป็นคนเรียก
ด้วยความที่แต่ละเจนเกิดจากการสังเกตการณ์ของแต่ละยุค ดังนั้นพวกชื่อแต่ละเจนก็เกิดจากกระแสและคำเรียกที่มันค่อยๆ ก่อตัวเพื่ออธิบายปรากฏการณ์ในสังคมที่เกิดขึ้น
คำเช่น Baby Boomer อ้างอิงถึงอัตราการเกิดของประชากรที่พุ่งสูงขึ้น Oxford English Dictionary บอกว่าคำนี้ถูกใช้ครั้งแรกในหนังสือพิมพ์ The Washington Post จนกระทั่ง William Strauss และ Neil Howe นักทฤษฎีที่ศึกษาประวัติศาสตร์อเมริกาและเชื่อมโยงเข้ากับช่วงวัยของผู้คนนิยามคนยุค Boomer ว่าคือกลุ่มคนที่เกิดช่วงปี 1943 ถึง 1960 เป็นกลุ่มคนที่เด็กเกินกว่าจะมีความทรงจำเกี่ยวกับตัวสงครามโลกครั้งที่ 2 แต่แก่พอที่จะจดจำผลกระทบของสงครามได้ ส่วนคำว่า Generation X เป็นคำที่ถูกใช้เพื่อสื่อถึงกลุ่มวัยรุ่นทำตัวแปลกแยกจากสังคมบ่อยครั้ง
BBC
ปัญหาในตัวเองของการแบ่งคนด้วยปีเกิดก็อย่างที่แมนไฮมน์ว่าคือถึงเราจะผ่านเหตุการณ์เดียวกันมาแต่ท่าทีของคนที่มีต่อเหตุการณ์นั้นก็ขึ้นอยู่กับปัจจัยอื่นๆ อีกมากมาย นอกจากนี้การแบ่งคนแต่ละเจนจำนวนหนึ่งชี้ให้เห็นถึงอิทธิพลของเทคโนโลยีที่มีต่อผู้คน
Greatest Generation (หรือ G.I. Generation) เกิดระหว่างปี พ.ศ.2444-2467 (ค.ศ.1900-1924) คนยุคนี้อยู่ในยุคที่ต้องต่อสู้ดิ้นรนกับความยากลำบากเพื่อฟื้นฟูเศรษฐกิจ คนยุคนี้น่าจะมีความอดทนและรู้จักการใช้เงิน รู้จักประหยัดเพื่อสร้างเนื้อสร้างตัวหนีจากความลำบาก
Baby Boomer (หรือ Gen-B) เกิดระหว่างปี พ.ศ.2489-2507 (ค.ศ.1946-1964) หลังสิ้นสุดสงครามโลกครั้งที่ 2 เป็นยุคที่มีค่านิยมที่จะต้องมีลูกหลายคนเพื่อสร้างแรงงานขึ้นมาพัฒนาประเทศชาติ มีการเพิ่มอัตราประชากรอย่างรวดเร็ว คนกลุ่มนี้เป็นคนกลุ่มแรกที่เติบโตมาในยุคเศรษฐกิจเติบโตอย่างก้าวกระโดด ปัจจุบัน Baby Boomer คือกลุ่มคนที่เข้าสู่ช่วงวัยกลางคนตอนปลายและเริ่มเข้าสู่วัยชรา ปัจจุบันนี้ Baby Boomer ยังถูกมองว่ามีบุคลิกอดทน ใจเย็น รอคอยได้ ไม่รีบร้อน และไม่ชอบการเปลี่ยนแปลง ลักษณะนิสัยที่โดดเด่นคือการทำงาน มัธยัสถ์ รู้จักใช้จ่าย และเป็นผู้นำทางความคิด ซึ่งเป็นลักษณะของคนที่มีทัศนะคติแบบ 'อนุรักษนิยม' สำหรับในประเทศไทยคนรุ่นนี้มีประสบการณ์ยุคสงครามเย็น และการปกครองโดยเผด็จการทหาร
Generation X (หรือ Gen-X) เกิดระหว่างปี พ.ศ.2508-2522 (ค.ศ.1964-1979) อาจเรียกอีกชื่อว่า ‘Yuppie’ ที่ย่อมาจาก Young Urban Professionals รุ่นนี้ส่วนใหญ่จะเป็นคนรุ่นใหม่ที่ต่อจากยุค Baby Boomer คน Gen-X เป็นคนยุคแรก ๆ ที่พ่อและแม่ต้องออกไปทำงาน บางครอบครัวมีการหย่าร้าง คน Gen-X เป็นคนคนรุ่นแรกที่ให้ความสำคัญกับ 'จิตวิญญาณขบถ' และ 'การแสวงหา' เมื่อครั้งที่ยังเป็นวัยรุ่น สำหรับในประเทศไทยคนรุ่นนี้มีประสบการณ์ช่วงประชาธิปไตยเบ่งบานในยุคตุลาคม 2516 จนถึงยุคพลเอกเปรม ติณสูลานนท์ ปัจจุบัน Gen-X ก้าวสู่การเป็นผู้ใหญ่ไปหมดแล้ว ส่วนใหญ่มักจะกลับไปหาค่านิยมที่ได้รับอิทธิพลและถูกสอนมาจากคนรุ่นก่อนหน้าให้รู้ถึงการประหยัดและการอดทน ให้ความสำคัญกับการสร้างเนื้อสร้างตัวสร้างครอบครัว เพื่อวางรากฐานให้กับลูกหลานและคนรุ่นต่อ ๆ ไป
Millennial Generation (หรือ Generation Y, Gen-Y) เกิดระหว่างปี พ.ศ.2523-2540 (ค.ศ.1980-1997) คนกลุ่มนี้เติบโตขึ้นมาท่ามกลางความเปลี่ยนแปลงและค่านิยมที่แตกต่างระหว่างรุ่นปู่ย่าตายายกับรุ่นพ่อแม่ นอกจากที่จะเติบโตมาในยุคที่เศรษฐกิจเติบโตอย่างก้าวกระโดด (อีกครั้งหนึ่งของโลก) แล้ว กลุ่มคน Gen-Y ยังเติบโตมาท่ามกลางความผันผวนในหลาย ๆ ด้านทั้งการเมือง การศึกษา เศรษฐกิจ รวมทั้งเติบโตมาในยุคที่มีโทรศัพท์เคลื่อนที่ คอมพิวเตอร์ และอินเตอร์เน็ต ซึ่งเป็นเทคโนโลยีที่ปฏิวัติการสื่อสารของโลก ปัจจุบัน คนรุ่นนี้ถือเป็นกลุ่มวัยรุ่นตอนปลายและวัยทำงาน
Generation Z (หรือ Gen-Z) เกิดตั้งแต่ปี พ.ศ.2540 (ค.ศ.1997) เป็นต้นไป กลุ่ม Gen-Z นี้ เติบโตมาพร้อมกับสิ่งอำนวยความสะดวกมากมาย ส่วนใหญ่คน Gen-Z มีพ่อแม่คือคนรุ่น Gen-X และพ่อแม่ Gen-Y