ตามทฤษฎีของ จอ ห์ น แอ ล ฮอลแลนด์ นักเรียน มีบุคลิกภาพแบบ ใด

หน่วยการเรียนรู้ที่ 4

บุคลิกภาพกับการเลือกอาชีพ

สาระการเรียนรู้

1. ความรู้พื้นฐานในการเลือกอาชีพ

2. ประเภทของอาชีพตามบุคลิกภาพของจอห์น แอล ฮอนแลบด์

ความรู้พื้นฐานในการเลือกอาชีพ

บุคลิกภาพ หมายถึง ลักษณะโดยรวมของพฤติกรรมภายนอกและภายในของแต่ละบุคคล รวมถึงความสามารถ ความถนัด ความสนใจและความรู้สึกนึกคิดที่เป็นของบุคคลนั้น ที่จะส่งผลให้มีพฤติกรรมและลักษณะนิสัยเฉพาะของแต่ละบุคคลแตกต่างกันไป

การศึกษาทฤษฎีการเลือกอาชีพจะทำให้ทราบว่าบุคลิกของบุคคลนั้นเหมาะสมกับงานลักษณะใด  ในการเลือกอาชีพทั้งหมด เพราะต้องมีองค์ประกอบอื่น ๆอีกมากที่จะต้องนำมาพิจารณาตัดสินใจเลือกอาชีพ เช่น ความใฝ่ฝัน ความชอบ ความถนัดส่วนตัว และ ความรู้ความสามารถต่างๆที่มี แต่อย่างน้อยก็ทำให้รู้จักตนเองและความต้องการของตนเอง เพื่อให้สามารถเลือกอาชีพได้ตรงกับความต้องการได้มากขึ้น

ทฤษฎีการเลือกอาชีพของ จอห์น แอล ฮอลแลนด์ (John  L Holland) ซึ่งเป็นผู้คิดค้นทฤษฎีการเลือกอาชีพได้ให้ความสำคัญกับบุคลิกภาพของมนุษย์ว่า  มีอิทธิพลต่อการเลือกอาชีพดังนี้

1. การประกอบอาชีพสามารถแสดงออกทางบุคลิกภาพได้ บุคคลจะเลือกอาชีพใดย่อมแสดงว่าบุคลิกภาพของบุคคลนั้นจะปรากฏออกมาในทิศทางเดียวกัน

2. บุคลิกภาพของแต่ละบุคคลมีความสำคัญกับชนิดของสิ่งแวดล้อมในการทำงานของบุคคลนั้น บุคคลจึงมีแนวโน้มจะหางานทำหรืออาชีพที่สอดคล้องกับบุคลิกภาพของบุคคลนั้น

3. แต่ละบุคคลจะค้นหาสิ่งแวดล้อมที่เอื้ออำนวยให้บุคคลนั้นได้ฝึกทักษะ และใช้ความสามารถของบุคคลนั้น และเปิดโอกาสให้บุคคลได้แสดงเจตคติ ค่านิยม และบทบาทของตนเอง

4. บุคลิกภาพและสิ่งแวดล้อมจะเป็นตัวกำหนดพฤติกรรมของแต่ละบุคคล ดังนั้น เมื่อสามารถสร้างบุคลิกภาพและสิ่งแวดล้อมของบุคคลนั้นแล้ว ก็จะทำให้ทราบผลที่จะติดตามมาของบุคคลนั้น เช่น การเลือกอาชีพ ความสำเร็จในอาชีพ  พฤติกรรมต่างๆ การศึกษาอาชีพและสังคม

จอห์น แอล ฮอลแลนด์  ได้สร้างทฤษฎีการเลือกอาชีพขึ้นโดยมีความคิดพื้นฐาน 4 ประการดังนี้

1. บุคลิกภาพของบุคคลทั่วไป แบ่งเป็น 6 ลักษณะ ตามความสนใจอาชีพประเภทต่างๆ คือ งานช่างฝีมือและงานกลางแจ้ง งานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี งานบริการการศึกษาและสังคม งานสำนักงานและเสมียน งานจัดการและค้าขาย งานศิลปะดนตรีและวรรณกรรม

บุคลิกภาพแต่ละลักษณะเป็นผลจากการปะทะสัมพันธ์ระหว่างวัฒนธรรมต่างๆ กับแรงผลักดันส่วนบุคคล ซึ่งประกอบด้วย สัตว์ตระกูล  บิดามารดา ระดับชั้นทางสังคม และสิ่งแวดล้อมทางกายภาพ ประสบการณ์เหล่านี้จะก่อให้เกิดความรู้สึกชอบหรือไม่ชอบ ความรู้สึกชอบหรือไม่ชอบนี้จะกลายเป็นความสนใจ และจากความสนใจจะนำไปสู่ความสามารถเฉพาะ ท้ายที่สุดความสนใจและความสามารถเฉพาะจะกำหนดให้บุคลิก คิด รับรู้ และแสดงเอกลักษณ์ของตน

1. สิ่งแวดล้อมของบุคคลก็แบ่งได้เป็น 6 อย่างตามความสนใจอาชีพประเภทต่างๆข้างต้น เช่นเดียวกันกับสิ่งแวดล้อมแต่ละอย่างจะถูกครอบงำโดยบุคลิกภาพ และสิ่งที่แสดงให้เห็นถึงปัญหาและความกดดันบางประการและโดยเหตุที่บุคลิกภาพต่างกัน ทำให้ความสนใจ และความถนัดต่างกันด้วย บุคคลจึงมีแนวโน้มจะหันเข้าหาบุคคลหรือสิ่งต่างๆที่สอดคล้องกับบุคลิกภาพของตน ดังนั้นบุคคลในกลุ่มเดียวกันจึงมักจะมีอะไรคล้ายๆกัน

2. บุคคลจะค้นหาสิ่งแวดล้อมที่เอื้ออำนวยให้เขาได้ฝึกทักษะ และใช้ความสามารถของเขาทั้งยังเปิดโอกาสให้เขาได้แสดงเจตคติ ค่านิยม และบทบาท

3. พฤติกรรมของบุคคลถูกกำหนดโดยบุคลิกภาพและสิ่งแวดล้อม ด้วยเหตุนี้เมื่อเราทราบถึงบุคลิกภาพและสิ่งแวดล้อมบุคคล ก็จะทำให้เราทราบถึงผลที่จะติดตามมาด้วย ซึ่งได้แก่ การเลือกอาชีพ การเปลี่ยนงาน ความสำเร็จ  ความสามารถเฉพาะ พฤติกรรมทางการศึกษาและสังคม

ประเภทอาชีพตามบุคลิกภาพของจอห์น แอล ฮอลแลนด์

บุคลิกภาพนั้นนอกจากจะเป็นตัวช่วยส่งเสริมให้แต่ละคนมีเอกลักษณ์เฉพาะตัว และบ่งชี้ถึงลักษณะนิสัยส่วนตัวของแต่ละบุคคลแล้ว ยังมีส่วนช่วยเลือกอาชีพให้เหมาะสมกับตนเองอีกด้วย ดังที่ปรากฏในทฤษฎีการเลือกอาชีพของ John L Holland ซึ่งเชื่อว่าบุคลิกภาพของบุคคลจะสะท้อนผ่านการเลือกอาชีพของตน โดยมีเหตุผลมาจากการผสมผสานความคิดต่อตนเอง และความเข้าใจต่ออาชีพที่เลือก คนที่เลือกอาชีพได้สอดคล้องกับบุคลิกภาพของตนมากที่สุด จะมีความพึงพอใจในอาชีพ และ ส่งผลให้ประสบความสำเร็จในอาชีพนั้นๆ ในที่สุด

จอห์น แอล ฮอลแลนด์ ได้จำแนกประเภทอาชีพตามบุคลิกภาพของบุคคลออกเป็น 6 กลุ่ม ดังนี้

กลุ่มที่ 1  บุคลิกภาพของบุคคลมีความสนใจอาชีพช่างฝีมือและกลางแจ้ง (Realistic)

บุคคลกลุ่มนี้ชอบกิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับสิ่งของเครื่องมือ เครื่องจักรกล และสัตว์เลี้ยง แต่ไม่ชอบกิจกรรมด้านการศึกษาและการแพทย์ จึงมีความสามารถด้านการช่างเครื่องยนต์การเกษตร ไฟฟ้า และเทคนิคแต่ได้ความสามารถด้านสังคมและการศึกษา

บุคคลกลุ่มนี้จะมีพฤติกรรม คือ

1. ชอบอาชีพงานช่างฝีมือและกลางแจ้งแต่ไม่ชอบอาชีพงานบริการการศึกษาและ สังคม

2. ใช้ความสามารถที่มีแก้ปัญหาเกี่ยวกับการงานและเรื่องอื่นๆ

3. รับรู้ตนเองในฐานะผู้มีความสามารถด้านเครื่องยนต์และกีฬา แต่ขาดความสามารถด้านการเข้าสังคม

4. นิยมสิ่งที่เป็นรูปประธรรมและลักษณะภายนอกของบุคคลเช่น เงิน อำนาจ สถานภาพ

ลักษณะทั่วไป  ชอบกิจกรรมที่ใช้กำลัง ชอบทำเครื่องจักรกล ขาดทักษะด้านมนุษยสัมพันธ์ระหว่างบุคคล หลีกเลี่ยงกิจกรรมที่พบปะกับบุคคลอื่น ไม่ชอบเป็นจุดสนใจของบุคคลอื่น ค่อนข้างก้าวร้าว มีลักษณะเป็นชาย มีค่านิยมทางเศรษฐกิจและการเมืองในรูปแบบที่มีระเบียบแบบแผน ยึดถือประเพณีนิยม

ลักษณะเด่น  มีความเป็นผู้ใหญ่ มีความอดทน มีความบากบั่น กล้าแสดงผลงาน ขาดทักษะในการสร้างสัมพันธภาพที่ดีด้านสังคม และการศึกษา

กลุ่มที่ 2  บุคลิกภาพของผู้มีความสนใจอาชีพ งานวิทยาศาสตร์และเทคนิค  (investigative)

บุคคลกลุ่มนี้ชอบกิจกรรมที่ต้องใช้เชาว์ปัญญาและความคิดทางวิทยาการ หรือทางปัญญา ในการแก้ปัญหาและแสวงหาความรู้ การสังเกตสัญลักษณ์ การจัดระบบ การทดลองด้านกายภาพ ชีวภาพและปรากฏการณ์ทางวัฒนธรรม เพื่อจะได้เข้าใจและควบคุมปรากฏการณ์นั้นๆ แต่ไม่ชอบกิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับการชักชวน การเข้าสังคม และการเรียนแบบ ดังนั้นจึงมีความสามารถด้านวิทยาศาสตร์และการคำนวณ แต่ด้อยความสามารถด้านการโฆษณาชักชวน

บุคคลกลุ่มนี้จะมีพฤติกรรม คือ

1. ชอบอาชีพงานวิทยาศาสตร์และเทคนิค และไม่ชอบอาชีพงานจัดการและการขาย

2. จะใช้ความสามารถที่มีแก้ปัญหาเกี่ยวกับการงานและเรื่องอื่นๆ

3. จะรับรู้ตนเองในฐานะนักวิชาการ เชื่อมั่นในความคิดของตนเอง มีความสามารถด้านการคำนวณและวิทยาศาสตร์ แต่ขาดความสามารถทางด้านการเป็นผู้นำ

4. จะมีค่านิยมทางด้านวิทยาศาสตร์

ลักษณะทั่วไป  ชอบคิด สังเกต วิเคราะห์ สังเคราะห์ วิจารณ์ อย่างมีเหตุผล ชอบแก้ปัญหา ชอบใฝ่หาความรู้ มีหลักการ ชอบทำงานสลับซับซ้อน ไม่ติดประเพณีนิยมหลีกเลี่ยงการค้า การชักชวนการเข้าสังคมและการเลียนแบบ

ลักษณะเด่น  มีความเชื่อมั่นในตนเอง มีความคิดเห็นรุนแรง มีความบากบั่นอุทิศเวลาให้กับงาน เก็บตัว ไม่ใคร่สนใจการเข้าสังคม

กลุ่มที่ 3  บุคลิกภาพของผู้มีความสนใจอาชีพงานศิลปะดนตรีและวรรณกรรม (Artistic)

บุคคลกลุ่มนี้ชอบกิจกรรมเกี่ยวข้องกับนามธรรมเป็นอิสระ ไม่เป็นระเบียบแบบแผน แต่ไม่ชอบกิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับรูปประธรรมเป็นระเบียบแบบแผน ดังนั้นจึงมีความสามารถด้าน ศิลปะ ภาษา ดนตรี การละครการเขียน แต่ด้อยความสามารถด้านธุรกิจงานสารบรรณ

บุคคลกลุ่มนี้จะมีพฤติกรรม คือ

1. ชอบอาชีพประเภท ศิลปะ ดนตรี และวรรณกรรม แต่ไม่ชอบอาชีพประเภทงานสำนักงานและเสมียน

2. จะใช้ความสามารถที่มีแก้ปัญหาเกี่ยวกับการงานและเรื่องอื่นๆ

3. รับรู้ตัวเองในฐานะคนที่ชอบแสดงออก มีความคิดริเริ่มสร้างสรรค์มีพรสวรรค์ มีความเป็นหญิง ไม่ชอบเลียนแบบรักอิสระมีความสามารถด้านศิลปะและดนตรีการแสดงการเขียนการพูด

4. นิยมผู้มีความสามารถทางด้านการศึกษา

ลักษณะทั่วไป  ชอบกิจกรรมเกี่ยวกับนามธรรม เป็นอิสระ รักความงาม มีความเป็นตัวของตัวเองสูงชอบใช้ชีวิตแบบตามลำพัง มักทำตามใจตนเอง แสดงออกถึงลักษณะเฉพาะตัว ชอบงานศิลปะ ไม่ชอบเลียนแบบมีความคิดริเริ่มหลีกเลี่ยงงานที่ใช้ระเบียบแบบแผน

ลักษณะเด่น  มีสุนทรีย์มีศิลปะชอบครุ่นคิดชอบอยู่คนเดียวเก็บตัว

การประเมินตนเอง   มีความเป็นอิสระสูงมีความเข้าใจในตนเองสูงมีความสามารถในการควบคุมตนเองมีความสามารถในการแสดงความรู้สึก

กลุ่มที่ 4  บุคลิกภาพของผู้มีความสนใจอาชีพงานบริการการศึกษา และสังคม  (Social)

บุคคลกลุ่มนี้ชอบกิจกรรมเกี่ยวกับการให้ความรู้ การฝึกหัด การพัฒนา การอนุรักษ์ และการสั่งสอน แต่ไม่ชอบกิจกรรมเกี่ยวกับวัตถุ เครื่องมือ เครื่องยนต์ ดังนั้นจึงมีความสามารถด้านมนุษยสัมพันธ์ เช่นงานประชาสัมพันธ์ งานบริการ แต่ด้อยความสามารถด้านการช่างและเทคนิค

บุคคลกลุ่มนี้จะมีพฤติกรรมคือ

1. ชอบอาชีพงานบริการการศึกษาและสังคม แต่ไม่ชอบอาชีพงานช่างฝีมือและกลางแจ้ง

2. จะใช้ความสามารถที่แก้ปัญหาเกี่ยวกับการงานและเรื่องอื่น

3. รับรู้ตัวเองในฐานะคนที่ชอบช่วยเหลือผู้อื่น เข้าใจผู้อื่น มีความสามารถทางด้านการสอน แต่ขาดความสามารถทางด้านเครื่องยนต์และวิทยาศาสตร์

4. มีค่านิยมเกี่ยวกับปัญหาและกิจกรรมด้านสังคมและการกีฬา

ลักษณะทั่วไป  ชอบติดต่อกับคน ชอบสนทนา ชอบให้ความรู้ สอนผู้อื่น ชอบแสดงตัวร่าเริง มีความรับผิดชอบ มีทักษะทางภาษา ต้องการความสนใจ ชอบช่วยเหลือผู้อื่น มีลักษณะเป็นผู้หญิง หลีกเลี่ยงการใช้ความคิดทางปัญญา แก้ปัญหาโดยคำนึงถึงความรู้สึกหลีกเลี่ยงงานที่เกี่ยวกับเครื่องยนต์หรือวิทยาศาสตร์

ลักษณะเด่น  ชอบสมาคม ร่าเริง ชอบเที่ยว รักษาประเพณี มีความรับผิดชอบ มีอำนาจอิทธิพลเหนือบุคคลอื่นๆ มีลักษณะท่าทางนิสัยเป็นผู้หญิง

กลุ่มที่ 5  บุคลิกภาพของผู้มีความสนใจอาชีพงานจัดการและค้าขาย (Enterprising)

บุคคลกลุ่มนี้ชอบกิจกรรมเกี่ยวกับการวางแผน หรือประโยชน์ด้านเศรษฐกิจ กล้าคิด กล้าทำ แต่ไม่ชอบการสังเกตเป็นสัญลักษณ์ เป็นระเบียบแบบแผน ดังนั้นจึงมีความสามารถด้านการเป็นผู้นำ การประชาสัมพันธ์การชักชวน แต่ด้อยความสามารถด้านวิทยาศาสตร์

บุคคลกลุ่มนี้มีพฤติกรรม คือ

1. ชอบอาชีพประเภทงานจัดการและค้าขายแต่ไม่ชอบอาชีพงานวิทยาศาสตร์และเทคนิค

2. จะใช้ความรู้ความสามารถที่มีแก้ปัญหาเกี่ยวกับงานการงานและเรื่องอื่นๆ

3. รับรู้ตนเองในฐานะผู้กว้างขวางมีความเชื่อมั่นในตนเองเข้าสังคมเก่งมีความสามารถด้านการเป็นผู้นำการพูดแต่เรื่องความสามารถด้านวิทยา

4. นิยมผู้มีความสามารถทางด้านการเมืองและเศรษฐกิจ

ลักษณะทั่วไป  จะมีลักษณะของความเป็นผู้นำ มีความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ มีความเชื่อมั่นในตนเอง กล้าโต้แย้งพร้อมที่จะทดลอง มีความเป็นอิสร ะมีความสนใจอำนาจ มีความก้าวร้าวทางวาจา มีทักษะในการเจรจา หลีกเลี่ยงสถานการณ์ที่ต้องใช้กำลังทางปัญญา ไม่ชอบกิจกรรมที่เป็นระเบียบแบบแผน

ลักษณะเด่น  กล้าคิด กล้าทำ ชอบวางแผน ชอบสมาคม มีอำนาจเหนือผู้อื่น ร่าเริง สนุกสนาน ทำตามอารมณ์ ไม่ชอบใช้กำลังความคิดอันยาวนาน

การประเมินตนเอง  มีความเป็นผู้นำ ชอบสมาคม มีความก้าวร้าว มีความเข้าใจตนเอง

กลุ่มที่ 6  บุคลิกภาพของผู้มีความสนใจอาชีพงานสำนักงานและเสมียนขอ (conventional)

บุคคลกลุ่มนี้ชอบกิจกรรมที่เป็นรูปประธรรม เป็นการจัดระบบหรือระเบียบ เช่น เก็บรายงาน จัดข้อมูลคัดลอกข้อมูล จัดหมวดหมู่รายงาน และข้อมูลเกี่ยวกับตัวเลข แต่ไม่ชอบกิจกรรมที่เป็นนามธรรม มีอิสระต้องค้นคว้าไม่เป็นระบบแบบแผน ดังนั้น จึงมีความสามารถด้านงานสารบรรณ การคำนวณงานธุรกิจ แต่ด้อยความสามารถทางด้านศิลปะ

บุคคลกลุ่มนี้จะมีพฤติกรรม คือ

1. ชอบอาชีพประเภทงานสำนักงานและเสมียน แต่ไม่ชอบอาชีพประเภทงานศิลปะ ดนตรี และวรรณกรรม

2. จะใช้ความสามารถที่มีแก้ปัญหาเกี่ยวกับการงานและเรื่องอื่นๆ

3. รับรู้ตัวเองในฐานะผู้ชอบเลียนแบบชอบขัดระเบียบมีความสามารถทางด้านงานสารบรรณและตัวเลขแต่ขาดความสามารถทางด้านศิลปะ

4. นิยมผู้ประสบความสำเร็จด้านธุรกิจและเศรษฐกิจ

ลักษณะทั่วไป ชอบใช้กิจกรรมเป็นรูปประธรรมและกิจกรรมทางภาษา ยึดถือประเพณี  ชอบทำตามระเบียบแบบแผน มากกว่าการริเริ่มด้วยตนเอง เป็นพวกวัตถุนิยม และเจ้าระเบียบ ชอบเป็นผู้ใต้บังคับบัญชาชอบเลียนแบบเป็นผู้ตาม

ลักษณะเด่น  อาศัยผู้อื่นรักษาระเบียบประเพณี

การประเมินตนเอง  มีจิตใจที่ทำอะไรทำจริง เคร่งครัดในระเบียบแบบแผน

บุคลิกภาพตามทฤษฎีการเลือกของจอห์นแอลฮอลแลนด์มีความสำคัญอย่างไร

John L Hollland ได้จำแนกประเภทตามบุคลิกภาพได้กี่ประเภท

จอห์น แอล. ฮอลแลนด์ ได้จำแนกประเภทอาชีพตามลักษณะบุคลกภาพของคนออกเป็นกี่กลุ่ม ข้อใดถูกต้อง *

จอห์น แอล ฮอลแลนด์ (John l. Holland) ได้สร้างทฤษฎีการเลือกอาชีพโดยมีความคิดพื้นฐานกี่ประการ *