ก นยาค ม ท าให มดล กแห งจร งไหม

ยาเม็ดคุมกำเนิดที่เรารู้จักกัน มักจะเป็นตัวเลือกแรก ๆ ของการเลือกคุมกำเนิด พอ ๆ กับการใช้ถุงยางอนามัย เนื่องจากสามารถหาซื้อได้ง่าย และสะดวกต่อการใช้ จึงกลายเป็นตัวเลือกแรก ๆ ในการใช้คุมกำเนิด แต่ถ้าเราอยากจะกลับมาตั้งท้องได้ เราจะต้องหยุดยาเม็ดคุมกำเนิดนานขนาดไหนกันนะ?

เริ่มหยุดยาเม็ดคุมกำเนิดเมื่อใด และประจำเดือนจะกลับมาช่วงไหน

เมื่อใดก็ตามที่เราวางแผนที่จะตั้งครรภ์ เราสามารถเริ่มหยุดการใช้ยาเม็ดคุมกำเนิดได้เลย โดยในช่วงแรก ๆ หลังจากหยุดการใช้ยาเม็ดคุมกำเนิด ประจำเดือนของเราอาจจะยังไม่กลับมาตามปกติ และอาจจะใช้เวลาสักพักจนกว่าประจำเดือนของเราจะกลับมา เนื่องจากร่างกายกำลังปรับร่างกายให้เข้าสู่ภาวะปกติ ซึ่งขึ้นอยู่กับความพร้อมของร่างกายแต่ละคนอีกด้วย

เราทราบกันดีอยู่แล้วว่า การมีประจำเดือนในแต่ละเดือน เป็นสิ่งที่บ่งบอกการทำงานของระบบสืบพันธุ์ได้เป็นอย่างดี เราสามารถคำนวณวันตกไข่ได้จากรอบประจำเดือน ซึ่งส่วนใหญ่แล้ว ประจำเดือนของเราจะกลับมาหลังจากการหยุดใช้ยาเม็ดคุมกำเนิดประมาณ 2 – 4 สัปดาห์ แต่ก็ยังมีปัจจัยอื่น ๆ ที่อาจจะทำให้ประจำเดือนยังไม่กลับมา หลังจากหยุดใช้ยาเม็ดคุมกำเนิด เช่น น้ำหนักร่างกาย ความเครียด ความผิดปกติของร่างกายอย่าง ภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบ (PCOS) เป็นต้น

ควรจะรอหลังจากหยุดยาเม็ดคุมกำเนิดนานขนาดไหน ก่อนที่จะเริ่มวางแผนตั้งท้อง

หลังจากการหยุดใช้ยาเม็ดคุมกำเนิดแล้ว ในบางคนประจำเดือนอาจจะกลับมาตามปกติ โดยควรใช้เวลารอหลังจากการหยุดใช้ยาเม็ดคุมกำเนิดประมาณ 3 เดือน ก่อนที่จะเริ่มวางแผนตั้งท้อง เพื่อให้รอบประจำเดือนของเราปรับตัวให้สมดุล และให้มดลูกกลับมาผลิตไข่ใหม่ได้ตามรอบปกติ แต่ไม่ต้องกังวลไป หากเราหยุดยาเม็ดคุมกำเนิดในช่วงเดือนแรก แล้วประจำเดือนยังไม่กลับมา ก็เป็นเรื่องปกติที่เกิดขึ้นได้เช่นกัน

แล้วจะกลับมาตั้งท้องได้เมื่อไหร่

ที่จริงแล้ว เราสามารถตั้งครรภ์หลังจากการหยุดใช้ยาเม็ดคุมกำเนิดได้เลย เนื่องจากฮอร์โมนที่อยู่ในยาเม็ดคุมกำเนิด จะไม่หลงเหลือในระบบร่างกายหลังจากการหยุดใช้ เราจึงสามารถมีโอกาสที่จะตั้งท้องได้

ดังนั้น หลังจากการหยุดใช้ยาเม็ดคุมกำเนิด หากประจำเดือนยังไม่กลับมา ควรลองใช้ที่ตรวจการตั้งครรภ์ เพื่อเช็กว่าเราท้องหรือไม่ แม้ว่าอาการขาดประจำเดือนหลังจากการหยุดใช้ยาเม็ดคุมกำเนิด จะเป็นอาการปกติก็ตาม

มีอะไรที่ต้องกังวลหลังจากการหยุดยาเม็ดคุมกำเนิดหรือไม่

มีผลการศึกษาพบว่า การใช้ยาเม็ดคุมกำเนิดอาจจะทำให้ขาดสารอาหารบางตัวไป เช่น กรดโฟลิก, วิตามินบี 2, วิตามินบี 6, วิตามินบี 12, วิตามินซี, วิตามินอี, แมกนีเซียม, ซีลีเนียม และสังกะสี โดยสารอาหารเหล่านี้ มีส่วนช่วยสำคัญต่อระบบเจริญพันธ์ ดังนั้น หลังจากการหยุดใช้ หรือในช่วงขณะที่ใช้ยาเม็ดคุมกำเนิดก็ตาม ควรเสริมสร้างสารอาหารเหล่านี้ให้กับร่างกาย

อย่างไรก็ตาม หลังจากที่เราหยุดใช้ยาเม็ดคุมกำเนิด เพื่อเตรียมตัวตั้งท้องแล้ว ควรเข้ารับคำปรึกษากับแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเพื่อวางแผนในการตั้งครรภ์ต่อไป นอกจากนี้ ควรหมั่นดูแลสุขภาพ เข่น การรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ งดสูบบุหรี่ หรือการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เป็นต้น ซึ่งการดูแลสุขภาพเหล่านี้ จะช่วยให้ว่าที่คุณแม่มีร่างกายที่พร้อมสำหรับการตั้งท้องค่ะ

2. กรณีลืมกินยาเม็ดคุมกำเนิดที่มี Ethinylestradiol 30-35 ไมโครกรัม 3 เม็ดขึ้นไป (หรือเริ่มกินแผงใหม่ช้าไป 3 วันขึ้นไป) หรือยาที่มี Ethinylestradiol 20 ไมโครกรัม 2 เม็ด (หรือเริ่มกินแผงใหม่ช้าไป 2 วัน) ให้รับประทานยาเม็ดที่ลืมล่าสุดทันทีที่นึกได้ ส่วนยาเม็ดอื่นที่ลืมก่อนหน้านั้นให้ทิ้งไป และรับประทานยาเม็ดถัดไปตามเวลาปกติ แต่ต้องใช้วิธีการคุมกำเนิดอย่างอื่นร่วมด้วย เช่น การใช้ถุงยางอนามัย หรือหลีกเลี่ยงการมีเพศสัมพันธ์ จนกว่าจะได้รับประทานยาเม็ดที่มีฮอร์โมนติดต่อกันเป็นเวลา 7 วันแล้ว และให้พิจารณาเพิ่มเติมดังนี้ อย่างไรก็ตาม หากลืมกินยาคุมกำเนิดไม่ว่ากรณีใด ๆ ก็สามารถเลือกใช้วิธีคุมกำเนิดอื่น ๆ ร่วมด้วยได้ เพราะต้องบอกตรง ๆ ว่าการลืมกินยาคุมกำเนิดแล้วมีเพศสัมพันธ์แบบไม่ป้องกันก็เสี่ยงตั้งครรภ์ได้มากขึ้นนะคะ คือ ยาที่รับประทานหลังมีเพศสัมพันธ์ที่ไม่ได้คาดการณ์ เพื่อป้องกันการตั้งครรภ์ที่ไม่พึงประสงค์ เช่น การถูกล่วงละเมิดทางเพศ การมีเพศสัมพันธ์ที่ไม่ได้ป้องกัน เกิดความผิดพลาดในการคุมกำเนิด (ถุงยางอนามัยชำรุด) เป็นต้น

โดยยาคุมฉุกเฉินมีตัวยาสำคัญคือ เลโวนอร์เจสเตรล (Levonorgestrel) ซึ่งมีผลรบกวนกระบวนทำงานโดยป้องกันหรือชะลอการตกไข่ (ปล่อยไข่ออกจากรังไข่) หรือป้องกันการปฏิสนธิ (การรวมตัวของสเปิร์มและไข่) รวมทั้งส่งผลเปลี่ยนแปลงเยื่อบุโพรงมดลูกเพื่อทำให้ยากต่อการฝังตัวของไข่ที่ผสมกับอสุจิแล้ว

ยาคุมฉุกเฉินมีกี่รูปแบบ

ยาคุมฉุกเฉินมี 2 รูปแบบ แบ่งได้ตามปริมาณของตัวยาลีโวนอร์เจสเตรล ซึ่งควรกินยาคุมฉุกเฉินหลังมีเพศสัมพันธ์ที่ไม่ได้ป้องกันทันที หรือ อย่างช้าไม่ควรเกิน 72 ชั่วโมง

1. 0.75 มิลลิกรัม (ชนิด 2 เม็ดต่อกล่อง)

เป็นยาคุมฉุกเฉินแบบ 1 เม็ดครั้งเดียว ปริมาณ 1.5 มิลลิกรัม จะรับประทานเพียง 1 เม็ด

1. 1.5 มิลลิกรัม (ชนิด 1 เม็ดต่อกล่อง)

เป็นยาคุมฉุกเฉินแบบ 2 เม็ด เม็ดละ 0.75 มิลลิกรัม ที่ต้องทานให้ครบ 2 เม็ด เป็นการทานเม็ดแรกหลังจากมีเพศสัมพันธ์และรับประทานเม็ดที่สองห่างจากเม็ดแรก 12 ชั่วโมง

กินยาคุมฉุกเฉินแล้วเมนไม่มา เกิดจากอะไร

หลังจากที่กินยาคุมฉุกเฉินแล้วเมนไม่มา นั้นอาจเกิดจากรอบเดือนแปรปรวนไปจากเดิม โดยรอบเดือนปกติอาจล่าช้า, มาเร็วกว่าปกติ หรือหยุดชะงักได้ นอกจากนี้ ความเครียด การเปลี่ยนแปลงของน้ำหนัก หรือ การออกกำลังกาย อาจส่งผลต่อรอบเดือนได้เช่นกัน

วิธีการเช็กโอกาสในการตั้งครรภ์ เมื่อกินยาคุมฉุกเฉินแล้วเมนไม่มา

เมื่อทราบว่าตนเองกินยาคุมฉุกเฉินแล้วเมนไม่มา อาจประเมินโอกาสของการตั้งครรภ์ได้จากระยะเวลาที่กินยาคุมฉุกเฉิน รวมถึงปัจจัยต่าง ๆ เพราะยาคุมฉุกเฉินมีประสิทธิภาพในการป้องกันการตั้งครรภ์ แต่ไม่ได้รับประกันว่าจะไม่ตั้งครรภ์ แบ่งได้ตามกรณี ดังนี้

1. ในกรณีที่กินยาคุมฉุกเฉินแบบ 2 เม็ด หรือ ชนิด 2 เม็ดต่อกล่อง (เม็ดละ 0.75 มิลลิกรัม)

2. กินคุมฉุกเฉินเม็ดแรกภายใน 24 ชั่วโมง หลังการมีเพศสัมพันธ์ ตามด้วยยาเม็ดที่สอง จะให้ประสิทธิภาพในการป้องกันการตั้งครรภ์ได้ถึง 85%
3. กินยาคุมฉุกเฉินภายใน 72 ชั่วโมง หลังการมีเพศสัมพันธ์ ตามด้วยยาเม็ดที่สอง จะให้ประสิทธิภาพในการป้องกันการตั้งครรภ์ได้ 75%

ดังนั้นจึงควรรับประทานยาเม็ดแรกหลังการมีเพศสัมพันธ์ให้เร็วที่สุด ซึ่งจะช่วยลดความเสี่ยงในการตั้งครรภ์

1. ในกรณีที่กินยาคุมฉุกเฉินแบบ 1 เม็ดครั้งเดียว หรือ ชนิด 1 เม็ดต่อกล่อง (1.5 มิลลิกรัม)

2. กินยาคุมฉุกเฉินภายใน 72 ชั่วโมง จะให้ประสิทธิภาพในการป้องกันการตั้งครรภ์เช่นเดียวกับการกินแยกสองครั้ง ๆ ละ 0.75 มิลลิกรัม อ้างอิงข้อมูลการวิจัยจากองค์การอนามัยโลก จึงแนะนำว่าควรกินครั้งเดียว 1.5 มิลลิกรัมไปเลย เพื่อความสะดวกและป้องกันการลืมกินยาเม็ดที่สองด้วย
3. ### อาเจียนหลังจากกินยาคุมฉุกเฉิน
4. หากมีการอาเจียนภายใน 2 ชั่วโมง หลังรับประทานยาแต่ละเม็ด ต้องรับประทานยาใหม่ เพื่อให้เกิดประสิทธิภาพในการป้องกันการตั้งครรภ์

ทำอย่างไรเมื่อกินยาคุมฉุกเฉินแล้วเมนไม่มา

1. รอประมาณ 1 สัปดาห์

เป็นเรื่องปกติที่รอบประจำเดือนจะล่าช้าหรือหยุดชะงักหลังจากกินยาคุมฉุกเฉิน ซึ่งอาจมาช้าหรือมาเร็วกว่าที่คาดการณ์ไว้ประมาณ 1 สัปดาห์

2. ทดสอบการตั้งครรภ์

ตรวจปัสสาวะทดสอบการตั้งครรภ์เพื่อยืนยันผล หลังการมีเพศสัมพันธ์ที่ไม่ได้ป้องกัน หรือหลังจากการใช้ยาคุมกำเนิดฉุกเฉิน ตั้งแต่ 3 สัปดาห์ขึ้นไป หากพบว่าผลขึ้นขีดเดียว สามารถยืนยันได้ว่า ไม่ตั้งครรภ์ หากขึ้น 2 ขีด หมายถึงกำลังตั้งครรภ์ โดยสามารถซื้อที่ทดสอบการตั้งครรภ์ได้จากร้านขายยา

3. ปรึกษาผู้ให้บริการด้านการดูแลสุขภาพ

หากมีความกังวลเกี่ยวกับอาการ ประจำเดือนไม่มา แนะนำให้ติดต่อรับคำปรึกษาจากผู้ให้บริการด้านการดูแลสุขภาพที่น่าเชื่อถือ หรือหากพบว่าตนเองมีอาการอื่น ๆ เช่น ปวดท้องช่วงล่าง ควรไปปรึกษาแพทย์ในการเข้ารับการประเมินเพิ่มเติม เพื่อยืนยันโอกาสในการตั้งครรภ์และหารือเกี่ยวกับทางเลือกเพิ่มเติม

ข้อควรระวังในการใช้ยาคุมฉุกเฉิน

ควรใช้ยาคุมฉุกเฉิน เฉพาะกรณี ‘ฉุกเฉิน’ เท่านั้น การกินยาคุมฉุกเฉินในช่วงเวลาสั้นๆ นั้น ไม่ก่อให้เกิดอันตรายรุนแรง แต่หากมีการใช้ยาคุมฉุกเฉินติดต่อกันเป็นระยะเวลานานๆ จะทำให้ประสิทธิภาพด้อยกว่า เมื่อเทียบกับยาคุมกำเนิดแบบปกติชนิดเม็ด อีกทั้งยังอาจทำให้เกิดความผิดปกติที่รังไข่ เยื่อบุโพรงมดลูก เพิ่มความเสี่ยงในการเกิดการตั้งครรภ์นอกมดลูก และไม่แนะนำให้รับประทานเกิน 4 เม็ด หรือ 2 กล่อง ต่อเดือน

ที่มา:

บทความยาคุมฉุกเฉิน…เรื่องจริงที่ผู้หญิงต้องรู้ จาก คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล

บทความความรู้ทั่วไปเรื่องยาคุมกำเนิดฉุกเฉิน จาก คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล

บทความตอบคำถามเรื่องยา จาก หน่วยคลังข้อมูลยา

มูลนิธิสร้างความเข้าใจเรื่องสุขภาพผู้หญิง (สคส.)

อัปเดตและติดตามสาระสุขภาพดี ๆ จาก ร้านยา เอ็กซ์ต้า พลัส ได้ที่

หากมีข้อสงสัย หรืออยากสอบถามเพิ่มเติม เกี่ยวกับเรื่อง สุขภาพและการใช้ยา สามารถปรึกษากับเภสัชกรได้ที่ร้านยา เอ็กซ์ต้า พลัส ทุกสาขาทั่วประเทศ หรือสะดวกมากยิ่งขึ้น สามารถปรึกษาเภสัชกรร้านยา เอ็กซ์ต้า พลัส ผ่าน Application ALL PharmaSee ได้ตลอด 24 ชั่วโมง มาสุขภาพดีไปด้วยกันนะคะ

บทความที่เกี่ยวข้อง

ช่วงนี้มีคำถามเกี่ยวกับ ยาคุมฉุกเฉิน ทาง Inbox และหน้าร้านยา เอ็กซ์ต้า พลัส พอสมควร วันนี้พี่เภสัชกร เอ็กซ์ต้า พลัส จึงขอรวบรวมข้อมูลเบื้องต้น ที่เป็นประโยชน์ให้ตามด้านล่างนี้

ยาคุมฉุกเฉิน (Emergency Contraceptive Pills, Morning-After Pills) คือ ยาที่ใช้เพื่อป้องการการตั้งครรภ์ หลังจากการมีเพศสัมพันธ์ที่ไม่ได้ป้องกัน หรือในสถานการณ์ที่เกิดข้อผิดพลาดจากการคุมกำเนิดประเภทอื่นทำให้เสี่ยงต่อการตั้งครรภ์ จึงถูกมักถูกใช้ในกรณีดังกล่าว เช่น ถุงยางอนามัยแตก ห่วงอนามัยหลุด หรือลืมรับประทานยาคุมกำเนิดเกิน

การเลือกใช้ ยาคุมกำเนิด ชนิดเม็ดให้เหมาะสมกับตัวเอง เป็นอีกหนึ่งคำถามที่เภสัชกรร้านยาพบมากที่สุด เนื่องจาก ยาคุมกำเนิด ชนิดเม็ดในท้องตลาดมีหลากหลาย แตกต่างกันทั้งยี่ห้อ จำนวนเม็ดยา และราคา บทความนี้จะพาทุกคนไปทำความรู้จักกับ Tips เล็ก ๆ ในการเลือกยาเม็ดคุมกำเนิดกันค่ะ

เริ่มเดือนพฤศจิกายน อีกหนึ่งเทศกาลที่หลาย ๆ คนตั้งตารอ คือ เทศกาลลอยกระทง ซึ่งมาพร้อมกับข้อมูลที่น่าสนใจจากกรมอนามัยว่า วันลอยกระทง ถือเป็นอีกหนึ่งวันที่เสี่ยงต่อการมีเพศสัมพันธ์ที่ไม่ได้ป้องกัน เสี่ยงต่อการติดโรคในระบบสืบพันธุ์และการตั้งครรภ์โดยไม่พร้อม การใช้ถุงยางอนามัยและการ คุมกำเนิด ที่เหมาะสมจะช่วยลดความเสี่ยงเหล่านี้ได้